سلیمان لایق و ملاقات بینن سیوان با هیأت اجرائیه حزب وطن 16 اپریل 1992
تهیه وترتیب رفیق جیلانی گلشنیار
دربرگهای (907 – 910) جلد دوم کتاب((ازپادشاهی مطلقه الی سقوط جمهوری دموکراتیک افغانستان))،تألیف عبدالوکیل وزیرخارجه پیشن افغانستان،در رابطه به”ملاقات بینن سیوان با هیأت اجرائیه حزب وطن 16 اپریل 1992 مطابق 27 حمل 1371″چنین آمده است:
“به تعقیب ملاقات دو به دو،یکجا با بینن سیوان وارد اتاق ملاقات با هیأت اجرائیه شورای مرکزی حزب وطن شدیم.درجلسه به جزچهارتن،یعنی از سیداکرام پیگیر که نزد جنرال دوستم رفته بود،غلام فاروق یعقوبی که قبلأ خبرخودکشی وی اعلام شده بود،نوراحمد نورسفیرافغانی در کیوبا و سلطانعلی کشتمند که قبلأ از عضویت حزب استعفاء داده بود،دیگراعضای هیأت اجرائیه همه حاضر بودند.آنهاعبارت بودند از:
سلیمان لایق،انجنیرنظرمحمد،نجم الدین کاویانی،فرید احمد مزدک،محمد رفیع،محمود بریالی،محمداسلم وطنجار،رازمحمدپکتین،عبدالقدوس غوربندی واینجانب.
هیأت اجرائیه به اتفاق آرا،سلیمان لایق را بنابرسابقهء طولانیش در رهبری حزبی برگزیدتابا بینن سیوان وارد مذاکره شود.قبل ازآغاز جلسه،یاداشتی تحریریی از جانب هیأت اجرائیه آماده شده بود تا با درنظرداشت آن با بینن سیوان صحبت و گفتگو صورت گیرد.سلیمان لایق،با درنظرداشت وبرداشت های خودش از وضعیت موجود،به بینن سیوان گفت:
«ما پلان صلح ملل متحد را پذیرفته بودیم.شما آقای سیوان و ملل متحد مطابق اعلامیهء پنج فقره یی سرمنشی ملل متحد از رهبری جانب افغانی تقاضا مینمودید تا قدرت را از طریق ملل متحد به یک اداره بیطرف انتقالی بسپاریم.ما در این مورد موافقت نموده بودیم.درمورد تعداد اعضای آن بحث وجود ندارد.تعداد آن مهم نیست وتازمانیکه حکومت انتقالی بوجود اید وقدرت به آنها انتقال داده شود،ما با شما و ملل متحد همکاری صادقانه خود را دوام می دهیم.»
صحبت ها میان سلیمان لایق و سیوان به شکل دیالوگ چنین ادامه یافت:
بینن سیوان:برای ایجاد شورا باید اداره ملکی موجود منحل شود،زیرا پلان صلح در موجودیت اداره موجود ملکی عملی شده نمی تواند.
سلیمان لایق:تنها اگرانتقال قدرت صرف ازطرف ارگانهای ملکی صورت گیرد،مشکل را حل کرده نمی تواند.باید راجع به ضرورت انتقال همه قدرت به شمول قدرت نظامی فکرشود.درغیرآن،قدرت دوگانه بوجود میاید.درآنصورت باید شورایی ازقوماندانان نظامی بوجود آید تا درپهلوی آن انتقال قدرت بصورت منظم وصلح آمیز صورت پذیرد.
سیوان:من با نظرشما موافق ام.آیا شما چیزی را که در مزار عملی شده در کابل هم میخواهید؟
لایق:پیش از پیش همه چیز را ما تعیین کرده نمی توانیم.استعفای نجیب را به این شکل آن هیچ کدام ما حدس زده نمی توانستیم و اصلأ در بارهء آن فکرکرده نمی توانیم.
سیوان:حزب وطن میخواهد در شورای بیطرف نماینده داشته باشد و یا اینکه بدون نماینده حزب تان،شورای بیطرف را قبول میکنید.
لایق:نمی دانم هدف از پافشاری شما از عدم اشتراک حزب وطن در پروسه صلح چیست؟زیرا این کارپیامد های خوبی را به دنبال ندارد ومشکل ما را زیادتر میسازد.
سیوان:اشتراک شما را در شورای بیطرف،مجاهدین قبول ندارند و همچنان،حزب شما در شرایط کنونی از موثریت لازم برخوردارنیست.
لایق:اگراین کار صورت پذیرد،انارشیزم بوجود میاید وهیچ نیروی دیگر وجود نداردکه جلو هرج و مرج وبینظمی را بگیرد.
سیوان:دفترمن درپاکستان یادداشت را برای من ارسال نموده که رهبران مجاهدین برای تشکیل شورای بیطرف بالای ده نفر موافقت خود را نشان داده اند.آیا شما حاضرهستید که جای خود را برای آنها بدهید؟
لایق:بلی،اگرشورای بیطرف هرچه زودتربیاید و باصلاحیت عام و تام شروع به کارنمایند ما از آنها پشتیبانی مینماییم واین کاربرای ثبات اوضاع خیلی موثراست.(همه اعضای هیأت اجرائیه در این وقت با لایق همصدا شدند)
سیوان:خوب است که شما موافقت خود را در زمینه ابراز کردید.اکنون سوال رفتن نجیب الله مطرح است.طوریکه شما میدانید موجودیت نجیب الله یک مانع بزرگ در پروسه صلح ملل متحدبود.ما در یک پروسه طولانی موفق شدیم که بالای این مانع غلبه حاصل نماییم.ما نجیب الله را بالاخره به تاریخ 18 مارچ قناعت دادیم که عدم اشتراک و کناره گیری خود را درشورای بیطرف و حکومت انتقالی اعلام نماید.لذا اکنون موجودیت فزیکی وی در کابل بازهم برای عملیه صلح مفید نیست ومخالفین شما ادعا مینمایند که اگرچه وی برسرقدرت نیست،ولی در سیاست مداخله خواهد کرد،بدین دلیل،باید از کشور خارج شود تا عملیه صلح ملل متحدموفقانه به پیش رود.
لایق:رئیس جمهورما را اغفال نمود.اینکه دیشب میخواستید نجیب الله را از کشورفراردهید،حادثه بی نهایت تأسف آوراست.مخصوصأ اینکه پای ملل متحد در این حادثه دخیل بود.عملی را که نجیب الله مرتکب شد تأسف آوراست.زیرا مانند یک دزد کشور را خواست در نیم شب ترک گوید.وی قبلأ در زمینه نه با رهبری حزب و نه با رهبری دولت مشوره کرده بود ونه پلانش را با ما در میان گذاشته بود.لذا بازهم تازمانیکه در مورد رفتن اش تصمیم اتخاذ شود،لازم میدانیم که وی دوباره به اقامتگاهش انتقال داده شود و ما مصونیت وحفاظت وی را صد در صد تضمین مینماییم وهیچ گروهی وهیچ کس نمی تواند علیه وی دست به خشونت بزند.
سیوان:شما میدانید که حالا نجیب الله ازملل متحد تقاضای پناهندگی نموده و استعفای خود را از مقام ریاست جمهوری و رهبری و عضویت حزب وطن تقدیم نموده است وما نمی توانیم تقاضای وی را رد نماییم.
(درآن هنگام بینن سیوان متن یادداشت های هر دو استعفانامه نجیب الله را از دولت و حزب به سلیمان لایق سپرد.نویسنده)
سیوان:ما باید این پرابلم را حل کنیم.درغیرآن،عواقب بوجودخواهد آمدکه پیش بینی آنرا کرده نمی توانیم.شورای بیطرف ادعا خواهد کرد،درصورتیکه امنیت و مصونیت نجیب الله را ملل متحد تضمین کرده نمی تواند چطورامنیت آنها را تضمین مینماید.اگر این پرابلم حل نگردد،مانمی توانیم پرابلم های بزرگ را حل نماییم.لذا شما تصمیم بگیرید که حل کدام پرابلم برای شما مهم تر است.
لایق:لازم بود که شما و نجیب الله قبل ازانکشاف وضع موجود با ما صحبت میکردید واین حالت را بوجود نمی آوردید.اکنون مسئول وضع موجود شما هستیدنه ما.(دراین وقت چهره لایق جدی وبرآشفته گردیده بود.نویسنده)
سیوان:خروج مصئون وی به ما وعده داده شده بود.چرا نگذاشتند که کاروان ما از پسته امنیتی عبورکند؟
لایق:درهرحال،به شکل که عمل شد،میان ما در زمینه چنین موافقت وجود نداشت.ما نمی دانستیم که نجیب الله در غیاب رهبری حزب و دولت تصمیمش را طوری دیگری گرفته است.درحالیکه یک سلسله پروسیجرهای معین درتمام حالات وجود دارد که باید مراعات شود،که مراعات نگردید.
سیوان:پس درمورد نجیب الله چه خواهیم کرد؟
لایق:درصورتیکه نجیب الله نمی خواهد به اقامت گاه خود برگردد میتواند نزد شما در ملل متحدباشد،تا اینکه بطور مصئون از کشوربجای دیگربرود.
سیوان:ازآنجاییکه شما مسئولیت امنیت را به عهده دارید،به من اطمینان داده میتوانید که تظاهرات دربرابر دفترما(اسکاپ)صورت نخواهد گرفت؟شما میدانید که رئیس جمهور ازما طلب کمک نموده و ما به تعهدخود در مقابل وی احترام داریم.چون رئیس جمهوراستعفا داده و یقین داشتم که به شما مشوره کرده است.امیدوارم موقف مرا درک کنید.
(بینن سیوان که از عمل غیرقانونی خود و تیم ملل متحد خوب آگاه بود،ازعکس العمل مردم دربرابر دفترملل متحد هراس داشت.نویسنده.)
لایق:اول به شما اطمینان میدهم که تظاهرات دربرابر قرارگاه ملل متحد صورت نمی گیرد.دوم اینکه نجیب الله در مورد استعفای خود از مقام ریاست حزب و دولت با ما هیچگونه مشوره نکرده.لذا میتواند تا زمانیکه بطور مصئون به خارج برود به دفتر شما باشد.سوم اینکه ما استعفای نجیب الله را به رسمیت نمی شناسیم و نمی توانیم آنرا قبول و یا رد نماییم.این مربوط صلاحیت شورای مرکزی حزب وطن و مجلس شورای ملی و سنا ویا لویه جرگه می باشد.
سیوان:ملل متحد متن استعفا نامه ها را نشر نخواهد کرد،اما وسایل اطلاعات جمعی بین المللی آنرا در اختیار دارند و آنها آنرا به نشر می سپارند.
لایق:ما استعفا نامه های نجیب الله را برسمیت نمی شناسیم و آنرا نشر نمیکنیم.شمااحساس مصئونیت درشهر کرده میتوانید و امنیت اطراف شهر هم خوب است.
سیوان:بیایید مذاکره خود را در همین جاختم کنیم و فردا صبح ساعت 9 بار دیگرباهم می بینیم.
لایق:طبعأ فردا می بینیم.
نوت:برای اطمینان خوانندگان محترم،ازصحت و درستی و امانت داری این صورت ملاقات یادآورمی شوم که فلیپ کاروین آمریکایی مشاورسیاسی بینن سیوان که در جلسه حاضر بود،نیز صورت ملاقات سیوان با سلیمان لایق را درکتاب«سرنوشت غم انگیز در افغانستان»به اندک تفاوت در کلمات و جمله بندی،وبا تفسیر و برداشت شخصی و سیاسی خویش تحریر نموده است.”