اطلاعات روز دریافته است که بخش عمده‌ای از بودجه‌ی کد ۹۱ پالیسی – بودجه‌ی ملی سال ۱۳۹۸ هـ ش غیراصولی و به اهداف شخصی مصرف شده است.

یافته‌های اطلاعات روز نشان می‌دهد که صدها میلیون افغانی از کد ۹۱ پالیسی به اهداف خریداری و کرایه خانه، موتر زره، آپارتمان، بهای تکت پرواز، هزینه‌ی تداوی افراد، تأمین «معیشت و تسهیلات» خانواده‌ها، مصارف جانبی سفر مقامات و افراد، معاش امتیازی، معاش بست‌های اضافی، خرج دسترخوان، هزینه‌ی مراسم‌های حزبی، کمک‌های نقدی و تشویقی به گروه‌هایی از افراد، مقامات دولتی و اشخاص بیرون از دولت پرداخت شده است.

همچنان یافته‌ها نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از بودجه‌ی کد ۹۱ پالیسی در سال مالی ۹۸ به اهداف مبهم و غیرمشخص دیگر که از آن گاهی به‌عنوان «مصارف مستوره» یاد شده است، مصرف شده است. بخشی از بودجه‌ی این کد برای اعمار مساجد، مصارف لویه جرگه‌ی مشورتی صلح، جشن استقلال، مصارف «اپراتیفی» ریاست امنیت ملی، مصارف هیأت‌های حل منازعات قومی و دیگر برنامه‌ها به مصرف رسیده است.

این مصارف با دست‌‌کم ۹۵ حکم رییس اجرائیه و ۱۹۷ حکم رییس‌‌جمهور در ۲۵ اداره انجام شده و ده‌ها فرد به‌شمول مشاوران رییس‌‌جمهور، کارمندان دولت، سفیران، شماری از خانواده‌ها و افراد بیرون از دولت به گونه‌ی مستقل یا مشترک، به اهداف مشخص و غیرمشخص از آن مستفید شده‌اند.

به گونه‌ی نمونه تنها ۱۵ نفر از اشخاص سرشناس، بیش از ۱۲۳ میلیون افغانی را برای کرایه خانه‌، اقامتگاه، مصارف سفر، خریداری موتر زرهی، خریداری آپارتمان، معاش امتیازی کارکنان دفتر و بهای تیل موترشان از کد ۹۱ پالیسی دریافت کرده‌اند. در این میان وحید عمر، مشاور رییس‌‌جمهور در مجموع بیش از ۳۰ میلیون افغانی، محمدعمر داوودزی، نماینده خاص رییس‌‌جمهور، در مجموع بیش از ۱۳ میلیون و ۵۰۰ هزار افغانی و فضل‌محمود فضلی، مشاور پیشین رییس‌‌جمهور و رییس فعلی اداره امور ریاست‌جمهوری، در مجموع بیش از ۱۲ میلیون و ۹۰۰ هزار افغانی را به گونه‌ی مستقل برای اهداف شخصی‌شان دریافت کرده‌اند. حامد کرزی، رییس‌‌جمهور پیشین ۱۱ میلیون ۷۰۰ هزار افغانی را از کد ۹۱ پالیسی برای مصارف دفترش دریافت کرده است.

محمدافضل لودین، محمدرسول طالب، عبدالغفور لیوال، احمدیوسف نورستانی، سمیع حامد، شاه‌حسین مرتضوی، شهزادگل آریوبی، صدیق صدیقی، فیض‌الله ذکی و غزال حارس از افراد‌ دیگری‌اند که ده‌ها میلیون افغانی از بودجه‌ی کد ۹۱ پالیسی برای اهداف شخصی‌شان دریافت کرده‌اند. سرور دانش، معاون دوم رییس‌‌جمهور بیش از پنج میلیون افغانی را برای امتیازات کارکنان دفترش دریافت کرده است.

همین طور ده‌ها فرد دیگر شامل حکومت و بیرون از آن، به گونه‌ی مستقل و مشترک، براساس احکام رییس‌‌جمهور و رییس اجرائیه ده‌ها میلیون افغانی را از بودجه‌ی کد ۹۱ پالیسی مستفید شده‌اند. جزئیات بیشتر این گونه پرداخت‌ها و دریافت‌ها در بخش‌های جداگانه شرح داده شده است.

یافته‌ها نشان می‌دهد که رییس اجرائیه در مجموع بیش از ۱۷ میلیون و ۸۵۰ هزار افغانی را در احکام جداگانه زیر عنوان «مساعدت» به اشخاص به گونه‌ی فردی و گروهی کمک نقدی کرده است. بیشتر این افراد در احکام رییس اجرائیه به‌عنوان افراد «مستحق و بی‌بضاعت» آمده است. همچنین رییس‌‌جمهور نزدیک به چهار میلیون را به افراد و شماری از خانواده‌ها کمک نقدی کرده است.

رییس‌‌جمهور و رییس اجرائیه دست‌‌کم ۴۴ میلیون افغانی را برای خریداری آپارتمان، خانه و موتر زرهی به هدف استفاده‌ی افراد از کد ۹۱ پالیسی پرداخت کرده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که رییس‌‌جمهور دست‌‌کم ۵۱ میلیون افغانی را برای کرایه خانه، موتر زرهی و اقامتگاه افراد عمدتا برای استفاده‌ی شخصی از کد ۹۱ پالیسی اختصاص داده است.

پرداخت‌ها و دریافت‌های یادشده از کد ۹۱ پالیسی در سال مالی ۹۸ به ترتیب در ۲۵ اداره انجام شده است. ریاست عمومی اداره‌ی امور ریاست‌‌جمهوری، ریاست عمومی امنیت ملی، ریاست اجرائیه و شورای وزیران و شورای امنیت ملی از اداراتی است که بیشترین مصرف را از بودجه‌ی کد ۹۱ پالیسی داشته است.

ریاست عمومی اداره‌ی امور ریاست‌‌جمهوری

در مجموع بیش از یک میلیارد و ۱۳۱ میلیون افغانی با ۱۱۱ حکم رییس‌‌جمهور در اداره‌ی امور ریاست‌‌جمهوری مصرف شده است. این اداره با بیشترین مصرف، بیشترین «ریخت‌‌وپاش» بودجه‌ی ملی را از راه کد ۹۱ پالیسی داشته است. نمونه‌ای از پرداخت‌ها و دریافت‌های میلیونی در این اداره در زیر آورده شده است.

به گونه‌ی نمونه رییس‌‌جمهور در حکم ۲۴۴۸ تاریخ ۱۹ جدی ۱۳۹۷، ۱۱ میلیون و ۷۰۰ هزار افغانی را برای مصارف دفتر حامد کرزی، رییس‌‌جمهور پیشین پرداخته است. در حکم ۱۹۷۴، تاریخ ۲۲ قوس ۱۳۹۷ رییس‌‌جمهور، محمدافضل لودین، مشاور نظامی رییس‌‌جمهور یک میلیون و ۵۸۰ هزار افغانی را برای کرایه‌ی خانه‌اش دریافت کرده است.

رییس‌‌جمهور در حکم ۲۵۲۸، تاریخ ۲۶ جدی ۱۳۹۷، نزدیک به دو میلیون و ۶۴۰ هزار افغانی را زیر عنوان «معاش بخششی» برای ۴۲ کارمند مشاوریت مالی و بانکداری‌اش پرداخت کرده است. رییس‌‌جمهور ۱۰۰ هزار افغانی را از بودجه ملی در حکم ۲۶۷۸ تاریخ ۱۵ دلو ۱۳۹۷ به شخصی به‌نام مقدسه برای تداوی فرزندش داده است.

رییس‌‌جمهور ۱۲ میلیون و ۴۳۶ هزار افغانی را در حکم ۲۷۲۵ تاریخ ۲۱ دلو ۱۳۹۷ به هدف خریداری دو عراده موتر برای محمدعمر داوودزی داده است. بار دیگر رییس‌‌جمهور در حکم ۲۹۸۲، تاریخ ۲۳ حوت ۱۳۹۷، یک میلیون و ۱۲۵ هزار افغانی به هدف کرایه موتر زرهی و هایلکس برای محمدعمر داوودزی پرداخت کرده است.

همچنین در حکم ۲۵۲۰ تاریخ ۲۶ جدی ۱۳۹۷، رییس‌‌جمهور ۱۷ میلیون و ۴۵۰ هزار افغانی را برای مصارف ۵۰۱ نفر مهمان اختصاص داده است. مشخص نیست که مهمان‌ها کی‌ها بوده است.

رییس‌‌جمهور یک میلیون و ۲۰۰ هزار افغانی را در حکم ۲۸۱۰ تاریخ ۱۴ حوت ۱۳۹۷ به هدف کرایه حویلی برای وحید عمر، مشاور رییس‌‌جمهور در امور روابط عامه اختصاص داده است. بار دیگر رییس‌‌جمهور در حکم ۲۹۸۳، تاریخ ۲۳ حوت ۱۳۹۷، دو میلیون و ۶۰۳ هزار و ۵۰۰ افغانی را به هدف کرایه‌ی موتر زرهی برای وحید عمر پرداخته است. همچنین دو میلیون افغانی براساس حکم ۱۲، تاریخ سه حمل ۱۳۹۸، به هدف خرج دسترخوان وحید عمر پرداخت شده است.

در حکم ۱۱۳ تاریخ ۱۱ حمل ۱۳۹۸، رییس‌‌جمهور دو میلیون و ۲۵۱ هزار افغانی را به اهداف معاش، خرج دسترخوان و بهای تیل موتر برای فیض‌الله ذکی، سفیر افغانستان در خارج از کشور اختصاص داده است.

در مورد دیگر، رییس‌‌جمهور ۱۰ میلیون افغانی را براساس حکم ۲۷۰۳، تاریخ ۱۸ دلو ۱۳۹۷، برای مصارف برنامه‌ای زیر عنوان «لوی کندهار» با اشتراک ۲۰۰ نفر از هنرمندان و شعبده‌بازان پرداخت کرده است.

۶۰۰ هزار افغانی براساس حکم ۲۰۲ تاریخ ۱۷ حمل ۱۳۹۸ رییس‌‌جمهور، به هدف تامین «معیشت و تسهیلات» برای خانواده‌ی شربت‌گل پرداخت شده است.

یک میلیون و ۴۴۰ هزار افغانی و بار دیگر ۸۶۰ هزار افغانی براساس احکام ۱۳۳۴ و ۱۳۳۳ تاریخ ۱۳ اسد ۱۳۹۸، برای کرایه اقامتگاه صدیق صدیقی، سخن‌گوی رییس‌‌جمهور مصرف شده است. براساس حکم ۹۹۰ تاریخ ۱۶ سرطان ۱۳۹۸، دو میلیون و ۹۱۵ هزار افغانی برای «معاش، خرج دسترخوان و کرایه‌ی منزل» شهزادگل آریوبی، سفیر افغانستان در کشور چک مصرف شده است.

رییس‌‌جمهور در حکم ۲۴۳۷، شش میلیون و ۲۴۰ هزار افغانی را به هدف معاش امتیازی، خرج دسترخوان و کرایه‌ی منزل احمدیوسف نورستانی، عضو انتصابی سنا پرداخت کرده است. پنج میلیون افغانی براساس حکم ۱۵۲۸ تاریخ ۱۰ سنبله ۱۳۹۸ به هدف مصارف یادبود از ترور احمدشاه مسعود و برهان‌الدین ربانی اختصاص یافته است.

یک میلیون و ۸۰ هزار افغانی براساس حکم ۳۹۴، تاریخ پنج ثور ۱۳۹۸، به هدف کرایه حویلی سمیع حامد، مشاور رییس‌‌جمهور پرداخت شده است. بار دیگر رییس‌‌جمهور در حکم ۱۴۴۵، تاریخ ۲۶ اسد ۱۳۹۸، بیش از ۹۲۰ هزار افغانی را برای کرایه منزل سمیع حامد پرداخت کرده است.

رییس‌‌جمهور در حکم ۲۳۲۶، تاریخ ۲۸ قوس ۱۳۹۷، بیش از ۱۳۱ هزار افغانی را به هدف بهای تکت دوطرفه‌ی کشور ترکیه برای شخصی به‌نام الله‌داد باشنده ولسوالی قیصار ولایت فاریاب کمک نقدی کرده است. الله‌داد برای تداوی دخترش به ترکیه سفر کرده است.

رییس‌‌جمهور در حکم ۱۰۶۹، تاریخ ۱۷ سرطان ۱۳۹۸، پنج میلیون و ۷۸۸ هزار افغانی را برای معاش و امتیازات شش مشاور سرور دانش، معاون دوم رییس‌‌جمهور اختصاص داده است.

براساس حکم ۱۷۷۴، تاریخ ۳۰ سنبله ۱۳۹۸، رییس‌‌جمهور بیش از سه میلیون و ۵۴۵ هزار افغانی را برای معاش و امتیازات کارکنان دفتر شاه‌حسین مرتضوی، مشاور فرهنگی‌اش پرداخته است.

برهان‌الدین حافظ، امام و خطیب مسجد جامع ارگ ریاست‌‌جمهوری، ۲۰۹ هزار و ۴۸۰ افغانی را زیر عنوان «کمک نقدی به هدف بهای تکت پرواز دو طرفه‌ی کشور ترکیه دریافت کرده است. این پرداخت براساس حکم ۲۰۹۲، تاریخ ۲۷ میزان ۱۳۹۸ رییس‌‌جمهور انجام شده است.

همین‌طور در احکام جداگانه‌ی رییس‌‌جمهور، ۱۰۰ هزار افغانی را برای فرهاد، راننده‌ی مشاور رییس‌‌جمهور در امور سرحدات و قبائل، ۱۶۳ هزار و ۹۲۰ افغانی را به هدف تکت پرواز دو طرفه‌ی هندوستان برای فریبا کارگر، کارمند اداره عملیاتی و حمایوی انکشاف ملی و ۱۴۷ هزار افغانی را برای احمدجاوید خیراندیش، معاون ریاست تخنیک و ترانسپورت، به هدف تکت پرواز دوطرفه‌ی هندوستان کمک نقدی کرده است.

۷۰ هزار افغانی برای احمدجواد، مدیر تخنیکی ریاست تعمیرات و حفظ مراقبت و ۱۴۷ هزار افغانی برای عبدالحمید، مدیر آشپزخانه‌ی خاص ریاست‌‌جمهوری کمک نقدی شده است. در موردهای دیگر نیز صدها هزار افغانی در احکام جداگانه کمک نقدی به اهداف تأمین مصارف شخصی انجام شده است.

براساس حکم ۹۸۸ رییس‌‌جمهور، هفت میلیون ۷۰۰ هزار افغانی برای خریداری موتر زرهی برای عبدالغفور لیوال هزینه شده است. همین‌طور یک میلیون و ۶۲۰ هزار افغانی براساس حکم ۱۱۴۲، تاریخ ۲۴ سرطان ۱۳۹۸، برای کرایه‌ی موتر زرهی رسول طالب، مشاور اجتماعی رییس‌‌جمهور پرداخت شده است.

ریاست عمومی امنیت ملی

در مجموع بیش از ۷۳۰ میلیون افغانی با ۱۳ حکم جداگانه‌ی رییس‌‌جمهور، از کد ۹۱ پالیسی به ریاست عمومی امنیت ملی مصرف شده است. از این میان در سه حکم جداگانه ۱۲۵ میلیون افغانی به اهداف مصارف «اپراتیفی» این ریاست مصرف شده است.

براساس حکم ۸۰۲، تاریخ پنج سرطان ۱۳۹۸ رییس‌‌جمهور، بیش از ۶۸ میلیون و ۹۵۰ هزار افغانی برای «کمیسیون اجرائی صلح میان دولت و حزب اسلامی افغانستان» اختصاص یافته است. در سایر موردها هدف مصرف مشخص نیست. تنها در یک مورد دیگر مصرف بودجه به گونه‌ی «مصارف مستوره» یادآوری شده است.

اختصاص بودجه‌ی کد ۹۱ پالیسی برای مصارف «اپراتیفی»ریاست امنیت ملی بنابر بررسی‌های صورت‌حساب سال مالی ۹۸ از سوی کمیسیون امور مالی و بودجه‌ی مجلس نمایندگان یک تخطی اصولی است. هر سال این موضوع انتقادهای مجلس نمایندگان را در پی دارد. براساس اصولنامه‌ی اجرای بودجه، تعدیل از سایر کد‌های داخل بودجه به کد‌های «اپراتیفی» مجاز نیست. پول «اپراتیفی» برای وزارت‌های امور داخله، دفاع ملی، ریاست عمومی امنیت ملی و شورای امنیت قابل پرداخت است.

دفتر شورای امنیت ملی

در مجموع بیش از ۱۸۹ میلیون و ۲۰۹ هزار افغانی از کد ۹۱ پالیسی با ۹ حکم رییس‌‌جمهور در دفتر شورای امنیت ملی مصرف شده است. از این میان رییس‌‌جمهور در حکم ۳۵۲، بیش از ۱۰ میلیون افغانی را به هدف خریداری و ترمیم آپارتمان رهایشی برای محمد افضل لودین، مشاور امور نظامی‌اش اختصاص داده است.

در مورد دیگر اطلاعات نشان می‌دهد که رییس‌‌جمهور از راه کد ۹۱ پالیسی ۱۶ میلیون افغانی بودجه‌ی ملی را به هدف خریداری یک حویلی برای ماهر یعقوبی، رییس مبارزه علیه تروریزم پرداخته است‌.

از این میان ۵۵ میلیون افغانی براساس حکم ۱۰۸۱، تاریخ ۲۷ سرطان ۱۳۹۸، به هدف «حق الحضور و مصارف» کمیسیون حل منازعات و ارتباط مردم با دولت مصرف شده است.

رییس‌‌جمهور بیش از ۱۱ میلیون و ۵۶۰ هزار افغانی را براساس حکم ۱۱۴۸، تاریخ ۲۹ سرطان ۱۳۹۸، برای مصارف ۵۰ نفر از «وارثان شهدا» به هدف شرکت در مراسم حج اختصاص داده است. معلوم نیست که این افراد کی‌ها بوده‌اند.

در شماری از موردها هدف مصرف مشخص نشده است. در شماری دیگر، مصارف جشن استقلال، معاش‌ها و امتیازات کمیسیون حل منازعات، کوچی‌ها و ده‌نشین آمده است.

ریاست اجرائیه و دارالانشای شورای وزیران

عبدالله عبدالله، رییس اجرائیه‌ی حکومت وحدت ملی با دست‌‌کم ۹۵ حکم جداگانه، در مجموع بیش از ۲۹۸ میلیون و ۹۰۰ هزار افغانی را از کد ۹۱ پالیسی مصرف کرده است. رییس اجرائیه بیشتر زیر عنوان «مساعدت» به افراد و گروه‌هایی از افراد که «مستحق» دانسته شده‌اند، به اهداف مشخص و غیرمشخص کمک مالی نقدی کرده است. عبدالله عبدالله در دست‌‌کم ۸۴ حکم جداگانه بیش از ۱۷ میلیون و ۸۵۱ هزار افغانی را کمک نقدی کرده است.

مجموعه‌ی داده‌های معتبری که به اطلاعات روز رسیده است نشان می‌دهد که آقای عبدالله در یک روز چندین حکم صادر کرده و براساس آن به ده‌ها فرد و گروه‌های از افراد کمک‌های نقدی کرده است.

به گونه‌ی نمونه رییس اجرائیه براساس احکام ۲۶۱۹، ۲۶۲۰، ۲۶۰۵، ۲۶۱۰، ۲۴۵۹، ۲۵۳۵ ،۲۵۸۳ و ۲۵۵۴ تاریخ ۲۳ دلو ۱۳۹۷، ۴۰۵ هزار افغانی را به نه فردی که مستحق دانسته شده کمک نقدی کرده است. مشخص نیست که این افراد کی‌ها بوده‌اند.

در مورد دیگر، براساس احکام جداگانه‌ی رییس اجرائیه، ۶۱۵ هزار افغانی به ۱۲ نفر دیگری که مستحق دانسته شده پرداخت شده است. همچنین معلوم نیست که که این افراد کی‌ها بوده و چطور مستحق دانسته شده‌اند.

رییس اجرائیه ۱۵۰ هزار افغانی را در حکم ۱۰۵۸، تاریخ هشت سرطان ۱۳۹۸، به هدف تداوی مریضی خانم و فرزندان شخصی به‌نام محمداسماعیل فرزند محمد ظاهر کمک نقدی کرده است.

رییس اجرائیه در چندین حکم جداگانه ۷۳۳ هزار افغانی را در تاریخ ۱۹ ثور ۱۳۹۸ به ۱۱۲ نفر از دانشجویان بدخشان و افراد «مستحق» دیگر پرداخته است. هدف پرداخت به دانشجویان مشخص نشده است. همین طور معلوم نیست که افراد مستحق دیگر کی‌ها بوده‌اند. بار دیگر رییس اجرائیه، ۹۰۰ هزار افغانی را در حکم ۵۰۵ و ۵۰۷، تاریخ ۱۵ ثور ۱۳۹۸ برای ۳۵ دانشجوی ولایت بدخشان و یک نفر «مستحق» به‌نام فاروق فیضی پرداخته است.

براساس احکام جداگانه‌ی دیگر به تاریخ ۲۵ حمل ۱۳۹۸، رییس اجرائیه ۸۱۰ هزار افغانی را برای ساخت پنج محراب مسجد و شش نفر «مستحق» پرداخته است.

در نمونه‌ی دیگر، رییس اجرائیه یک میلیون و ۵۴۴ هزار و ۶۲۵ افغانی را برای ۴۴ فردی که «مستحق» دانسته شده پرداخت کرده است. مشخص نیست که این افراد کی‌ها بوده و چگونه «مستحق» دانسته شده‌اند. همین‌گونه در سایر مورد‌ها نیز رییس اجرائیه میلیون‌ها افغانی را به افراد و اهداف مشخص و غیرمشخص کمک نقدی کرده است.

بخش‌ دیگر مصارف ریاست اجرائیه از کد ۹۱ پالیسی مصارف سفر، معاش‌های امتیازی کارمندان ریاست اجرائیه، و اعمار مسجد بوده است. به گونه‌ی نمونه در سفر رییس اجرائیه به ازبکستان برای اشتراک در نشست صدراعظمان، پنج میلیون و ۹۵۲ هزار افغانی در حکم ۱۸۰۶، تاریخ ۲۳ میزان ۱۳۹۸، از کد ۹۱ پالیسی اختصاص داده شده است.

در نمونه‌ی دیگر، ۶۶ میلیون و ۴۸۰ هزار افغانی براساس حکم ۲۷۱۶ رییس اجرائیه، تاریخ سه دلو ۱۳۹۷ برای معاش‌های امتیازی کارمندان ریاست اجرائیه اختصاص داده شده است. بار دیگر اطلاعات نشان می‌دهد که رییس اجرائیه ۴۴ میلیون افغانی را برای معاش‌های امتیازی کارمندان ریاست اجرائیه اختصاص داده است.

سهم ریاست اجرائیه براساس توافقنامه‌ی سیاسی حکومت وحدت ملی از بودجه‌ی احتیاطی کد ۹۱ پالیسی ۳۰ درصد بوده است. رییس اجرائیه از یک میلیارد افغانی بودجه‌ی تصویب‌شده‌ی کد ۹۱ پالیسی سهم ۳۰ درصدی‌اش را مصرف کرده است. درحالی‌که در سال مالی ۱۳۹۸ سقف مصرف بودجه‌ی کد ۹۱ پالیسی به دو میلیارد و ۸۳۰ میلیون افغانی رسیده است. وزارت مالیه براساس «فرمان رییس‌‌جمهور» یک میلیارد و ۸۳۰ میلیون افغانی را اضافه‌تر از سقف تصویب‌شده‌، در جریان سال به کد ۹۱ پالیسی اضافه کرده است. در این صورت سهم ۳۰ درصدی ریاست اجرائیه به ۸۴۹ میلیون افغانی می‌‌رسد. درحالی‌که ریاست اجرائیه نزدیک به ۳۰۰ میلیون افغانی مصرف کرده است.

ریاست دفتر ریاست‌‌جمهوری

در مجموع بیش از ۶۱ میلیون و ۸۳۰ هزار افغانی از کد ۹۱ پالیسی در سال مالی ۹۸ با ۱۷ حکم رییس‌‌جمهور در ریاست دفتر ریاست‌‌جمهوری مصرف شده است. «ریخت‌‌وپاش»‌های بودجه‌ی ملی در این اداره نیز کماکان بوده است.

به گونه‌ی نمونه براساس حکم ۲۱۱۵، تاریخ دوی جدی ۱۳۹۷، رییس‌‌جمهور شش میلیون و ۳۶۰ هزار افغانی را به هدف کرایه موتر زرهی سرپرست دفتر سخن‌گویش پرداخته است. رییس‌‌جمهور ۳۰۰ هزار افغانی را در حکم ۲۶۰۹ برای تداوی محمود حقیقت پرداخت کرده است. همچنان ۶۹ هزار افغانی را رییس‌‌جمهور در حکم ۲۵۳۷، تاریخ ۱۳ دلو ۱۳۹۷، به هدف بهای تکت پرواز برای شخصی به‌نام بسم‌الله داده است.

رییس‌‌جمهور بیش از سه میلیون و ۷۸۳ هزار افغانی را براساس حکم ۲۵۴۳، تاریخ ۱۵ دلو ۱۳۹۷ به هدف «معاش» عزیزالله فضلی، رییس عمومی کرکت بورد داده است.

رییس‌‌جمهور نزدیک به یک میلیون و ۶۰۰ هزار افغانی را براساس حکم ۱۵۵۳، تاریخ ۱۳ سنبله ۱۳۹۸، به هدف «معاش» و خرج دسترخوان غزال حارس اختصاص داده است.

در مورد دیگر، رییس‌‌جمهور یک میلیون و ۵۶۰ هزار افغانی را در حکم ۲۳۷۸، تاریخ ۲۸ عقرب ۱۳۹۸، به هدف کرایه حویلی مهمانان دستیار خاص ریاست‌‌جمهوری پرداخت کرده است. معلوم نیست که مهمانان کی‌ها بوده‌اند. بار دیگر رییس‌‌جمهور نزدیک به ۴۱۹ هزار افغانی را براساس حکم ۱۳۲۷، تاریخ ۱۰ اسد ۱۳۹۸، برای تهیه ۱۷ قلم جنس مورد ضرورت اقامتگاه عبدالرحیم، سکرتر خاصش اختصاص داده است.

براساس حکم ۲۱۴۹، تاریخ چهار قوس ۱۳۹۸، رییس‌‌جمهور برای ۱۴۴ هزار افغانی را برای شخصی به‌نام صدیق‌الله صداقت کمک نقدی کرده است. همین طور صدها‌هزار افغانی به اهداف شخصی و مبهم دیگر مصرف شده است.

سایر ادارات

در مجموع نزدیک به ۳۵۷ میلیون و ۶۰۰ هزار افغانی از کد ۹۱ پالیسی با احکام رییس‌‌جمهور، به ترتیب در ریاست ارگان‌های محل، وزارت امور شهرسازی، وزارت اطلاعات و فرهنگ، وزارت دفاع ملی، وزارت معارف، وزارت حج، ارشاد و اوقاف و سایر ادارات مصرف شده است. در این ادارات نیز موردهای وجود دارد که مصرف میلیون‌ها افغانی بودجه‌ی ملی در آن به اهداف شخصی و مبهم انجام شده است.

به گونه‌ی نمونه رییس‌‌جمهور در حکم ۱۰۱۶، تاریخ ۲۲ ثور ا۱۳۹۸، نزدیک به ۱۴ میلیون افغانی را به هدف شرکت ۲۳ نفر به مراسم حج پرداخته است. معلوم نیست که این افراد کی‌ها بوده‌اند.

رییس‌‌جمهور در حکم ۱۲۶۱، تاریخ پنج اسد ۱۳۹۸، بیشتر از یک میلیون افغانی را به هدف یک ماه معاش بخششی برای ۱۵۶ کارمند «کابل امبلانس» پرداخته است. رییس‌‌جمهور یک میلیون ۴۴۰ هزار افغانی را در حکم ۲۳۰۹، تاریخ ۱۸ جدی ۱۳۹۷، به هدف کرایه‌ی خانه‌ی نسرین اوریاخیل اختصاص داده است.

اطلاعات نشان می‌دهد که یک میلیون و ۶۰۰ هزار افغانی در وزارت امور مهاجران، به هدف بهای تکت پرواز ۱۲ نفر کارمندان این وزارت پرداخت شده است. نیم میلیون افغانی براساس حکم ۲۸۰۵ در دادگاه عالی به هدف کمک نقدی به پنج قاضی پرداخت شده است.

در حکم ۱۸۷۲، تاریخ هشت میزان ۱۳۹۸، رییس‌‌جمهور بیش از شش میلیون و ۵۰۰ هزار افغانی را به هدف خریداری آپارتمان برای ورثه‌‌ی شهید حشمت‌الله پرداخت کرده است. همچنان براساس حکم ۱۸۴۵، تاریخ ۱۴ میزان ۱۳۹۸، دو میلیون و ۳۶۵ هزار افغانی به هدف مبهم «مکافات نقدی» اختصاص یافته است.

چرا از کد احتیاطی ۹۱ پالیسی این‌گونه مصرف می‌شود؟

صلاحیت مصرف بودجه‌ی کد‌‌های احتیاطی ۹۱ پالیسی و کد ۹۲ اضطراری در فرمان توشیح بودجه به رییس‌‌جمهور داده شده است. درحالی‌که جزئیات مصرف و بالابردن سقف بودجه‌ی این کد فراتر از حد تصویب شده مجلس نمایندگان، هرسال انتقاد اعضای مجلس، نهادهای ناظر، رسانه‌ها و شهروندان را در پی دارد. پارسال در جریان بررسی صورت‌حساب سال مالی ۱۳۹۷ و در پی نشر گزارش‌ تحقیقی اطلاعات روز در مورد جزئیات مصرف از این کد، اعضای مجلس نمایندگان، رییس‌‌جمهور و رییس اجرائیه را به «حیف‌ومیل» بودجه‌ متهم کردند و شماری از آنان خواهان تطبیق ماده‌ی ۶۹ قانون اساسی و محاکمه‌ی رییس‌‌جمهور و رییس اجرائیه شدند.

در نهایت پارسال مجلس نمایندگان سقف مصرف از این کد را در پی نشر گزارش‌های تحقیقی برای سال مالی ۱۳۹۹ محدود به یک میلیارد افغانی تصویب کرد. در این مورد ماده‌ی جدیدی در اصولنامه‌ی بودجه‌ی ملی وضع شد.

در سند بودجه‌ی ملی ابتدای سال مالی ۱۳۹۸، برای کد ۹۱ پالیسی یک میلیارد افغانی تصویب شده است. وزارت مالیه در جریان سال یک میلیارد و ۸۳۰ میلیون افغانی را از بودجه‌ی سایر کد‌های احتیاطی و دیگر کدها، بدون تایید مجلس نمایندگان به آن اضافه کرده است. مسئولان وزارت مالیه می‌گویند که تعدیلات انجام شده و پول‌های اضافه شده بر اساس فرمان‌های رییس‌‌جمهور انجام شده، صلاحیت جزئیات مصرف آن نیز از رییس‌‌جمهور است.

مسئولان کمیسیون امور مالی و بودجه‌ی مجلس نمایندگان می‌گویند که مصارف بودجه‌ی ملی از راه کد ۹۱ پالیسی برای اهداف شخصی و فراتر حد تصویب‌شده‌ی آن یک تخطی اصولی است. سید عظیم کبرزانی، منشی این کمیسیون به اطلاعات روز می‌گوید که در تلاش‌اند تا وصف جرمی را در برابر این تخطی‌ها در کد‌‌های جزا وضع کنند. به گفته‌ی آقای کبرزانی بودجه‌ی کد احتیاطی ۹۱ آنچنانی که از نامش پیدا است، برای پالیسی سازی در موارد احتیاطی و غیر قابل پیش‌بینی است که در یک سقف مشخص از سوی اعضای مجلس نمایندگان تصویب می‌شود. اضافه کردن پول بدون تایید مجلس نمایندگان برخلاف سند و اصولنامه‌ی بودجه‌ی ملی است.

صدیق صدیقی، سخن‌گوی رییس‌‌جمهور به اطلاعات روز گفت که مصارف از کد ۹۱ پالیسی براساس پیشنهاد ادارات و ضرورت انجام شده است. او مصرف بودجه‌ی این کد را به اهداف مثل کرایه خانه‌، خریداری موتر و کمک‌های نقدی به مقامات و افراد را می‌پذیرد. آقای صدیقی گفت که این مصارف براساس اصول انجام شده است، اما در برابر این پرسش که براساس کدام اصل قانونی و معیار انجام شده است، پاسخ نمی‌دهد.

کارشناسان و مسئولان نهادهای ناظر معتقدند که بودجه‌ی کد احتیاطی ۹۱ زیر نام پالیسی باید برای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی‌ها در حالت‌های پیش‌بینی‌ناپذیر مصرف شود نه به اهداف پراکنده و عمدتا مصارف شخصی افراد، مقامات و گروه‌ها. مسئولان دیدبان شفافیت خواستار وضع محدودیت در صلاحیت‌های رییس‌‌جمهور در مصرف از این کد است.

سیف‌الدین سیحون، کارشناس اقتصادی به اطلاعات روز می‌گوید که رییس‌‌جمهور تنها از نام «پالیسی» سوءاستفاده کرده و بودجه‌ی ملی را به اهداف شخصی مصرف می‌کند. به گفته‌ی او رییس‌‌جمهور کد ۹۱ پالیسی را کد «غارت و حیف‌ومیل» بودجه‌ی ملی درست کرده است. درحالی‌که مفهوم «پالیسی» و «احتیاطی» در اقتصاد ملی، سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی‌های مالی در حالت‌های پیش‌بینی‌ناپذیر است. به گفته‌ی آقای سیحون، رییس‌‌جمهور از بودجه‌ی ملی برای «تطمیع» و «رشوه‌دهی» به افراد استفاده می‌کند.