کتاب خاطرات بزرگ علوی اثر بزرگ علوی تهیه و ترتیب رفیق قاسم آسمایی Alavi’s great memoirs

معرفی کتاب خاطرات بزرگ علوی اثر بزرگ علوی

خاطرات بزرگ علوی، کتاب نخست از مجموعه مصاحبه‏های حمید احمدی در طرح تاریخ شفاهی چپ ‏ایران است که طی 29 جلسه گفتگو با آقابزرگ علوی در سال 1995/1374، یعنی 14 ماه قبل از فوت وی در سن 91 سالگی، در خانه ‏ایشان انجام و 24 ساعت فیلم ویدیویی از آن فراهم گردیده است. مطابق توافقنامه مشترک، ‏این خاطرات می‏بایست بعد از حیات بزرگ علوی انتشار یابد که چنین نیز شد.‏این کتاب یک سال پس از آلمان، در‏ایران و بدون هرگونه تغییر منتشر گردید.
بزرگ علوي در سال 1283 شمسي (1904 ميلادي) به دنيا آمد. پدرش ابوالحسن كه در سير فعاليتهاي مشروطه‌خواهانه سالها در پاريس و برلين به سر برده بود در سال 1302 دو پسر خود (مرتضي و آقا بزرگ) را نيز به آلمان منتقل ساخت. بزرگ علوي پس از پايان تحصيلات در سال 1307 به ايران بازگشت و ابتدا در شيراز و سپس در تهران به كار تدريس پرداخت. در سال 1313 مجموعه داستانهايي را به نام «چمدان» منتشر كرد. همكاري بزرگ علوي در مجله «دنيا» وي را به تقي اراني نزديك ساخت. همين روابط نيز موجب شد كه در سال 1316 به همراه افرادي از گروه اراني كه بعدها در زندان «به گروه 53 نفر» معروف شدند، دستگير و به 7 سال حبس محكوم شود. اما با بركناري رضاخان، در مهرماه 1320 بعد از چهارسال و نيم آزاد گرديد. در اين دوره كه تا چند ماه قبل از كودتاي آمريكاي 28 مرداد 1332 و در نتيجه اقامت در اروپا، ادامه يافت، بزرگ علوي گذشته از فعاليت با نشرياتي چون مردم و رهبر و همچنين سخن و پيام نو، آثاري چون ورق پاره‌هاي زندان (1320) و پنجاه و سه نفر ياران زنداني (1321) و نامه‌ها (1330) و چشمهايش (1331) را نيز منتشر ساخت.
اقدامات وي در آلمان از فروردين 1332 كه براي سفري به اروپا رفته بود آغاز شد، اما بعد از كودتا به صورت دائمي كار در دانشگاه همبولت آلمان شرقي را پي گرفت. بزرگ علوي در طول 15 سال اوليه زندگي در مهاجرت مجموعه داستان «ميرزا» را نوشت كه شامل پنج داستان كوتاه است. فاصله زماني نخستين داستان از اين مجموعه تا نگارش داستان بعدي وي به نام «سالاريها» كه در سال 1354 منتشر گرديده، 8 سال است آخرين داستان اين نويسنده «موريانه» نام دارد كه در سال 1372 بعد از چهار سال تاخير به چاپ رسيد. بزرگ علوي در سال 1376 در آلمان بدرود حيات گفت و در همان‌جا نيز مدفون گشت.