رفیق نبی «عظیمی»
نگاهی به کتاب : افغانستان، اسلام ونوگرایی سیاسی، نوشته اولیویه روآ
این کتاب مستطاب وارزنده را دوست ورفیق فرهیخته ام جناب ًقاسم آسمایی که یکی از دوستداران و عاشقان کتاب هستند از طریق انترنت برایم فرستادند که قلبا از ایشان ممنون وسپاسگزارم .
من با نام و نوشته های این محقق فرانسه یی از دیر باز بدینسو آشنا بودم ؛ زیرا از یکی از نوشته های مشترک وی و آقای آندره بریگوا به نام « جنگ افغانستان، دخالت شوروی و نهضت مقاومت » در نوشتن کتاب اردو و سیاست، سود جسته وبرخی آمار و ارقام ومطالب دقیق از آن نوشته گرفته و نقل کرده بودم ؛ اما پس از خواندن کتاب اسلام و نوگرایی سیاسی بود که تا حدود زیادی با افکار و اندیشه ها و پژوهش های ژرف وی آشنا شدم. این شرق شناس که مطالعات عمیقی در فلسفه دارد وبه برخی از زبان های شرقی از جمله زبان فارسی آشنا است دست کم پنج بار از سال ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۱ به افغانستان آمده و در مناطق مختلف کشور سفر کرده و با مردم و محیط و عادات و عنعنات ورسم ها و رواج ها وسنت های جامعه سنتی افغانستان آشنا شده و تحقیقات ژرفی انجام داده است. او درسال ۱۹۴۹ در لاروشل فرانسه تولد گردیده ، به اخذ رتبه های علمی نایل و در سال ۱۹۸۸ به سمت مشاور در ملل متحد کار کرده است.
گفتنی است که روا در زمره معدود کسانی است که مدتی دراز را در میان قبایل و مردم افغانستان سپری کرده و به گونه ء ملموس، با راز و رمز زنده گی دهقانان ومردم عادی افغانی آشنا شده است. وی تز دکترای خود را درباره “جامعه در افغانسان معاصر” دفاع کرد )او یکی از برجسته ترین کارشناسان مسائل افغانستان است و درزمینه مسائل اسلام سیاسی، خاور میانه و آسیای مرکزی نیز تحقیقاتی دارد.
***
کتاب اسلام و نو گرایی سیاسی وی که در ۱۹۸۵ اقبال چاپ یافته است شامل ۱۵ فصل و ۳۸۵ برگ می باشد که در باره دولت و جامعه ، پیشینه اسلام د رافغانستان، مذاهب ، تصوف ، علما ، شیعیان با ذکر ریشه های پیدایش و گرفتن نام ها و یاد کرد از رفتار و کردار شخصیت های صادق و خیر خواه ویا خاین و ناسپاس در قضایای افغانستان خواننده را مبهوت ساخته ووادار به تفکر می نماید. بخش های دیگر کتاب درباره جنبش اسلامیست ها ، اصلاحات کمونیست ها و سرکوب آن ، روند قیام های قبل از تجاوز شوروی ، احزاب پشاور و نهضت مقاومت افغان ها نوشته شده است و آګاهی ها و مطالبی دارد که در کتاب های دیگر این چنانی کمتر به آن برخورده ایم.
اګرچه تمام فصل های این کتاب قابل خواندن و یاد داشت برداشتن وواکاوی کردن است، مگر برخی از بخش های آن که در باره نفوذ عناصر وابسته به انگلیس در دربار های شاهان و بزرگان قدرتمند زمانه ها با کسوت مذهبی نوشته شده و چهره های برخی از حضرت ها ومولوی ها را که به نفع منافع انگلیس فعال بودند، افشا ساخته است، از اهمیت زیادی برخوردار است.
مثلادر صفحه ۷۲ در ارتباط با خانواده حضرات شوربازار و نقش آن ها در برانداختن رژیم امانی چنین می خوانیم :
« … آن ها که از زمره علمای وابسته به مذهب تسنن هستند، ابتدا از پان اسلامیزم شاه امان الله طرفداری کردند . سپس با اصلاحات او به مخالفت برخاستند. مبارزه یی که سه پسر حضرت شوربازار یعنی قیوم جان آقا برپا داشتند، دارای ویژه گی ضد امپریالیستی و ضد تجدد گرایی بود. درقیام ۱۹۲۴ خوست که درآن یکی از « مرید » ها به نام عبدالغنی * سلیمان خیل ها را در کنار ملای لنگ به طغیان وا داشت، پای این خاندان به میدان کشیده شد. درسال ۱۹۲۸ پس ا زبازگشت حضرت ، برادرش فضل عمر مشهور به شیر آقا که ابتدا از بچه سقو حمایت کرده بود ، قبایل غلزایی را به نفع نادر خان وادار به قیام کرد. در ابتدا اتحاد میان نادرو برادرانش وپسرش ظاهر وخانواده مجددی بسیار محکم بود: فضل عمر به وزارت دادگستری رسید . برادر سوم یعنی صادق سفیر افغانستان در قاهره شد . درسال ۱۹۳۶ شاه قلعه جواد را به آن ها بخشید و پیوند زناشویی به واسطه خانواده عثمان آن ها را با خاندان سلطنتی منسوب کرد .»
اما پس ا زبه قدرت رسیدن سردارمحمد داوود روابط آن ها با خانواده سلطنت بحرانی می شود . آن ها به مصر مهاجرت می کنند . و صبغت الله با اخوان المسلمین پیوند برقرار می کند. بعد صبغت الله که برای تدریس وارد کابل می شود به اتهام توطیه قتل رهبر شوروی وقت بازداشت وزندانی می شود و پس از آن به خارج کشور تبعید می گردد. با مرگ فضل عمردرسال ۱۹۵۹ محمدابراهیم آغا پیر جدید می شود که بعد ها وی با تمام افراد خانواده اش درزمان تره کی – امین اعدام شده و صبغت الله مجددی به مقام «پیری» می رسد .
***
آری چنین افشاء گری ها دراین کتاب زیاد است که باید فرصت پیدا کرد و آن را ازنظر گذراند . گذشته از این کتاب، اولیویه روا در سال های پسین نگاه ژرفی به پدیده داعش انداخته و مطالبی نوشته است که درشناخت داعش و داعشیان کمک زیادی می کند. امیدوارم آن نوشته ها را هم روزی دراختیار خواننده گان قرار دهیم. /
* ګفته می شود که این عبدالغنی همان ملا غنی پدر سلیمان لایق است که به اشاره مجددی ها در پهلوی ملای لنگ قرار گرفت و قوم سلیمان خیل را برعلیه اصلاحات شاه امان الله تحریک وبه بغاوت واداشته بود. /
برای مطالعه کتاب لطف نموده روی عکس کلیک نماید.
***
افغانستان، اسلام ونوگرایی سیاسی نوشته اولیویه روآ در تارنمای راه پرچم