خاطرات « زندان پلچرخی» نویسنده : رفیق آصف الم

« زندان پلچرخی»

– اطاق 3 منزل اول بخش شرقی بلاک اول
بعد از اینکه چشمانم به سیاهی و تاریکی عادت کرد و ماحول خود را دیده توانستم خود را در دخمه ای تقریباٌ دو متر و سی و عرض یکمتر و شصت سانتی بر روی کمپل مندرسی یافتم- جسم و جان ناراختی داشتم، متوجه گردیدم که بعد از این همه شکنجه های وحشیانه، حقارتهای نامردانه و گرسنگی هفت روزه وزن بدنم در حدود زیادی پائین آمده بود، سرم به دوران می افتاد و چشمانم به سیاهی میرفت، خسته و بیحال بودم، در سرتا پای جسمم درد ناراحت کننده احساس میکردم، دخمه بوی رطوبت میداد و پلستر های فرو غلطیده سقف و دیوار ها، سطح اطاق را ناهموار و آزار دهنده کرده بود- چنین معلوم میشد که ساختمان هنوز در دست تعمیر بوده و تکمیل نشده بود که افتتاح ګردیده است، خواستم از روشن دانهای کوچک میله داری که متصل سقف اطاق و مشرف به حویلی زندان بود به خارج از سلول نظری بی افګنم ولی نسبت مرتفع بودن روشن دانها اینکار ممکن نشد.
اثاثیۀ دخمه را فقط دو تخته کمپل مندرس چرکینی تشکیل میداد، در آهنی سنگین کلید شده ای مشرف به دهلیز تاریکی داشت که درقسمت وسط بالائی آن جهت ترصد پهره داردهلیز آئینه ای نصب ګردیده بود، ساعت بند دستی ای داشتم که مورد توجه هیئت تحقیق قرار ګرفته و سعی کردند که به نحوی از انحا آنرا از من بستانند اما در مقابل این خواست شان جواب این بود که ساعت مذکور نشانی پدرم میباشد که برای من بسیار عزیز و ګرامی است، معذرت مرا بپذیرید.
ساعت بند دستی من با آنکه در اثر شکنجه و ضرب و شتم وارده بر من صدمه دیده و شیشه اش مانند جال عنکبوت درز برداشته بود و اما خوشبختانه فعال بوده و وقت را نشان میداد، به آن نظر انداختم ساعت ، دوازده و چند دقیقۀ روز را نشان میداد. در اینحال کلید بزرگ با صدای خشنی در دروازه پیچید و درب سلول باز شد و سربازی با کاسۀ مسین و پارچۀ نانی وارد گردیده و بدون آنکه حرفی گوید آنرا به عجله پیشرویم گذاشته و از اطاق خارج گردید. در کاسه غذائی وجود داشت که تشخیص آن مشکل بود ولی بعد از تماس نان با محتویات داخل کاسه دو سه دانه کچالو رخ نمایان کردند، اولین باری بود که بعد از هفت روزآزگار احساس گرسنه گی کردم، با همان دستان زخمی نان را با غذائی داخل کاسه سرشتم و آنرا چنان با ولع بلعیدم سان که اژدهائی شکارش را.
لذت آن غذائی ساده و بی تکلف را هرګز فراموش نکردم و نمیکنم.
لحظاتی بعد به ګوشم رسید که زندانیان در میکوبند و برای خارج شدن از سلول به محوطه ای زندان، وقت ریزرو میکنند، من نیز به تقلید از آنها درب کوبیدم و وقت خواستم، سرباز توضیح داد که او اجازه ندارد تا تمام زندانیان مربوط به همین دهلیز را یکجائی به محوطه ای زندان ببرد بلکه شخص و یا اشخاصی داخل هرسلول به نوبت و زمان معین به خارج از سلول برده میشوند، وقتی زمینه مساعد ګردد و نوبت من هم برسد مرا نیز جهت ګرفتن وضواجازه خواهد داد، سر انجام نوبت فرا رسید و از سلول به حویلی رفتم. در کناری از حویلی بیت الخلا های بی دروازه ای چوبینی کار ګذاری شده بود که در مطابقت با عرف و سنن اسلامی و افغانی نبوده و بی سیرتی و بی حرمتی به شآن زندانیان محسوب میشد. پنج- شش زندانی با رنگهای پریده و بدنهای خسته قبل از من به نوبت ایستاده بودند، وقتی به چهرۀ ورم کرده، کبود و زخمی من نظر افگندند، احساس کردم که چشمان آنها حکایتی از گذشته ای شانرا انعکاس میدهد و جرقه های ترحم نسبت به من از چشمانشان می جهد.
تا رسیدن نوبت فرصتی کافی به من دست داد تا با محل اقامت جدیدم آشنا شوم، بلاک اول زندان چون هیولائی در سه طبق قد بر افراشته بود، به دو بخشی شرقی و غربی تقسیم میگردید که دهلیزی شمالاٌ و جنوباٌ از وسط آن میگذشت، طبقات شرقی ساختمان که من در منزل اول و اطاق نمبر سوم آن در بند بودم دارای سلول های مشابه و یکسان بودند.
پنج – ده متر دورتر از بیت الخلا های وطنی بیلربزرگی بنام آبدان گذاشته شده بود که زندانیان برای تمام ضروریاتی خویش از آب آن استفاده میکردند، بیلر مذکور سربسته نبوده و باد های طوفانی منطقۀ پلچرخی به آسانی کثافات ماحول را در آن منتقل میکرد، تعدادی از خانم های شیکپوش و آراسته ( بعداٌ دانستم که آنها مربوط به خانوادۀ سلطنتی و طبقات حاکم کشور بودند) در بخشی غربی بلاک، به گونۀ ما در برابر بیت الخلا های مربوط به خود شان صف بسته بودند، من بدون خویشتن داری از شخصی که در پیش رویم نوبت گرفته بود با عجله پرسیدم که این خانم ها مرتکب چه خطائی گردیده اند؟ او که تهدید و حقارتهای وضع شده از جانب فرمانداران زندان را نسبت قدامتی زندانی بودن خویش بهتر نسبت به من میدانست به سوالم پاسخ نداد و به جای او سرباز مؤظف با تحکم به من فهماند که حق سخن ګفتن با زندانیان دیګر را ندارم و اګر یکباری دیګر این اشتباه تکرار ګردد وای برحالم!!!!
خاموش ماندم و با اشارۀ سر به سرباز مذکور فهماندم که این عمل دوباره تکرار نخواهد شد، او سکوت کرد و حرفی نگفت و من طی مدت کوتاهی دانستم که بجای اصول و مقررات وضع شده دولتی هدایات و اوامری فرمانبرداران و خاصتاٌ قوماندان زندان که انسان زرگ بین، مغرور و دارای فرهنگ ضعیف است نافذ میباشد که رژیم نگهداری زندانیان به اساس آن تعیین میگردد و از اینرو تمام حقوق زندانیان اعم از حق سخن گفتن، کتاب خواندن ، نوشتن و حتی نگهداری قلم و کاغذ از زندانی ها سلب گردیده بود، طوریکه همه سنگ بودند و جماد که هیچ خواسته و تمنای ندارند و نفس نمیکشند.
زندانیان تحت این شرایط جاری در زندان مجبور بودند که کلمۀ انسان و انسانیت را به فراموشی سپرده و با رژیمی که این فاشیست های بی فرهنگ وضع کرده بودند بسازند و دم نزنند.
وقتی به سلول باز گردانیده شدم، شب چادر سیاهش را بر کوی و برزن محله گسترده و سلول بیشتر از پیش تاریک و مخوف گردیده بود، اندیشیدم که چرا و به کدام علت و سببی در این فلاکت و مصیبت گرفتار آمدم، برای لحظه ای این اندیشه در مغزم راه یافت که شاید انسانیت و اندیشه های انسانی در سیاهی و تاریکی شب فرورفته و ذائل گردیده و سراسر زنده گی را تظلم و استبداد فرا گرفته و محبت ، صمیمیت ، عدالت و معاونت جایش رابه لشکر کین و نفرت و ستمگری خالی کرده است ؟ اما به سرعت خود را از این تفکر نا امید کننده وا رهانیده و خود را به این قانونمندی طبیعت امیدوار ساختم که هیچ پدیده ای به حالت ثابت و یکسان باقی نمیماند و این حالت موجود نیز.
خواستم برروی همان کمپل های رنگ و رو رفته و چرکین دراز کشیده ، دمی بیاسایم و تظلم و بیدادگری های را که در این مدت بر من رفته بود به فراموشی بسپارم، به جای بالشت از بوتهایم استفاده بردم اما با تأسف که تن زخمی ام چنان به درد افتاد که راحت کرده نتوانستم.
کمپل را چون بالشی درآوردم و در دیوار گذاشته و سر بر آن نهادم تا مگر دمی بیاسایم و به خواب روم- هنوز ساعتی از این آرامش نسبی نگذ شته بود که با صدا های خشن و آمرانه یی شبگردان و سیه کاران امینی که پهره دار دهلیز را ایقاظ به ترک وظیفه میکردند، بیدار شدم- برق سلول و دهلیز خاموش بود و درو دیوار زندان در ظلمت عمیقی فرورفته بود، صدای دشنه های خفاشان شبگرد در دهلیز میپیچید و لحظه به لحظه نزدیکتر میگردید، انعکاس تصادم کلاشینکوف های آنها با میله های زندان در دل آن شب سیاه ، ناقوس مرگ و نیستی را میسرود، دژخیمان امینی با قلب های آگنده از کدورت و روان خشم آلود نسبت به انسان و سلاحی بر دوش در آن ظلمت جانکاه برای قتل بیگناهان ، سلول به سلول در جستجو بوده و یک، دو و دهی را برای ارضای خاطر و رفع غرض و مرض سادیستی خویش به چنگ آورده و با خود می بردند که دیگر هرگز باز نمی گشتند.
وقتی شب فرا میرسید، زندانیان با دلهره گی و پریشانی خاصی وارد سلولهای خویش میگردیدند، زندانی چه میدانست که در کدام شبی و چه ساعتی سر به نیست خواهد شد، همه در نوبت قرار داشتند، طوریکه اگر امشب به رگبار مسلسل بسته نشدند، فردا شب مزۀ آنرا خواهند چشید، اما چه جانکاه و هول انگیز است چنین انتظار؟ برای آنهائیکه از این کوچه گذر نکرده اند ممکن قابل درک نباشد ولی آنهائیکه در این مقام قرار گرفته بودند، آرزو میکردند تا هرچه سریعتر این پروسه به انجام رسد که انتظار آن سهمگینتر و سنگینتر از اصل عمل میباشد.
بلی! روز ها بدین منوال میگذشت و شبها بدان سان! دقایقی که سپری میگردید، اوقات عاد ی ای نبود و هرثانیه ای آن چون کوه آتشفشان و یا پر برفی بر دوش سنگینی میکرد و زنده گی مرور خیلی بطی و دشواری داشت، در صبح هرشب که خورشید همیشه درخشان کابل حاتم وار بر همه جا و از جمله بر محوطه و در و دیوار زندان پلچرخی نیز نور میپاشید، تعدادی از زندانیان به حساب نوبت غرض رفع ضروریات خویش بر آمده و با هم ملاقی میگردیدند، انسان وقتی به چهره های فروریخته، پریشان و قیافه های نامنظم و رنگ های پریده و صورتهای هراسناک و چشمان حلقه زده ای آنها متوجه میگردید، فوراٌ احساس میکرد که جلادان و دژخیمان در نیمه شب گذشته تعدادی از هم اطاقی های آنها را نام خوانده و با خود برده و به حساب شان رسیده اند.
در یکی از این شبهای یلدا که مانند هرشب دیگر پاری از شب را نخوابیده و تازه در زیر و بم بیداری و خواب قرار داشتم صدای فیرهای متواتر و پیهم کلاشینکوف از نزدیکترین بخش شمالی زندان به گوش رسید جلهه خورده و بیدار شدم فیر ها تو‌ام با صدای اللهُ اکبر بود. چندی قبل از این حادثه در زندان پخش گردیده بود که بنیادگرایان افراطی بالای زندان پلچرخی حمله کرده و در صورت مؤفقیت ، رفقا و خوشبینان خود را رها کرده و در بارۀ سائرین مطابق به احوال هریک تصمیم اتخاذ خواهند نمود، من با صدای فیر توام با الله اکبر مرگ حتمی را در یک قدمی خویش احساس کردم ولی همینکه در سپیده دم آن روز آخرین نعره های این افراط گرایان با انفجار دوبم دستی در یکی از اطاق های همجوار ما به خاموشی گرائید دانستم که آن مطالب شنیده ګی موضوع واهی و دور از حقیقت بود.
در زمان محمد داؤود خان طوریکه در اوراق پیشین از آن حوادث نیز به تفصیل یاد آوری گردیده است، تعدادی از مخالفین دولت که بیشتر آنها به گروه های سنتی دست راستی و افراط گرا متعلق بود، به حبس مختلف المعیاد محکوم و بعد از قیام مسلحانه هفت ثور نیز آزاد نگردیده بودند شاید به امر مقامات بلند پایۀ دولتی به مقتلگاه برده میشدند. آنها که به نسبت عاملی در پیشروی بلاک اول زندان توقف داده شده بودند، هزار فیصد حیات خویش را در خطرمرگ دیده و برای حد اقل چاره جوئی به سوی پهره دار دروازه بلاک هجوم برده و سلاح دست داشته وی را از نزدش ربوده و خواسته بودند که در اطاق سید عبدالله قوماندان محبس که در بلاک اول موقعیت داشت داخل ګردیده و آنرا به قتل برسانند، ولی اشتباهاٌ به عوض اطاق قوماندان در اطاق همجوارش که در عین محل و راستا قرار داشت داخل گردیدند، اما در آن حوالی سرباز با درایتی وظیفه کشیک را به دوش داشت که صاعقه وار دروازه اطاق مذکور را از عقب بر آنها بسته بود.
…… به مؤظفین عالی مقامی که وظیفه انتقال زندانیان را به دوش داشتند یکجا با سید عبدالله قوماندان محبس عجولانه و با دست پاچه گی امر به کشتار آنها داده و سربازان مؤظف نیز به تعمیل این امرپرداخته و در آن شب سیاه و تاریک همه را به رگبار مسلسل بستند. گفته میشود که در حدود سی الی چهل نفر زندانی در اثر این امر نابخردانه به خاک و خون کشانیده شدند. با دریغ و درد که تعدادی از جوانان مترقی و وطن دوست مربوط به هواخواهان مولانا باحث نیز در میان آنها وجود داشت که بعد از استماع این حادثه تآثر زیادی به من دست داد، دونفر اخوانی که اشتباهاٌ وارد اطاق همجوار اطاق سید عبدالله گردیده بودند، توسط استعمال دو بم دستی از طریق کلکین اطاق مذکور کشته شدند وغایله خاموش گردید.
فردای آنشب بسیاری از زندانیانی که برای گرفتن آفتاب و یا ضرورت دیگری در حویلی زندان ایستاده بودند، ازاثر وحشت و دهشت آن کشتار جمعی چنان شوکه به نظر میرسیدند که گوئی هیچ رمقی در جان نداشته و مانند ا سکلیت در حرکت اند.
لومړی بریدمنی بنام سیدعبدالله بحیث قوماندان محبس پلچرخی ایفای وظیفه مینمود، وی آدم بی معرفتی بود، او قد متوسط و رخسار های ګوشتی داشت، بروت های چرکین سیاه گونه اش او را بزرگتر از سنش جلوه میداد، وقتی راه میرفت، فکر میکرد که حاکم زمین و زمان بوده و باد و آتش، ابر و رعد، نبات و جماد و انسان و حیوان همه در ید قدرت اویند. برای هیچکس و مخصوصاٌ زندانیان ارزش انسانی قایل نبود، شبهای زیادی را بخاطر دارم که افسران و خورد ضابطان مؤظف در محبس را جمع کرده و در حویلی زندان، جائیکه روشندانهای اطاق نمبر ۳ بدانسو مشرف بود، زحف و پروت و مارش- مارش میداد و ایشانرا با کلمات زشت و بازاری مخاطب میساخت.
خاطره های زیادی از عملکرد او به یادګار مانده است و شاید زندانیان آنزمان در مورد وی مطالبی زیادی را انتشار داده باشند که این قلم نیز یکی دو موردی از آنرا به رشتۀ تحریر می آورم:
او تقریباٌ همیشه مست و لایعقل میبود، مخصوصاٌ شبهای را که در زندان میماند به باده گساری مینشست و چنانکه از زبان اطرافیانش شنیده میشد از خانم های مربوط به خانواده سلطنتی که در قید زندان بودند نیز کام دل حاصل میکرد، روزی از روز ها خانم جوان، قشنگ و شیکی را با پای بنداژ شده و چوبی زیربغل مشاهده کرده و زندانیان از روی دلسوزی پرسیدند که در این ماتمکده ظلم و وحشت برای او چه واقع گردیده باشد که به این حال گرفتار آمده است؟.
بلاخره از سرگوشی های بین زندانیان فهمیده شد که این خانم بیچاره خواست نامشروع قوماندان محبس را نپذیرفته و بدین روز سیه گرفتار و پایش شکستانده شده است.
از برخورد های این نمونه قدرت و هیولای استبداد، استکبار و تظلم با انسانهای ماحولش معلوم میشد که او سادیزم دارد و از آزار و اذیت سائر انسانها محظوظ میګردد. شنیدن صدای او برای مؤظفین در زندان و مخصوصاٌ برای زندانیان به مثابه صدای مرگ و حقارت بود که رعشه بر اندامها می انداخت، این صدا هیچگاهی پیام آور خوبی و لطف نبوده وبر عکس نفس ها را در سینه بند می آورد، با شنیدن صدای وی زندانیان به زودی به این اندیشه میشدند که بار دیگر کدام بیچاره یی ، درمانده یی و هستی به باد رفته یی در زیر چکمه های مستبدانه این بلای آسمانی خرد و خمیر خواهد شد.
در یکی از روز های سرد پائیزی که سربازی مرا از روی لطف برای بار دوم به محوطه زندان راه داده بود، تصادفاٌ شادروان جنرال شاه پور احمدزی نیز آفتابه یی در دست به حالت افسرده و احوال درمانده و پریشان برای شستن دست و روی به حویلی زندان آورده شده بود، سائر زندانیان نیز برای ګرم شدن بدن هایشان بوسیله نور آفتاب به حالت نشسته و یا ایستاده در کنار دیوار تعمیر صف کشیده بودند که ناګهان صدای رعد آسائی سید عبدالله در محوطه زندان پیچید، او پیوسته اسم شخصی را با رجز خوانی و دشنام به زبان می آورد، وقتی به ما نزدیکتر ګردید همه دانستیم که او مست و لایعقل است و از دهانش بوی الکهول متصاعد ، وقتی میخواست به دری سخن ګوید، همه کلمات وزنین و دبل از دهانش میپرید، جملات را طبیعی و آنطوریکه در مکالمات روزمره مروج است ادا کرده نمیتوانست، سعی میکرد که به لفظ قلم و یا نوشتاری سخن ګوید، اما متاسفانه مبتدا و خبر عوض میګردید و سخن پردازی اش به ګونه يی مسخره آمیزی جلوه میکرد.
او صدا زد!
احمد! احمد کی است؟
از کنار دیوار شخصی بلند قامت و قوی هیکلی از اهل ولایت هرات که عینک زره بینی یی در چشم داشت در حالیکه رنګ از رخسارش پریده بود خود را به همان اسم، معرفی کرده و منتظر سرنوشت ګردید.
سید عبدالله بدون تامل و بلادرنګ درحالیکه سخنانش به هزیان شباهت داشت او را تحت ضربات مشت و لګد قرار داده و سر و رویش را پرخون ساخته و عینک زره بینی اش را شکستاند، همه حاضرین در محوطه به این عمل زشت او معصومانه مینګریستند ولی توان و یا رای حرف زدن به هیچکس نبود، تعدادی از وزرای دورۀ حکومت محمد داؤود ، بعضی از اعضای خانوادۀ سلطنتی تعدادی از علما، نویسنده گان و منورین زندانی ناظر این صحنه بودند اما از زمرۀ همه مرحوم جنرال شاه پور خان احمدزی از جای خود برخاسته و قدمی نزدیکتر شده و سید عبدالله را مخاطب قرار داده گفتند:
قوماندان صاحب بس ئی دی! له ګناه څخه ئی په خپل لویوالی تیر شه. ( در حالیکه معلوم نبود چه ګناهی؟)
و اما کجا؟
سید عبدالله به سرباز مسلح که در چند قدمی وی مؤظف به کشیک( پهره) بود صدا زد:
عسکررررر…..عسکررررر…..بتی کلاشینکوپ ( سرباز ! او سرباز ! کلاشینکوف را بده! )
سرباز به شیوۀ که در تعلیمات عسکری ذکر است، کلاشینکوف را تقدیم و سید عبدالله نیز آنرا ډک و قید کرده و دست روی ماشه برد، اما شادروان شاه پور احمدزی مداخله نموده، و عذرانه او را از فیر کردن به سوی آن شخص مانع ګردید، کلاشینکوف را از دست وی اخذ و دوباره به سرباز مسترد کرد، سپس سید عبدالله مذکور زندانیان را مخاطب قرار داده و به اصطلاح نطق غرائی! ایراد فرمود.
او نعره کشیده و ګفت:
نام تره کی غرب را به لرزه آورده است، ما! ما! ما! ما هرکدام ما کهرمان استیم، ما هرکدام ما حک داریم که شمارا از بین ببریم، ما هرکدام ما کهرمان استیم……( نام نورمحمد تره کی غربی ها را به لرزه آورده، هرکدام از ما حزبی ها قهرمان هستیم و هرکدام ما حق داریم که شما را از بین ببریم.)
نطق وی در همینجا پایان پذیرفت و از محوطه زندان به داخل خزید.
وقتی در اثر بیماری شدیدی که عاید حالم گردید، افسر مسؤل بلاک اول تورن نادرعلی خان که شخص شریف و دلسوزی بود، مرا به مرکز صحی محبس ( چندین ماه بعد از زندانی شدن من تاسیس گردیده بود) که در بلاک دوم قرار داشت انتقال داد.
بلاک دوم دارای اطاقهای بزرگی بود که جهت نصب کارگاه های صنعتی برای مصروفیت زندانیان مد نظر گرفته شده بود، اکنون که انقلاب به اصطلاح مردمی به پیروزی رسیده و سید عبدالله هم حکمروای محبس شده بود، باید اطاق ها مذکور به محلات شکنجه و عذاب مبدل میگردید، زیرا در این اطاقها ۱۲۰ تا ۱۴۰ زندانی را چنان در ضیقی و تنګی جابجا داده بودند که زندانی به مشکل خود را از یک پهلو به پهلوی دیگر میچرخانید.
بار ها سید عبدالله به این اطاق ها رفته و برای زندانیان در مورد مزایای انقلاب ثور و افشای دشمنان آن بیانیه!! میداد، زندانیان مجبور بودند تا برای استقبال از چرندیات وی کف بزنند و صدای شادیانه بکشند و بدینوسیله باعث تشویق او شوند. واه به حال کسی که لحظه یی در کف زدن غفلت میکرد.
ما مریضان که در اطاقی به نام مرکز صحی محبس در زیر چکک فرود آمده از بام اطاق بستر بودیم، بعضاٌ صدای این کف زدن ها و بدرقه کردن ها را میشنیدیم- ازیک تعداد مریضانی که با ما بستر بوده و در چنین اطاق ها به بند کشیده شده بودند، پرسیدم: که این کف زدن ها به کدام مناسبت اجرا میشود؟ پاسخ این بود:
سید عبدالله وقتی از نوشیدن می مست میگردد با همان وضع مستانه در نیمه های شب وارد اطاقهای مزدحم نظیر اطاق ما گردیده و سخنوری و نطاقی خود را به آزمایش میگیرد، زیرا به مقابل هر چرندیکه از دهانش میپرد عکس العملی نمیبیند. چندی قبل هنگام ایراد بیانیه های نامفهوم و بی ارتباطش ما زندانیان را دشمن انقلاب ثور خوانده و ناسزا های فراوانی به آدرس همه حاضرین تحویل داد و ما با مجبوریت و ناگزیری، آن دشنام ها و ناسزا ها را با کف زدن بدرقه کردیم. از انسانهای دست بسته و به بند کشیده که اراده شان سلب شده باشد، همین می آید و بس. چونکه موی سپیدی از میان ما نتوانست به مقابل آن همه گفتار های حقارت آمیز تحمل نموده و عصیان نکند و از اینرو از کف زدن و استقبال کردن سخنان هرزه او امتنا ع ورزید ؛ سید عبدالله با تمام آن مستی و مدهوشی توانست که او را نشانی کند، بناٌ فوراٌ به دهلیز سرزد و دسته زنبیل شکسته یی را با خود آورده و موی سپیدی مذکور را با آن چوب میخدارچنان وحشیانه مورد ضرب و شتم قرار داد که از چندین جای بدنش خون فوران کرده و نقش زمین گردید، اطرافیانش او را برداشته به گوشۀ نهادند و بعد از خارج شدن سید عبدالله از اطاق به پرستاری او پرداختند .
زندان پلچرخی : بخش سوم .شبی بعد جوانی را که تازه به محبس اورده شده بود به علت نامعلومی هدفی گلوله قرار داده و در پیش چشمان بیشتر از صد زندانی او را در خون افگنده و اطاق را ترک و پی کاری خویش رفت، لحظاتی بعد دو ساتنمن قوی هیکلی وارد اطاق گردیده و جسد آغشته به خون جوان مذکور را در کمپل چرکینی پیچیده و به بیرون از اطاق انتقال دادند. پس چه کسی میتواند شجاعت به خرچ داده و در پایان هر جمله بی معنی و ناخوشایند او کف نزند؟ مگر سرش بوی قورمه میدهد یا چطور؟
سخنان وی برایم تعجبی نداشت چونکه دو روز قبل نیز زندانی بیماری را از عین اطاقی که من در آن بستر بودم صدا زده و به اساس امرسید عبدالله قوماندان او را به دهلیز بردند، فریاد های دلخراشی توام با صدای شلاق فضای دهلیز را پر ساخت و لحظاتی بعد تن خونین و مالین و از حال رفته یی بیمار مذکور را بر بستر نمناکی انداختند که دقایقی بعد به حال آمده و از اطرافیانش تقاضای جرعۀ آبی میکرد. شب هنگام از وی علت این لت و کوب و ضرب و شتم را پرسیدم او نیز بی خبر از علت بود ودر دل همان شب تار بود که دژخیمان مسلح سیاه دل ، او را از بستر شفاخانه با خود بردند که هرگز بر نگشت.
شرایط زندان پلچرخی، لاگر فاشیست های هتلری را در ذهن انسان تداعی میکرد، زندانی ، از داشتن قلم، کاغذ و کتاب و ملاقات با خانواده اش محروم بود، سخن گفتن زندانی با زندانی دیگری گناه و جرم محسوب گردیده و مورد مجازات تحقیر آمیزی قرار میگرفت. پایوازی که ضروریات زندانی را در عقب زندان می آورد حق نداشت تا برای زندانی بنویسد که چه متاعی را برایش ارسال کرده و همچنین برای زندانی نیز این حق داده نشده بود تا از ګرفتن اشیا و لوازمی که برایش فرستاده شده به شخص آورنده ذریعه پرزه یی اطمینان بدهد. زندانی نمیدانست که آنطرف دیوار های بلند زندان چه کسی حامل این متاع ارسالی بوده است بناٌ او هیچګاهی آګاه نمیګردید که از نقدینه و اشیا و لوازمیکه برایش ارسال ګردیده است، چه اندازۀ آن مورد دستبرد قرار گرفته و چه چیزی به او تسلیم داده شده است. هنوز در بستر مریضی قرار داشتم که غمی بر غمهایم افزود، مردی برایم خبر آورد که برادرم را در حویلی زندان دیده که مانند سائرین در عقب دستشوئی ها به نوبت ایستاده بود، غم فراوانی از شنیدن این خبربر من مستولی گشت، زیرا که برادرم سلیم هوشمند مرد مدبر و دلسوزی بود که امید من به حیث سرپرست اطفال کوچکم در وجود او خلاصه میگردید، وقتی با وی در حویلی زندان مقابل گردیدم، ازاندوه فراوان چشمانم به سیاهی رفت.
در بلاک دوم سربازی به نام گل آقا اختیار لت و کوب، توهین وبه رژیم سخت انداختن زندانیان را بدست داشت، او مرد بلند قامت و رسائی بود ولی چهره اش از داغ های چیچک متاُثر. عوام الناس چنین شخص را به خاطر این مشخصات قولته مینامند، بیشتر عادات وی به حیوان وحشی هم مانند بود، او همیشه در محوطه زندان بر جای بلندی می ایستاد و زندانی ها را تحت نظارت قرار میداد تا با همدیګر سخن نه ګویند، اګر زندانی مرتکب این ګناهی بزرګ! میګردید در محضر همه زندانیان مورد اهانت و کوبیدن شلاق بر جسم و جانش قرار میګرفت، من با این همه شرایط ناګوار بازهم تحمل کرده نتوانستم و آهسته – آهسته خود را به برادرم نزدیک ساخته و جویای احوال شدم و صرفاٌ همینقدر دانستم که برادر سومی نیز در بلاک چهارم به بند کشیده شده است، ناګهان ګل آقا در یک چشم به هم زدن حاضر ګردیده و نتیجه این شد که از مرکز صحی محبس بدون تداوی جزاان ، به سلول انفرادی ام در بلاک اول انتقال یافتم. جملهُ اخیری که از برادرم شنیدم این بود که خانمم حفیظه الم چنان با شجاعت و شهامت عمل میکند که نه تنها برای اولادها یک مادرمهربان میباشد بلکه نبود پدر و خلائی اورا برای فامیل نیز پر کرده است.
در دخمهً تاریک و سیاه انفرادی بلاک اول روز ها کما فی السابق با همان رقت و تنهائی دلګیر میګذشت و شبها نیز با همان دلهره ګی و ناراحتی انتظار به مرګ به روزپیوندمیخورد ، اما طوریکه ګفته میشود که انتهائی نا امیدی مرګ استُ ما هیچګاه خود را به نا امیدی نسپردیم و همیشه به کُنش و عملکرد رفقای خود و مردم اندیشمند وطن در بیرون از زندان امیدوار بودیم و تحلیل همین بود که حالت موجوده پایدار نخواهد ماند و دیری نخواهد ګذشت که پایه های تسلط و حاکمیت ظلم فروریزد و زنده ګی مردم مستضعف ما روال نورمال و عادی را بخود بګیرد.
فردایش جمعه و روز پایوازان بود، سربازی به نام حبیب الله با کوله باری وارد سلول ګردیدُ پرسیدم:
خیریت باشد؟
او ګفت:
پایوازت برایت لباس و خوردنی آورده است که یک دوشک بادی و یکدانه لحاف کم ضخامت نیز ضمیمهً آن میباشد، که با خوشی و تشکر زیاد آنرا پذیرفتم. از حبیب الله پرسیدم که پایوازم مرد بود یا زن؟
ګفت:
زن پیر و فرتوت و پسر خوردسالی.
بعد از جستجو و ګرفتن نشانی فهمیدم که خانم و پسر سومی ام حشمت جان الم بوده اند، از سرباز خواهش کردم که سلام مرا به ایشان رسانیده و از زحمتی که متقبل ګردیده اند، مراتب شکران مرا به ایشان تقدیم کند، سرباز مذکور وعده داد که حتماٌ این پیام را میرساند.
راستش اینکه بعد از رفتن حبیب الله سرباز حالت و اوضاعی که فرا راه اولاد های خوردسال و خانم جوان و با شهامت من که از فرط جور روزګار چون پیرفرتوتی به نظر میرسید قرار ګرفته بود، مرا چنان متاًثر و متاًلم ګردانید که بر سر آن کوله بار نشسته و ساعتی را با سوز درون ګریستم و زمانی را به خاطر آوردم که یک روز قبل از انکه بی خبرانه بدست دژخیمان امینی ګرفتار آیم، خانمم از تمام شدن آذوقهً ماهانه به من خبر داد و من تهیهً آنرا به اخذ معاش ماهانه حواله کردم که متاًسفانه قبل از میسر ګردیدن آن روانهً شکنجه ګاه اکسا ګردیدم، از اینرو هرګاهیکه در روز های پایوازی به من و برادرم سلیم هوشمند لباس پاک و تمیز و خوراکه های به اندازهً توان ارسال میګردید، چنان بر من سخت می آمد که ګوئی یکبار دیګر در شکنجه ګاه امینی به شوک های پیهم برقی ګرفتار آمده باشم، چون تخمین کرده میتوانستم که از یک طرف مراقبت کردن از فرزندان و اعاشه و اباته ئی آنها و از جانبی رسیده ګی به دو زندانی برای بانوئی که صاحب هیچ عایدی نمیباشد، چه دشوار و طاقت فرسا خواهد بود اما این زن قهرمان که از یک طرف چون شیر زنی در مبارزات مخفی که بر پرچمی ها تحمیل ګردیده بود با رشادت بی نظیری می رزمید واز جانبی هم از دوخت لباس های موُسسهُ نسوان که به اجاره میګرفت و همچنین از شیر و ماست حاصل شده از ګاوی که یګانه سرمایهُ فامیل بود و کمک های ناچیزی که از جانب رفقای بیرون از زندان بدست میرسید توانست که سرفرازانه و عزتمندانه از امور منزل و ما زندانی ها وارسی نماید، که من مرهون و مشکور وی میباشم و از داشتن چنین همسر و شریک زنده ګی به خود میبالم.
به هرصورت برمیګردم دوباره به زندان پلچرخی:
در بخش غربی بلاک اول سه رفیق دیګر هر یک سلطانعلی کشتمند( بعداٌ صدر اعظم افغانستان)، عبدالقادر( وزیر دفاع بعد از انقلاب ثور) و محمد رفیع ( وزیر دفاع مرحله نوین انقلاب ثور) تحت شرایط خاص و تجرید شده از سائر زندانیها در بند بودند که ندرتاٌ هنګامیکه به سوی دستشوئی ها میرفتند به نظر میرسیدند.
بعد از انقضای مدتی در زندان خبری پیچید که کشتمند، عبدالقادر، جنرال شاه پور احمدزی و داکتر میر علی اکبر محکوم به اعدام ګردیده و علیه محمد رفیع مدت بیست سال حبس از جانب محکمه با صلاحیت تحدید ګردیده است و اما یک مدت بعدتر شنیده شد که اعدام سلطانعلی کشتمند و عبدالقادر به حبس ابد و حبس بیست ساله محمد رفیع به دوازده سال حبس تخفیف یافته است ولی از جنرال شاهپور خان و دوکتور میر علی اکبر سخنی به میان نیامد، چنانچه بعد از انقضای مدتی، در یکی از صبحګاهان پائیزی که فضای خاک آلوده پلچرخی تابش نور خورشید را چون مه رقیقی مانع ګردیده و طبیعت خزان زده کابل به زردی و پژمرده ګی ګرائیده بود، زندانیان در باره این مطلب سر ګوشی میکردند که دژخیمان امینی جنرال شاه پور احمدزی، دوکتور میر علی اکبر، طاهر بدخشی، دوکتور یورش( معاون شفاخانه ابن سینا) را در تاریکی و ظلمت نیمه شبی با خود بردند که دو خلقی سرشناس بنامهای دوکتور کریم زرغون و حنیف یرغل نیز در میان آنها قرار داشتند و بدین ترتیب جلادان و دژخیمان امینی تنها از بلاک اول زندان پلچرخی در همان یک شب شش زندانی بیګناه را به شهادت رسانیدند که این قلم از میان آن شهداٌ جنرال شاه پور احمدزی این فرزند برومند وطن و انسان پاک سرشت و وطندوست را که روزګاری باهم عضو یک محکمه بودیم از نزدیک میشناختم، او مرد شریف، انسان آګاه و افسر عالیجاهی بود.
هنګامیکه در دیوانحرب عسکری، قضایا مورد رسیدګی قرار ګرفته و قضات به شور میپرداختند، منطق عالی و استدلال روشنګرانه شاه پورخان احمدزی رهنمای راه سائر همکاران نیز میشد، او انسان صمیمی، خوشبرخورد و متواضعی بود که روانش را شاد میخواهم و یاد هایش را جاویدانه و ګرامی.
همچنین طاهر بدخشی نیز یکتن از مبارزین فعال، نستوه، آګاه، شجاع و تاًثیر ګذار که در کنګره موُسس حزب دموکراتیک خلق افغانستان اشتراک فعال داشته و یکی از مخالفین حفیظ الله امین بود که روانش شاد و یادش ګرامی باد.
جمع کردن کدر های نخبه پرچمی زیر یک چتر در بلاک اول پلچرخی:
تعدادی از اعضای حزب دموکراتیک خلق افغانستان بخش پرچم که به وقفه های زمانی یکی بعد دیګری در بلاک اول زندان که به کشتارګاه معروف بود از همان آغاز در سلول های انفرادی و دربسته به بند کشیده شده بودند، این رفقا عبارت بودند از:
１- حکیم سروری
２- نصر الله منګل
３- نظام الدین تهذیب
４- فاروق جګړن قوای چهار زرهدار
５- سلیمان لایق
６- دادمحمد افسر پولیس
７- نورعلی پکتیاوال
８- ابراهیم رزمی
９- اینجانب آصف الم
قابل یاد آوریست که بعد از فعالیتهای مخفیانهُ که بر پرچمی ها در بیرون از زندان تحمیل ګردیده و مردان و زنان زیادی با رشادت و شجاعت کم نظیری در این امر مقدس بسیج و پایه های قدرت امین و امینی ها را به لرزه درآوردند، یکتعداد رفقای اناث ما نیز به غل و زنجیر کشیده شده و در بلاک اول آورده شدند.
تا جائیکه به خاطرم مانده است رفقای مذکور قرار ذیل بودند:
１- ثریا جان پرلیکا
２- فاضله جان دلزاده
３- ظاهره جان دادمل
و اما در آستانه کودتای آخرین حفیظ الله امین که منجر به قتل نورمحمد تره کی و قرار ګرفتن امین در زروه علیای قدرت ګردید، یکتعداد فعالین سیاسی و کدر های بالنسبه نخبه بخش پرچم که در سائر بلاکهای زندان پلچرخی در بند بودند را جمع کرده و در بلاک اول این زندان در سلولهائیکه متعلق به یک دهلیز بود جابجا ساختند، این رفقا عبارت بودند از:
１- عبالصمد ازهر
２- اسدالله کاوش
３- آدینه سنګین
４- دوکتور فاروق
５- سرور منګل
６- نجم الدین کاویانی
７- دوکتور سید امیر زره
８- محبوب الله سنګر
９- محمد عثمان راسخ
１０- دوکتور حیدر مسعود
１１- اکبر کرګر
１２- حیات الله زیارمل
１３- جمیل نورستانی افسر پولیس
１４- جلیل پرشور
１５- سید طاهرشاه پیکارګر
１６- محمد عمر روند افسر
１７- انجنیر عزیز
１８- محمد یعقوب کمک
１９- خلیل زمر
２０- محمد اسلم پنجشیری افسر
２１- بشیر رویګر
２２- خلیل الله جګړن
２３- داکتر ربانی برنا افغان
２４- فقیر احمد نور
２５- تورن سلطان افسر صحیه
２６- داکتر موسی آتش
２７- عبدالاحمد
２８- احمد شاهین
２９- فاروق میاخیل
جمع آوری این رفقا و جدا کردن آنها از سائر زندانیان و قرار دادن آنها در تحت شرایط ناګوار و مشکل به این انګیزه صورت ګرفته بود تا در فرصت لازم همه را به صورت یکجائی و پنهانی و دور از انظار سائرین در نیمه یک شب تاریک و سیاه به قربانګاه برده و به آسانی و بدون درد سر سر به نیست کنند، اما به وجود آمدن شکاف بزرګی در بین رهبران دست اول رژیم بر سر قدرت، عزل چهار وزیر مقتدر دولت هر یک اسلم وطنجار، شیرجان مزدوریار، اسدالله سروری و سید محمد ګلابزوی به حیث مهره های مهم انقلاب ثور از جانب حفیظ الله امین و در مخالفت با نورمحمد تره کی و حدوث حوادث عدیده دیګری چون قیامهای خود جوش مردمی در محلات مختلف کشور از اثر تظلم و استبداد رژیم حاکم امینی و همچنین ریزش درونی نظام و تشدید مخالفتهای پیهم دولتمداران باهمدیګر، علی العجاله مانع عملی شدن تصمیمی ګردید که تمامیت خواهان امینی، در باره اعضای جناح پرچم و سائر رزمنده ګان برحق مردمی اتخاذ کرده بودند، چنانچه سلطانعلی کشتمند صدراعظم وقت افغانستان پس از ګذشت سالها در صفحهُ ۵۷۹ اثر خویش بنام (یاداشتهای سیاسی و رویدادهای تاریخی) که عمل نامیمون امین و امینی هارا مبتنی بر قتل دستجمعی پرچمی ها به اثبات میرساند چنین قلم زده است:
“سید محمد ګلابزوی وزیر امور داخله جمهوری دیموکراتیک افغانستان به تاریخ ۲۱ جنوری ۱۹۸۰ در یک کنفرانس مطبوعاتی متن سند مهمی را افشا کرد که پرده از روی توطئه امین برمیدارد که چرا به تاریخ ۲۷ دسمبر ۱۹۷۹ برای برانداختن وی اقدامات نظامی به اشتراک پرچمی ها و خلقیهای ضد امینی و به کمک قوای شوروی به عمل آمد.
بر طبق این سند قرار بود که حفیظ الله امین چهارمین کودتای خویش را علیه بقایای حزب دموکراتیک خلق افغانستان و ایجاد یک دولت مشترک با دستیاری حزب اسلامی به تاریخ ۲۹ دسمبر ۱۹۷۹ انجام بدهد. بر پایه اطلاعات ارائه شده در سند ، ګفته میشد که در اواخر ماه سپتمبر ۱۹۷۹ نماینده امین در پاکستان با ګلبدین حکمتیار ملاقات نمود و ضمن پیرامون قطع مقابله و ایجاد همکاری ممکن موافقت به عمل آمد. در همین روز ها، عبدالله امین برادر بزرګ حفیظ الله امین که فعالانه برای تاُ مین چنین ارتباطی با استفاده از شناختهای قبلی خویش، همکاری میکرد چنین اشاره نمود:
“بیائید تا انقلاب بازی را خاتمه دهیم، خویشاوندان و وفاداران خود را به مقامات عالی دولتی مقرر نمائیم”
به تاریخ ۴ اکتوبر ۱۹۷۹، امین در کابل جلسه سری مشورتی را با وفاداران شخصی خویش تشکیل کرد و در آن شرایط ” اتحاد”