نقش فعال ببرک کارمل در تشکیل ” جمعیت دموکراتیک خلق “

 

اعتراف  اگر که    زیر   تأ ثیر عقده های کو ر  طبقاتی  ، گهگاه  علیه جاودان یاد  ببرک  کامل  مو ضع  سالم  نداشته  ام  ولی  با همه  روشنی  اعتراف میکنم که  پس از رهایی از زندان (28 حمل 1992 )  وفروپاشی حزب وطن ( 8  ثور 1992 ع ) پیوسته  از مشی سیاسی  واصول جها ن بینی  علمی  ببرک کارمل تا جاییکه ممکن بودهاست یک لحظه هم به بیراهه نرفته ام   واز دست آوردهای تاریخی دوران رهبری اوآگا هانه پشتیبانی بیدریغ کرده ا م  وتاکه زنده  ام  از راه سپید وروشن آزادی دموکراسی  ترقی صلح دوستی  وبرابر ی حقوقی ملل ومردمان افغانستان وجهان به بیراهه  نخواهم  رفت     

           
به باورم   موضعگیری بی خطای ببرک کارمل علیه سیاست  تجدید نظر طلبانه  گرباچوف رهبر حزبی  و دولتی اتحاد  شوروی  ،   پرخاش عادلانه   اوعلیه     چرخش وچپگرد تند  دکتر نجیب لله  بسوی  تنظیمهای تندرو  ، شاه مخلوع   ،اشرافیت کهن طریقههای نقشبندی ؛   قادری  بویژه  مقاومت آشکار ببرک کارمل   درشب قیام هفتم ثور 1357  خورشیدی بخاطر دفاع از حق  زنده گی  سردار محمد داوود  وقانونیت دموکراتیک  در کشور ،    لحظه های  اوج شهامت انقلابی ببرک کارمل  بوده است.

  

من بذر  امید  درجهان کاشته ام

تخم خرد  وفکر جوان کاشته ام

دا نم که زند  جوانه امید وطن

دردانه برای مردمان کاشته ام

” فروغ هستی “

 اینک  با بیان  این واقعیتهای تلخ نزدیک به نیم قرن زنده گی آگاهانه  شخصی  دولتی  حزبی واجتماعی ،  نظرات  خالی از هر گونه  حب وبغض  شخصی خودرا با رعایت موازین  انتقاد سالم وسازنده  برای  نسلهای روینده ء امروز وفردای کشور ودرسراشیبی  عمر (  76 سله گی ) می نویسم  تا به هنگام نقد وداوری، درباره ء مخا لفان وموافقان خویش به بیراهه نروند 

باعرض حرمت

اکادمیسین دستگیر پنجشیری

  بخش اول    

نقش فعال  ببرک کارمل  

در تشکیل ”  جمعیت  دموکراتیک خلق ”  

        پس از پایان  جنگ دوم  جهانی بویژه  طی سالهای  1946 – 1963م درکشورما   نهادها و موءسسات  نوین سرمایه داری دولتی  ،تجاری وتا حدودی سرمایه داری ملی  روبه  پیدایی  ورشد  نهاد پلانهای پنجسالهء اول ودو م انکشاف اقتصادی طرح وتطبیق گردید  منابع انرژی  برق وزغال افزایش نسبی یافت .بزرگ راهها وخطوط هوایی  احداث شد.صنایع افزار سازی ومواد استهلاکی پایه گذاری گردید

کارگران بیدار صنعتی  تفحصاتی  ساختمانی   وترانسپورتی درعرصه ء تولید سربلند کرد .درروستاها وشهر ها  اقتصاد طبیعی  وپیشه  وری روبه ورشکسته گی  نهاد   بسیاری از اصناف شهری  وروستایی  از فرایند تولید وتوزیع ساقط  وبه شهرهای  کابل  پلخمری  مزار شریف شبرعان هرات  قندهار کندز  جلال آباد سرازیرشد ند .

نفوس شهر ها  افزایش یافت قیمتهای مواد اولیه  ء زنده گی مردم بالارفت  ناخورسندی  عمومی توده ها  بویژه  تب وتاب  تحصیلکرده گان  دانشجویان استادان  معارف  ومراکز  تحصیلات عالی ،  روشنفکران  وکارمندان  ترقیخواه لشکری وکشوری روزتاروز گسترش یافت . گذرگاه سالنگ به بازوان کارگران جوان افغانستان وهمکاری انجنیران شوروی  فتح گردید ومنافع جنوب وشمال هندوکش بیدار پیوند  نوین یافت                                                          

درعرصه  ء سیاست خارجی 

به ایجاز کامل  باید نوشت کرد که  بعد از جنگ دوم  جهانی روابط  بین المللی  افغانستان  روز تاروز از بیطرفی  خنثی ، بسوی  سیاست عدم انسلاک وبیطرفی فعال  سمت وسویافت مناسبات اقتصادی ، فرهنگی  وتخنیکی  افغانستان  با اتحاد شوروی وسایرکشورهای سوسیالستی وکشورهای بزرگ سرمایه داری اروپا   بویژه   با ا یالات  متحده ء امریکا  روبه توسعه نهاد   مواضع اتحاد شورو ی  درین منطقه ء آسیا بیش از هرزمان وهرکشور دیگر اروپا یی استحکام یافت  .
عدم الحاق   به دسته بندیها  ی نظامی ، تایید اساسات  کنفرا نس باندونگ ، اعلامیهء   بلگراد  ،دفاع فعال از جنبشهای ملل ومردمان  آسیا افریقا، بویژه پشتیبانی  ازحل صلح آمیز مطالبات مردم پشتونخوا  وبلوچستان ، تقویت مناسبات دوستانه وبرا درانه  باکشورهای همسایه  ، ممالک اسلامی  ومنطقه ،احترام به منشور ملل متحد  وارزشهای اعلامیه حقوق بشر  وجلب همکاریهای سازمان ملل متحد گوهر ومضمون اساسی پروگرامهای وپالیسی  خارجی   حکومتهای  شاهی بویژه درآخرین سالهای حاکمیت   سردار شاه محمود  صدارت   سردار  محمد داوو د وحکومت  انتقالی  دکتر یوسف بوده است  
ولی درین  دوران موقف  امپریالزم   جهانی در آسیا  افریقا  وامریکای لاتین روبه تزلزل نهاد   وتضاد طبقه دهقانان  با فیودالهای حاکم محلی  تضاد زحمتکشان افغانستان  با دولت فرتوت  فیودالی  تضاد سرمایه دارا ن  با اشرافیت فیودالی تشدید گردید  . تشدید اختلاف نظرات  محمد ظاهر شاه  با سردارمحمد  داوود صدراعظم  تشدید تضاد محافل حاکمهء افغانستان  باپاکستان ودردرجه اول تضاد کشورهای سوسیالستی  وسرمایه سالاری جهانی و  پادوهای محلی ومنطقه  یی امپریالزم  همه  عواملی بود  که  محافل حاکمه ء افغانستان بویژه  محمد ظاهر شاه   را  در راه  رشد  سرمایه داری تجاری  ،  اقتصاد  بازار آزاد  ، را ه اصلاحات خام ونیم بند  اجتماعی  ،سیاسی    نقب گذاری مناسبات  سیاسی،  اقتصادی وفرهنگی افغانستان  با اتحادشور وی  وسنگ اندازی دربرابر  توسعه  ء سکتور دولتی و  تولید طبق نقشه  سمت وسو بخشید .به مقصد دوام  وبقای تاج وتخت ومنافع اجتناعی وسیاسی  خاندان  سلطنتی  به آرایش نوین نیرو ها  ی اجتماعی   آغازنهاد  .   به تقویت  پایه های نوین اجتماعی وایجاد تکیه گاههای جدید سیاسی اجتماعی  اقتصادی ملی وبین المللی  رژیم  سلطنتی پرداخت سردار محمد  داوود  نیزدر سال  1342 خورشیدی وآخرین  سال حاکمیت  ضد دموکراتیک وتمامیت خواهانه ء خویش با تحلیل وشناخت وضع بین المللی وپیدایی گرایشهای نوین سیاسی واجتماعی مایل بود تا از مقام صدارت استعفا ء وحزبی را تشکیل کند  وباردیگر با توسل به مانورها ی سیاسی  وصحنه سازیهای انتخاباتی قدرت سیاسی را به تصرف آورد وتا دورهء دیگر انتخاباتی زمینه ء تأسیس یک حزب  مخالف را نیز فراهم آورد با ایجادرقابت میان دوحزب سیاسی به ظاهر “چپ ”  و راست ،  استقرار نظام دوحزبی ” دموکراسی تاجدار ” وحفظ  موازنه ومنا سبات دوستانه میان اردوگاه سوسیالستی وسرمایه داری جهانیوشعار  خود فر یبانه ء ” دود کردن سگرت امریکایی با گوگرد روسی ”  بازهم  برسرنوشت زحمتکشان وجامعه بلا کش ما سلطهء بی چون وچرا ومشروعیت  یابد

فقط درهمین ماهها  محمد ظاهر شاه  ، طرفداران مشروطیت ،  تصویب قانون اساسی وهواداران رشد سرمایه داری  به همکاری و ” مساعی جمیله ”  شاه ایران  و پشتیبانی  امریکا  کشورهای بزرگ سرمایه داری  اروپا ،  وسفیر کانادا  تلاشها  ومانورهای متقابل را    ازکاخ سلطنتی واز بالا آغاز کردند درین برهه ء تاریخ محمد ظاهر شاه   خود دل به دریا زد  ومستقیما  وارد میدان سیاست  ورهبری جامعه گردید . مبارزه میان طرفدا ران شاه  وسردار محمد داوود صدراعظم برای بقاء ودوام حاکمیت خاندان سلطنتی از دو استقامت مخالف  ومختلف،ولی با افزار ها  وسایل ومهره ها ی سیاسی جداگانه  آغاز وروز تاروز،  روبهگسترش نهاد ابر قدرتها  واقمار منطقه یی آنان نیز برای اعمال نفوذ سیاسیاقتصادی و بازیهای بزرگ جهانی خود درمنطقه  به صورت آشکار وپنهان فعالانه تر دست به کار شدند  ولی  تلاشهای هوادارن  سردارمحمد دا وود   ازسوی تحصیلکرده گان تحول طلب وروشنفکران انقلابی  به ویژه از سوی ادامه دهنده گان سنن مبارزه داد خواها نه ء    دکتر عبدالرحمان محمودی ،همفکران میر غلام محمد غبار شماری از اعضای ویش ز لمیان  وبه ویژه به  واکنش نا  مساعد   نسل دیگری ازجوانان نورسته آگاه  تحول طلب واقوام  تحقیر شده ءکشور مواجه گردید . 

 درچنین  هوا وفضاء سیاسی ووضع بین المللی  به اسا س  شناختهای  قبلی  میانهوادارا ن وادامه دهنده گان سنن مبارزه  دکترعبد الرحمان محمودی “جمعیت  وطن ”
میر غلام احمد غبار ،  ویش زلمیان  ( جوانان بیدار )  واعضای جنبش محصلان(دانشجویان ) دوران  دموکراسی نیم بند شاه محمود صدراعظم  وقشری  از استادان
معارف   دانشگاهها  ی کابل  ننگرهار  وکار شناسان نورسته ء دولت وبخش خصوصی به اساس  شناختهای قبلی   دید  وبازدید  وگفتگو های سازنده  آغاز شد.
طرفداران  دکتر محمودی فقید علیه تحولات نیم بند محمد ظاهر شاه شیوه مبارزه مستقل وویژه ء خودرا درپیش گرفتند    میر محمد صدیق فرهنگ  پشت بر “جمعیت وطن”   غبار فقید کرد وبا گروهی از تکنوکراتان شهری  به   دکتر یوسف ودربار  نزدیک شد  وبه آراستن وپیراستن “دموکراسی شاهانه ”  پرداخت . در فرایند  طرح ،تسوید وتصویب قا نون اساسی ودرمبارز ات انتخاباتی وپارلمانی نقش فعال گرفت .ولی ازین  چپگرد  تند وسازشکارانه خود با دکتر محمد  یوسف   وشاه  چندان   دستا ورد  چشمگیر ودرخشانی  برای خود هواداران دکتر محمدیوسف وجامعه  به دست آورده نتوانست.                                      
درچنین اوضاع واحوال  سردار محمد داوود  صدر اعظم  ناگزیر ومجبور به استعفا شد   و محمد  یوسف  وزیر معادن او در 19حوت   1341    مأمور  تشکیل کابینه  ء انتقالی گردید   لویه  جرگه ء سنتی  به مقصد هما هنگی بخشیدن  منافع زمینداران بزرگ تاجران دلال  ومقامات بلند  پایه ء دو لت ، با منافع خاندان سلطنتی  دایر گردید . در میزان  1343 خورشیدی  قانون اساسی تدوین تصویب  وضع  توشیح درجریدهء رسمی  طبع نشر  ونافذ گردید  .
در قانون اساسی حقوق و آزادیهای دموکراتیک مردم  تسجیل  شد  .  صحنه سازیهای انتخاباتی به  “ظاهر  ”  آزاد  آغاز یافت  . نماینده گان  ملاکان فیودال وتکیه گاههای  سنتی ومحلی شاه ، سر برآورده گان قبایل   کارمندان بلند پایه بازنشستهء  ووفادار به  خاندان سلطنت  وشماری از رهبران آشکار وپنهان
جبهه ء ملی ازجمله  استادخلیلی و غلام محمد فرهاد  رهبر  افغان ملت  وشماری از طرفداران آنان  و  شخصیتهای  سیاسی  دوره ء هفتم شورای ملی ازدرون  صندوقهای انتخاباتی   سربلند کردند   همچنین ازجمله ء 14  نامزد  جمعیت  دموکراتیک خلق  ،   ببرک کارمل دکتراناهیتا   نوراحمد نور  و فیضان الحق  فیضان  ،   پیروزمندانه  قادر به تشکیل     ” گروپ پارلمانی ”  جمعیت دموکراتیک  خلق  شد ند .
به این ترتیب  در ” دههء  دموکراسی  تاجدار ”   دوبار  شورای ملی گشایش یافت  وطی دودوره تقنینی حکومتهای  دکتر محمد یوسف  ، محمد هاشم میوندوال  نوراحمد اعتمادی  ،دکتر عبدالظاهر ومحمد موسی  شفیق  ،یکی ازپی دیگر با   برنامه های همگونی آمدند وبدون  دست آ ورد  های چشمگیری مجبور به استعفا ء بد نام یا  ساقط شدند   و   هیجیکی  از ین حکومتها  قادر به  اصلاحات ارضی وآب،  به سود  دهقانان فقیر  ،حل مسأله  کوچنده گان ،  قادر به  حل مسأله  ملی وتأمین  مشارکت مردم در قدرت وثروت اجتماعی  شده نتوانستند  . اگرکه درپروگرامهای این حکومتها  گرایشهای ضعیف ومحتاطانه ای  برای  رشد سرمایه داری
بازتاب یافت  واین پروگرامها  درجلسه های  رأی  اعتماد ولسی جرگه  به تصویب رسید  ولی اکثریت  اعضای ولسی جرگه  ء دوره ء  12   و13  ،   علیه   طرحهای پیشنهادی اصلاح طلبانه حکومتها  وگروپهای پارلمانی دموکراتیک ومترقی ،  به دستور مهره های درشت وبا نفوذ خاندان سلطنت و نزدیکان دربار  سرسختانه  مقاومت و  از منافع  زمینداران بزرگ واشرافیت کهن  افغانستان  پشتیبانی میکردند وشورای ملی غالبا   به مرکز برخوردهای حاد سیاسی  اجتماعی قومی  زبانی مبدل
وگهگاه به برخوردهای فزیکی  منجر میگردید . حمله وحشیانه سردار عبدالرشید  حاکم بازنشسته ودیگر افزار های بی شعور  سردار عبدلولی داماد  شاه علیه ببرک کارمل
رهبر گروپ پارلمانی جمعیت دموکراتیک نمونه ء زنده ء  این  افراطکاریهای مستبدانه ومقاومت لجوجانه اشرافیت کهن علیه    طرحهای  دادخواهانه ء گروپ پارلمانی جمعیت  دموکر اتیک خلق بوده است  شایستهء گفتن است که  این حمله جارحانه نماینده گان طبقات واقشار  طاعون زدهء تاریخ  با واکنش وتظاهر  نیرومند
9قوس  جمعیت  دموکراتیک خلق  وشهریان کابل پاسخ شایسته وصلح آ  میز گفته شد که نتایج ودست  آورد  مظاهره پرده دامنه مسالمت آمیز وافشاءگرانه ء 9قوس  شهریان کابل در بخشهای آ ینده   بازتاب می یابد.                                                                               
به هرحال در روند  مبارزات پارلما  نی نماینده گان آگاه طبقات  واقشار زحمتکشجامعه ازجمله گروپ  پارلمانی جمعیت دموکراتیک خلق  ،برای نخستین بار  امکان مباحثات آزاد  وحق بیان  دیدگاهها  طرحها ی مشخص و برنامهء عمل  خودرا بدست آوردند  .قانون مطبوعات  نافذ گردید   جراید خلق پرچم  شعله جاوید  مساوات روزگار  افغان ملت صدای عوام   جبههء ملی  ودیگران غالبا  به نشر اندیشه ها دیدگاهها  ی سازمانها ی سیاسی  مخالف ومختلف خود  آغاز نهادند   وسازمانهای
سیاسی   ، سرخ ،زرد  ، سیطره جویان  قومی  وتنظیمهای تندرو کند رو مذهبی وابسته به پا کستان  وکشورهای عربی  خاورمیانه یکی ازپی دیگر جوانه  زدند

بزودی  خشم وخروش  ترسب یافته ء  تاریخی  نیروهای گونا گون  چپی وراستی  از  ژرفای جامعه به میدان آمد   و  مبارز ات  ضد استبدادی  ضد استعمار
کهن  ضد نفوذ  امپریالزم واقمار  منطقه یی  سرمایه سالاری  جهانی  اوجگرفت جنبش اعتصابی کارگران جوان کشور به گوشه گوشهء کشور روبه گسترش نهاد  .
کارگران  پیشگام و آگاه  ،درجریان این اعتصابات  درسهای سود مندی گرفت  دولت وصاحبان وسایل تولید را به گذ شتهای خوردوبرزگ وعریانی  مجبور کرد  ساعت کار روزانه ء کارگران  از 12به 8 ساعت  کاهش یافت  نان چاشت لباس کار ووسایط انتقال  به  کارگران  فابریکه های  نساجی گلبهار  پلخمری بگرامی وخانه سازیمهیا گردید  در اصولنا مهء کاروکارگر افغانستان  اصلاحات خام ونیم بندی وارد شد

(1)

به یک سخن  اگرکه  در دهه  ء دموکراسی قانون اساسی  تصویب  ونافذشد  زمینه های فعالیتهای سیاسی آزادی مطبوعات وانتخابات تاحدودی مساعد گردید
ولی دوسیه اینهمه سازمانها حلقه ها وروزنامه ها دوران “دموکراسی تاجدار ” بیانگر این واقعیتهای تلخ میباشد که از همان  آغاز نفاذ قانون اساسی  دستگاه حاکمه  و  ضبط احوالات به ویژه دردستگاههای مطبوعات سرکاری وآزاد  رادیو افغانستان ، اداره های  معارف  ومراکز تحصیلات عالی   سازمانهای سیاسی ودرجریان
مبارزات انتخاباتی شورای ملی  حضور ونفوذ گسترده داشته است  و  افراد کلیدی این نهادها ، نقش نامردمی ضد دموکراتیک دست وپاگیر وثبات پرستانه ء  خودرا  برای
شکار  شناخت و بدنامی جوانه ها واستعدادهای رویندهء نسل جوان وطن  وسرکوب پیشاهنگان  حرکت تاریخ  وحفظ تعادل قوای بین المللی به سود دوام وبقای  سلطنت واشرافیت فیودالی ایفا    میکرده اند  این طفیلیان تاریخ  درینجا وآنجا ازطریق رادیوها  وروزنامه ها واحزاب سیاسی  تنظیمها انجوها  ونماینده گیهای سیاسی خارجی هنوزهم از نقش واپسگرایانه وضد ملی وخرابکارانه  خود دست نه کشیده اند    براسا س  اطلاعات وگزارشهای همین  مزدوران پشت پرده استبداد کبیر وصغیر
بوده است که دربرابر تنفیذ  قانون احزاب سیاسی ،  قانون جرگه های ولایات قانون  شهرداریها  وقانون اجتماعات  از سوی شخص  شاه   سنگ اندازی محافظه کارانه آشکار وپنهان صورت گرفت وطی دودوره ء تقنینی تظاهرات مسالمت آمیز کارگران دانشجویان  ودانش آموزان  روشنفکران  ازجمله  جنبش 3 عقرب 1344جوانان وشهریان کابل به فرماندهی سردار عبدالولی داماد شاه  با تعصب  خشونت  آمیز  و انگلیس مشربانه  سرکوب
خونین گردید  زنده یاد حسن خیاط  وشکرالله دانش آموز لیسه زراعت و این فرزندان  بیگناه وبی سلاح  زحمتکشان پنجشیر  و غزنه شهید شد ند برآزادی بیان وقلم ومطبوعات  ، به ویژه علیه نشر جراید خلق وپرچم و علیه   ببرک کارمل  رهبر
واعضای گروپ  پارلمانی  ” جمعیت دموکراتیک خلق ” دردرون پارلمان از سوی سردار
عبدالرشید  ودیگر   مهره های درشت اشرافیت کهن   حمله جارحانه صورت گرفت . برضد
نهضت مطالباتی واعتصابی طبقه ء جوان کارگر باخشونت  وحشیانه برخورد گردید
.کارگران  ثابتقدم  فابریکه های افزارسازی جنگلک نساجی گلبهار پلخمری  سپین زر
کندز  مطبعهء دولت  وتفحصات شبرغان  خلاف ارزشهای دموکراتیک دموکراتیک قانون
اساسی ، خود سرانه بازداشت  محاکمه واز کار اخراج گردیدند .روشنفکران  طبیبان
دانشجویان  کارمندان دولت به گناه فعالیتهای  صلح آمیز علنی وقانونی وبیان
افکار ونظرات سیاسی خود توقیف شدند برحریم دانشگاه کابل لیسه های ابن سینا
دارلمعلمین  کابل هرات غزنی وبلخ حمله های نا به هنجار صورت گرفت عقاید  و
نظرات استادان معارف تفتیش گردید آموزگاران آزاد اندیش وطن از وظایف سبکدوش وبه
گوشه گوشهء وطن  بی جهت سنگ فلاخن شدند  بر حقوق  وآزادیهای دموکراتیک نماینده
گان منتخب  کارگران وکارمندان  هوانوردی ملکی وکارگران وکارمندان وزارت معادن
تجاوز وشماری از آنان خلاف قانون  زندانی شد (2 )

موجز اینکه درپایان دهه ء دموکراسی  وضع   سیاسی کشور اختناق آور و
ازادی کش بود اقشار وطبقات  تحول طلب اجتماعی بوی خفه کننده استبداد
وواپسگرایان وفساد دستگاه قضایی واداری  وپلیسی را تا مغز استخوان  احساس
میکرد .برجنبش ملی ودموکراتیک  مردم افغانستان ازسوی کشورهای سرمایه سالاری
غرب  واقمار منطقه یی آنان ضربات آشکار وپنهان  وارد آمد 

درآستان زوال نظام سلطنتی به استثنای عبدالملک عبد لرحیم زی وزیر
سرکش  مالیه  اسبق   یک کارمند رشوه خوار دولت یک زمیندار قانون شکن ویک
قاچاقبر حرفه یی  گرفتار محاکمه وزندانی نگردید

استادان دانشگاه کابل دکتران طب  استادان  معارف وکارمندان نهادهای
فرهنگی بیک سخن  روشنفکران ومخالفان سیاسی نظام درزندان قلعه کارکرنیل  به صورت
مجرد  زنده گی میکردند  زندان عمومی دولت وزندان دهمزنگ انباشته از دهقانان
ستمدیده  کارگران  ،پیشه وران  خس دزدان وآفتابه دزدان بود   وکارد دزدان
“باچراغ ”   ،   تا مغز استخوان توده های زحمتکش رسیده بود

           در ”  دهه دموکراسی ”  ورهبری حکیمانه ءشاه   آهنگ رشد اقتصادی کشور نیز کند وبطی شد  انباشت سرمایه بوجود نیامد  علیه سرمایه گذاریهای  دولتی وبخش دولتی اقتصاد به گونه ء امروز نقب گذاری صورت گرفت  از سرمایه  گذاریهای بخش خصوصی برای رشد صنایع ملی استفاده ء لازم نشد  . حجم سرمایه گذاری درپلان سوم پنجسالهء اقتصادی از   60، 26  ملیارد  به 25، 19 ملیارد افغانی تقلیل یافت  ودر جبهه  اقتصاد پسرفت آشکار صورت گرفت درعاید ملی افزایش محسوس به نظر نرسید . از تحولات زیر بنایی وشرایط مساعدی که که به سود شتابنده وصنعتی شدن جامعه در پلان اول ودوم پنجساله  انکشاف اقتصادی کشور پدید آمده بود بهره برداری ثمر بخش ولاز م نشد . درحریم مناسبات کهنه ء  زمینداری – اربابی به سود دهقانان بی زمین وفقیر هیچگونه دست درازی صورت نه گرفت زنجیر پوسیده ء استثمار ملاکان بزرگ دستنخورده ماند . دهقانان  زنجیر شکن سرپل شبرغان ،پیش چشمان باز دهقا نان ستمدیده در روز روشن از سوی تکیه گاههای اجتماعی  قومی و محلی سلطنت ، زنده زنده در آتش انداحته وسوخته شد . بازار ملی توسعه نیافت  در نظام  مالیاتی کشور به سود طبقات واقشار تهیدست  جامعه اقدام موثر وتحولی پدیدار نشد .. مصارف دولت ومتناسب به آن  ،مالیات غیر مستقیم افزایش یافت . دربهبود کیفیت اقلام  صادراتی وافزایش اقلام صادرات کشور توجه لازم نشد  . سیاست پولی بویژه اسعار خارجی دستخوش نوسانات  ودست بازیهای بازار سیاه گردید  ودولت قادر به کنترول اسعار خارجی شده نتوانست 

.”
(3)

سطح زنده گانی مردم  سال به سال  پایین آمد  معاش کارمندان دولت ،کارگران
و پرسونل خدماتی دولت وبخش خصوصی همزمان با صعود قیمتها افزایش نیافت کنکور صنف
هشت نیم ملیون  از فرزندان مستعد مردم را  از فرایند آموزش وپرورش بیرون ریخت
اختلاس  ارتشاء  احتکار قحطی قیمتی ،خشکسالی قاچاق تقلب ،توطیه سودخواری ،تجاوز
بر حقوق و آزادیهای دموکراتیک مردم وانحرافات  وبیراهه رویهای اخلاقی تب وتاب
درون جامعه وناخورسندی توده هارا بیش ازپیش افزایش بخشید  . شیوه کهنه ء تولید
فیودالی بطور قطع به تقاضاهای روبه افزایش توده های دهقانی پاسخ گفته نه
میتوانست . زمینداران بزرگ حتا قادر به زنده نگهداشتن دهقانان بسته به زمین خود
نبودند .  دهقانان خانه خراب بدخشان غور بادغیس نیمروز هرات وفراه وفاریاب
درخط اول جبههء فقر با مرگ پنجه نرم میکرده وسیل آسا  بسوی کشورهای ایران
وامارات عربی  روی می آورده اند  ملاکان  وسود خواران ولایات  قحطی زده  غنی تر
وفربه تر  وزحمتکشان روستاها  فقیر تر وناتوان تر میشدند و به صفوف لشکر
بینوایان شهر ها می پیوسته اند وبه این نیرنگها ی  کشورهای بزرگ سرمایه سالاری
قارهء اروپا جاپان  واقمار پاکستانی وایران شهنشاهی آنان  سرمایه داران دلال
افغانستان را تقویت ودر شاهرگهای اقتصاد تجارت سیاست وفرهنگ جامعه بلاکش ما
رخنه گری میکرده اند  وتولید زراعتی کشو ر نیز با آهنگ پرشتابی تابع
نیازمندیهای بازارهای  خارجی میگردید  وبه این شیوه تضادهای  اجتماعی تشدید

وزمینه های عینی وذهنی  زوال نظام سلطنت در افغانستان فراهم گردید

باعرض حرمت

پا یان بخش اول

اکادمیسین دستگیر پنجشیری

ایالت  واشنگتن  – امریکا    

تاریخ 

24اکتبر
2008 م  

 
3عقرب  1387 خورشید ی

مدارک

———————————-

( 1)  :  وضع اجتماعی واقتصادی  افغانستان  بخش اول ظهور وزوال

ص-ص 105-  113  بخش اول ظهور وزوال ح.د.خ.ا  چاپ
پشاور

1377  خورشیدی برابر به  1999

( 2)  :   جنبش سوم عقرب 1344  بخش اول ظهور وزوال ص-ص 184-

189 وتارنمای   آریایی  اکتوبر  2006  سویدن  گرداننده
عزیز جرآت

( 3) :  بیانیه  حطاب به مردم  رادیویی ؛سردار محمد داوود رییس
جمهور  ،

کابل ، ص 13

 

بخش
دوم

طوفان  جهان  ما  جها نگــیر بود 

هر جا نگری شکست زنجــیر بود

برخیز  ایا  نســـل جــوان   وطنم 

شبخون بزن که وقت  شبگیر بود

” فروغ هستی “

             1 – عوامل بیرونی ودرونی “تشکیل جمعیت دموکراتیک خلق ” 

درنتیجه ء چرخش سیاست  خارجی افغانستان بسوی نزدیکی با  کشورهای
ایران پا کستا  ن وکشورهای عربی خاورمیانه زمینهء  امضای قرار داد آب دریای
هیلمند با حکومت ایران  فراهم شد  .درین  معاملهء  خطرناک محمد  ظاهرشاه،
سردارعبدلولی وموسی شفیق نقش فعال ومرکزی داشته اند  ولی علیه  معاملهء فروش آب
وآ بروی مردم میهن ، محمد هاشم میوند  وال فرکسیونها ی خلق وپرچم  گروه
کاروشاخه های آشکاروپنهان  انشعابی  جمعیت دموکراتیک خلق  افغان ملت  ودیگر
نیروهای ملی ووطندوستان  شهرکابل در تظاهرات خیابانی خشم وخروش خودرا  بیان
داشتند  ولی علیرغم   مخالفت  گسترده نیروهای  ملی دموکراتیک ومترقی درون
وبیرون  پارلمان   قرا رداد استفاده  ازدریای هیلمند  درنتیجه امر نهی  تخویف
تهدید و  تلقین   شخص محمد ظاهر  شاه سردار عبدلولی وموسی شفیق صدراعظم  به
اکثریت  آرای اعضای ولسی جرگه  تصویب گردید.  وبه این نیرنگها ی پشت پرده
ومانورهای درباری در پایان دههء اخیر دموکراسی ، طبل کهن و گوشخراش دنباله روی
،معامله گری وتجارت  سیاسی  با واپسگرایان منطقه وسلاطین نفت نوش جهان ، به
وساطت شاه ایران وکشورکانادا در کشورما  نواخته شد  . مناسبات خاندان سلطنتی
افغانستان  وایران  شهنشاهی درنتیجهء قرارداد  آب هیرمند  و ”  مساعی جمیله “!
شاه ایران  بهبود یافت شایستهء گفتن است که  فرایند این مناسبات باگسیل پیامی
ازسوی شاه ایران درجشن چهلمین سالگرد استرداد استقلال آغاز یافت ، استاد بدیع
الزمان فروزانفر رییس دانشکدهء علوم منقول و موءلف  کتاب احادیث مولانا  جلال
الدین بلخی  پیام آور دربار پهلوی  به دربار کابل بود. ازا ن پس مسافرتهای رسمی
ودیدو باز دیدها میان شاهان ومقامات بلند پایهء دولتی کشور های ایران ، پا
کستان به افغانستان روبه افزایش وروابط آنان روبه بهبود   نهاد
(4)                                                                                         

 در
چنین  شرایط  سیاسی اقتصادی اجتماعی داخلی و بین المللی به هنگامیکه
آرایشگران  نقابدار وبی نقاب  دستگاه  حاکمهء کهنه  کار ، مبلغان برجستهء
زمینداری اربابی – قبیله سالاری   زیر شعار”  دموکراسی افغانی ” ، ” دههء
دموکراسی ”  ” مشروطیت ”  ، “دموکراسی تاجدار” ، طبل  گوشخراش وکهن  سازش کاری
وآستان بوسی را می نواخته اند ؛  وارثان  واد ا مه  دهنده گان  سنن پسندیده ء
مبا رزات داد خواهانهء ” ویش زلمیا ن”  ، ” جمعیت وطن ”  غبار فقید و اشتراک
کننده گان  برجستهء جنبش دانشجویان   ”  دانشگاه کابل”  با  الهام   ازمبارزات
ضد استبدادی  مشروطه  خواهان  ووکیلان دوره ء هفتم شورای ملی  ، برای نخستین
بار درفش مبارزه ء ملی ودموکراتیک  زحمتکشان را   به تاریخ  18 سنبله 1342 پیش
از تدوین  توشیح ونفاذ  قانون  اساسی  به نام  ” کمیته ء تدارک  ”    کنگره ء
اول    ( کنگرهء موءسس  )  ” جمعیت  دموکراتیک خلق ”   بلند کردند .  این
کمیته برای نخستین بار  ،در جمال مینه ودر منزل  استاد رضا  ء مایل هروی  دایر
وتشکیل  گردید .  این  منزل ،  ازسوی ببرک کارمل کرایه شد ه بود  ودران  با
خانواده ودوبرادر نو جوان و مادر مردهء خود  ؛  محمود بریالی وتوریالی یکجا
کار ز نده گی ومبارزه ء  میکرد ه اند .

به این ترتیب این شخصیتهای برجستهء کشور،  با  شناخت قبلی
وگرایشهای  همگون  یا نزدیک با همدیگر  ، با تحلیل مشخص از وضع مشخص جامعه
،جهان وتوازن  قوای داخلی منطقه ،   وبین لمللی  پس ازیکی دودهه  اختناق
سیاسی  بیرق  نبرد عادلانهء دموکراتیک   ملی  ومترقی را  به  جنبش آوردند
.                                                       

این نیرنگ  نیز لازم به افشاء گری است که  گرداننده گان لویه  جرگه دوران  خیمه
سالاری ، از جملهء یک شتربار  دست آورد ،  فقط یک زنگ شتررا به رهبران  جبهه
متحد  ملی افغانستان  بخشیدند  وهمین روز 18 سنبله و روزتأسیس شورای ملی  و
مرخصی عمومی  دوران  محمد نادرشاه  ، محمد ظاهرشاه  جمهوریت  سردار محمد داوود
و  روزتأسیس  کمیته  سرپرست  جمعیت دموکراتیک خلق را  به ء بهانه شها دت احمد
شاه مسعود بنام  روز شهیدان نامیدند  و  به چشم  جنبش  مقاومت   ملی  ضد  مثلث
طالبان  القاعده ونظامیگران پاکستا ن خاک پاشیدند

به یک سخن ،    در ترکیب کمیتهء تدارک  کنگرهء اول  جمعیت دموکراتیک
خلق  میرغلام محمد غبار  رییس جمعیت وطن  ، نورمحمد تره کی عضو برجسته ء  رهبری
ویش زلمیان  ،  دانشمند علی محمد  زهماء  استاد دانشکده ء ادبیات دانشگاه کابل
، ببرک کارمل  اشتراک  کنندهءفعال  مظاهره شهریان کابل برای آزادی  انتخابات
دورهء هشتم شورا ی ملی  وعضو اتحا دیه محصلا ن  (  دانشجویان )  دانشگاه کابل
،  میراکبرخیبر استاد اکادمی پولیس  محمد طاهر بدخشی و محمد صدیق روهی ،
نماینده گان برجستهء  همه  نسلها  نیمهء دوم سدهء  بیست  اشتراک فعال  داشته
اند .  کهنسال ترین عضو کمیته ء تدارک  کنگره  ء اول ”  جمعیت  دموکراتیک خلق ”
میر غلام محمد غبار فقید  نزدیک به  هفتاد سال عمر و جوان ترین اعضای  آن
محمد طاهر بدخشی

30
سال عمر داشته اند (5)

2 –  تفاوت نظرهای مرامی و سازمانی 

بیاد باید آورد که  تفاوت  نظر اصولی  میان   میرغلام  محمد غبار
ودیگر اعضای  کمیتهء سرپرست با نزدیک شدن  زمان  تأسیس کنگره ،   پیرامون  طرح
وتدوین  اساسنامه  ، برنامه وحل وفصل ساختارتشکیلاتی  اهداف سیاسی  تاکتیکی
ستراتیژیک  غایی وگرایش  بین ا لمللی  ” جمعیت دموکراتیک خلق ”  پدیدار گردید.

دران زمان  تعداد مجموعی  حوزه های  شهر کابل   از10تا 12  حوزه
وشمار  آعضای حوزه ها  به  هیچ صورت از 70 عضو بیشتر نبود   درنتیجه  ء  اختلاف
نظر میان  این دوگرایش سیاسی  وسازمانی درون   کمیته ء تدارک کنگره  ضرورت  دید
و بازدید   وگفتگو های رویاروی  اعضای  حوزه ها    با  غبار فقید وببرک کارمل
احساس گردید  درین  شرایط  استاد زهماء  وزنده یاد  محمد صدیق روهی با استفاده
از فیلوشپ ها وسکالرشپهای کشورهای سویدن وبیروت  حضور نداشتند وزنده یاد ببرک
کارمل  درعمل ازگرایش بخش جوان کمیته ء سرپرست نماینده گی میکرد و نورمحمد تره
کی  آگاهانه  مایل نبود  که خودرابا غبارفقید مواجه کند.   منزل میرغلام
مخمدغبار درکنار جادهء ولایت کابل  موقعیت داشت  من سرحلقه ء کمیته ء شهر آراء
و کارته ء پروان بودم دران مرحله فعالیت تشکیلاتی ما ،  حوزه های جمعیت  بنام
کمیته یاد میشد  روانشاد حیدر مسعود برای من، هادی کریم  ویکی دو  رفیق دیگر ،
زمینه ء ملاقات را با   غبار فقید فراهم  ساحت. این نخستین  ملاقات ما  با  این
مرد  پخته جوش  دوران  استقلال شاه امان الله واستبداد  کبیر  وصغیر  خاندان
سلطنتی  بود .   سرو وضع   مرتب  ودریشی  به تن داشتند. رنجهای طولانی
زندانهای  استبداد  وتبعید های  طولانی  قامت  برجستهء او را خم نکرده بود
بیداد.  زمان  و زنده گی ازشور حیات  حافظه نیرومند  ونیروی  مقاومت  این  دمو
کرات انقلابی   نه کاسته بود .

غبارفقید  پس از تعارفات   به صحبت  خویش آغاز وصادقانه بیان کرد که
:- درین روز ها  شماری ازدوستان مرابه اخذ ” حق السکوت ” از حکومت انتقالی

دکتر
محمد یوسف متهم میکنند  . ایشان بدون هرگونه برافروخته گی ،قباله های شرعی
واسناد موثق قانونی را به ما ارایه نمودند که حکومات استبدادی درگذشته خلاف این
اسناد شرعی بالای زمین پدری ایشان  چنداتاقی را درکنار جادهء ولایت برای پوسته
خانه اعمار کرده بود  ودهها سال بدون پردا خت کرایه ازان استفاده میشد ه است
این جایداد شرعا مسترد و قیمت آبادی آن  نیز  طبق قانون محاسبه حل وفصل شد ه
بود.
به ایشان گفتم  ممکن مخالفا ن چنین تبلیغاتی به
کنند ولی باتکیه  به منطق مردم خویش به این باوریم که   ” گل خشک هرگز بردیوار
نمی چپسپد ”    آرزو مندیم   که دیدگاه شمارا دربار ه اهداف سیاسی وموازین
سازمانی “جمعیت دموکراتیک خلق ” ورا هها ووسایل مبارزه ء فردای خویش بدانیم.

آنگاه غبار فقید دیدگاه خودرا  وبدون پرده پوشی به این الفاظ آغاز
وبا همه شفافیت بیان کردند  که : ” اختلاف نظرما با  ” ببرک جان “، ماهیت
سیاسی  دارد .ایشان  به این  باور  بودند که  از حدود قانون اساسی وشاهی
مشروطه  نباید گامی فرا تر نهاده شود.  غبار فقید پرده  از  روی استبداد
استعماری ونظام  شاهی  افغانستان برداشت وگفت ” شما از افراط کاریهای مستبدانه
خاندان سلطنتی  هنوزشناخت کافی  ندارید  از دوران  محمد  نادرشاه  (1930  ) تا
امروز (   1964 )  ،  صدها مشروطه خواه ،  جوانان  بیدار  وترقیخواه  این آب
وخاک را ، به گناه مبارزه در راه  آزادی  دموکراسی شاهی  مشروطه  به  دار
آویخته  ، لقمه ء توب  ساخته   زندانی  تبعید واز مردم  تجرید  ،بد نام   واز
صف مبارزهء فعال  ضد استعماری وضد  استبدادی  بیرون ریخته  وبی نقش کرده اند
ودر فرجام  با شفا فیت  وبروشنی  گفتند  :  ”  با همه   شناختی که  از خاندان
حکمران  کشور  دارم  باورم  نمی آید  که  ماهیت استبداد در افغانستان ،  تغییر
کیفی   کرده باشد   خاندان  حکمران  ،  نسل دیگری از انقلابیون  نورستهء ما  را
به میدان خواهند کشید آنان را شناخته  شکارو ترور سیاسی  میکند  ودر پل باغ
عمومی به دار می آویزد. من مسوولیت این  گونه بیدادگری و کشتار خونین نسل دیگری
ازمبارزان  وطن را به عهده گرفته  نمیتوانم.

در  پایان  این دیدار  الهام  بخش  به نماینده گی   ازهمرزمان ،
ازکار اقناعی  وتوضیحی دلسوزانه زنده نام غبار  فقید سپاسگزاری  کردم  وبه
ایشان با اطمینان  محکم گفتم که شما با کارنامه درخشان مقاومت دادخواهانه
وقربانیهای  بی مانند  تاریخی خویش  براستبداد استعماری ضربه های کاری وارد
آورده  اید. آرزومندم که ادامه دهنده گان  سنن مبارزات ملی وضد استبدادی شما در
راه  تأمین  حاکمیت  دموکراتیک کارگران ودهقانان  وتمامی  زحمتکشان افغانستان
با گامهای استواری بازهم   به پیش روند  وبر نظامات نیمه جان زمینداری اربابی
وارتجاعی کشور ضربه های دیگری وارد بتوانند   .درفرجام  غبار فقید  آرزومندی
خودرا  برای سعادت وپیروزی ما ابراز داشتند  یا د ایشان به   خیر وروان شا  ن
شا دباد.

 شایسته
گفتن است که پس از هفت سا ل ازین ملاقات هنگامیکه دراوج  پیروزی مبارزات
انتخاباتی هادی کریم  کاندید وکالت  مردم پنجشیر وبه اتهام  تحریک مردم به قیام
علیه نظام سلطنتی گرفتار  محاکمه ومحکوم به شش سال  حبس شدم    ودر زندان قلعهء
کرنیل دهمزنگ دریک سلول مجرد  زندانی بودم  ؛   غبار فقید به خاطر تداعی همان
سخنان آگاهی بخش خویش علیه استبداد  خاندان سلطنتی ، یک جلد  از جمله پنجاه جلد
کتاب “افغانستان درمسیر تاریخ ” راکه به ابتکار وهمت  زنده نام  استاد
عبدالروءوف  بینوا ازتیغ  سا نسور” شاهانه  دموکراسی”  نجات  یافته بود به
وسیله ء سید عبدالحکیم  شرعی  جوزجانی برایم فرستادند.  بپاس  این همکاری
دلسوزانهء فرهنگی غبار فقید ، گوهر این اثر قطورایشان را ، در رسالهء  بنام
“معرفی افغانستان درمسیر تاریخ ”  فراهم آوردم   وبه  وسیله زنده نام ابراهیم
سامل  تایپ  تکثیر ودردسترس  رفیقان ودوستان واز جمله  یک نسخهء آن دردسترس
حقنظرنظروف  دانشمند تاجیک  ومترجم  کارشناسان شوروی در وزارت  معادن
قرارگرفته بود. تا جاییکه پس از قیام  هفتم  ثور 1357  آگاهی یافتم  اکادمیسین
حقنظرنظروف از کتاب  ” افغانستان در مسیر تاریخ  ”   در اثر با ارزش تاریخی
خویش بنام  ” مقام تاجیکان  درتاریخ افغانستان” استفادهء گسترده کرده بود.
اکادمیسین  حقنظر نظروف تا پایان عمر در مرکز خاور شناسی اکادمی علوم
تاجیکستان مستقل خدمت کرد.

به هرحال از  توضیحات موجز  ورویاروی غبار فقید  به این حقایق  آگاهی
یا فتیم  که درهمان برههء تاریخ جامعهء مستعد به تکامل  ما ،  گوهر اندیشه ها
وارمانهای غبار فقید،  استقرار شاهی مشروطه ، جدایی دین از دولت، حاکمیت قانون
مبارزهء مسالمت آمیزعلیه استبداد ارتجاع  واپسگرایی  تندروی  دفاع از صلح
وامنیت پایه دار، برابری حقوق زنان بامردان  تأمین حقوق و آزادیهای  دموکراتیک
جامعه واحترام به ا رزشهای اعلامیهء جهانی حقوق بشر بوده است 

غبار فقید  شخصیت  آزاد اندیش  ودموکرات  انقلابی بود. اودنباله
روی  از گرایش بین لمللی مسکو، چین و حزب اخوان المسلمین مصر وخاورمیانه را
زیان بخش  وتجرید کننده  ارزیابی  میکرد  و سیاست مستقل ملی نا وابسته گی وعدم
انسلاک را صحیح ترین  پالیسی  خارجی ومنطبق به منافع  مردم افغانستان می
پنداشت.

گوهر اختلاف  وتفاوت  نظرغبار فقید با نور محمد تره کی وببرک کارمل
به باورم همین گرایش  روشن  ایشان  به رشد مستقل  ملی  افغانستان  واحد تجزیه
نا پذیر ما  واستقرار دولت مشروطه شاهی به مثابه هدف غایی  بود ه است  .

غبار فقید  پس  از روشن  ساختن  دیدگاه   ومواضع خویش  وترک
شرافتمندانه ء کمیتهء سرپرست  ” حمعیت دموکراتیک خلق ”  ازسیاست فعال  حزبی
درعمل کناره گیری کرد  وبه کارطبع ونشرکتاب مشهور ” افغانستان درمسیر تاریخ”
خود پرداخت  .

طبع ونشراین اثر تاریخی  غبار فقید  نقش فعال  و نیرومند خودرا  در
بیداری سیاسی ،  خود آگاهی ملی واجتماعی  نسلی ازروشنفکران ورو شنگران ربع آ
خر سدهء بیستم  جامعه  مستعد به تکامل  ما  بجا  نهاد   ودر آینده نیز  به حیث
یک منبع و  مرجع با ارزش  تحقیق  در مرکز توجه ونقد  خلاق  پژوهشگران  تاریخ
خراسان  افغانستان ، افغانستان شناسان وخاورشناسان قرارخواهد گرفت  روان این
بزرگمرد  تاریخ نوین کشورما  شاد باد.

پس از کناره گیری داوطلبانه غبار فقید وفرزند فرهیخته ایشان آقای حشمت
خلیل از فعالیت سازمانی  وسیاسی ،نورمحمد تره کی  ،ببرک کارمل  ،استاد
میراکبرخیبر  ومحمد طاهر بدخشی  ، این چها ر عضو  کمیته ء تدارک  با  کمیته
های   ( حو زه های  ) انگشت شمار  نواحی شهر کابل پیوند منظم  سازمانی برقرار
کردند  زمینه های تدارک کنگره به تدریج فراهم شد.

بیاد  باید  آورد که  باری نورمحمد تره کی  ببرک کارمل  ومحمد  طاهر
بدخشی  درمنزل  محمد  نعیم شایان با   چندتن از ادامه دهنده گان سنن نبرد
دموکراتیک فقید  دکترعبدالرحمان  محمودی  نیز نشستی داشته اند و  محمد نعیم
شایان ، دکترعبدالرحیم  رحیم محمودی وبه احتمال قریب به یقین  دکترمحمد کاظم
دادگر ، درکنگرهء  موأسس (  کنگره ء اول  ) ”  جمعیت دموکراتیک خلق ” نیز دعوت
شده بودند. با شگفتی باید یادکرد  که  کنگرهء اول جمعیت دموکراتیک  خلق  درست
صد  سال  پس ازنخستین کنگرهء موءسسان ” جمعیت رفاقت  بین المللی  کارگران ” (
انترنشنل اول ) تشکیل  گردید . شعار ”  تسخیر حاکمیت  سیاسی ،  وظیفه ی کبیر
طبقه ی  کارگر است ” ، نخستین  بار در سپتمبر 1864 و صد سال  پیش از تأسیس
کنگره ء جمعیت  دموکراتیک خلق  در لندن  و قاره  اروپا  باتاب جهانی یافته
وعقول وقلوب صد ها ملیون کارگر دهقان وزحمتکشان  جهان را تسخیر کرد  ه بود . (
6)

این طوفان  جهانگیر ،  خلاف تصورات نماینده گان برجستهء  اقتصاد
بازاروطرفداران  سیادت نظام پوسیدهء  سرمایه  سالاری  در وضع کنونی  با  ژرفا
وپهنای نوینی ازکران تا  کران سیارهء ما  درجوش وخروش  است و از شب فردای زوال
امپریالزم جهانی مژده  میرساند . 

موجزاینکه کنگرهء موأسس ( کنگرهء اول  ) جمعیت دموکراتیک خلق   پس از یکدهه
واند سال  اختناق  سیاسی  بعداز ظهر  11جدی خورشیدی  برابر به اول  جنوری  1965
م   درشهر کابل ومنزل نور محمد تره کی واقع شیرشاه مینه  (کارتهء چهار ) دعوت
گردید  و لی  گشایش کنگره ء موأسس ( کنگره ء اول )  “جمعیت دموکراتیک  خلق  ”
به احترام   حضور و اشتراک شخصیتهای  بلند پایه حزب خلق عبدالرحمان محمودی کم
وبیش نیم ساعت  به تأخیر افتاد   درجریان  این  وقفه  ببرک کارمل  خیلی
برافروخته و خسته به نظرمی  آمد .  ازو پرسیدم  که  چرا مشوش ونگران میباشند
؟   درپاسخ گفت که دوتابلیت  ویلیم خورده ام  . گفتم چرا ؟   گفت که  چند لحظه
پیش  در کمیته ء تدارک  روی  بیانیهء اساسی  کنگره مباحثه  وگفتگو ی  پرهیجانی
دا شتیم  دربیانیه ء اساسی ای  که توسط رفیق نورمحمد تره کی ایراد میشود  جنبش
های حبیب الله  کلکانی  سلیمان خیل   کنر زمینداوروخوگیانی ، دموکراتیک وضد
فیودالی وضد استبدادی ارزیابی وتوصیف شده است.  ببرک کارمل  گفت این  بیانیه
وتحلیل سیاسی ، نیروهای استبداد   ضد انقلاب  وارتجاع بین لمللی  را  پیش از
وقت ، علیه جمعیت ما  تحریک میکند   زیرا  درنتیجهء   جنبش دهقانی “امیر حبیب
لله خا دم دین ” ، محمد نادر خان   ازان سوی دیورند  به همکاری حکومت استعماری
بریتانیای کبیر به کشورما  صادر وبر ویرانه های دولت  شاه امان الله
استقراریافت واز سوی  دولت اتحاد  شوروی ودولت استعمارجوی  بریتانیا ی کبیر
ودیگر کشورهای اروپا  و آسیا  به ویژه ازسوی ایران و ترکیه جوان برسمیت  شناخته
شدو افزود ند که  بیا نیهء  رفیق  نورمحمد  تره کی ازین ریزه کاریهای  سیاسی
ودیپلوماتیک تهی به نظر میرسد و به همین علت سخت مشوش هستم  وهنگامیکه  ازو
پرسید م  بیانیه اساسی چگونه  ماهیتی  باید داشته باشد   بیدرنگ گفت که : شکل
بیانیه بایستی  نرم  ولی  ماهیت آن  ضد  فیودالی ضد امپریالستی وضد “ارتجاع ”
(وا پسگرایی ) وتهاجمی باشد ولی رفقا کمیتهء تدارک دیدگاه من را  بخوبی  درک
ودربیانیه ء اساسی  وبه دقت بیان وتلفیق  نتواستنه اند با این دلیل در بار هء
آینده وسرنوشت جمعیت نو بنیاد ما  مشوش هستم   .

باعرض حرمت 

پایا ن بخش د وم 

اکادمیسین دستگیر پنجشیری

         ایالت واشنگتن –امریکا 

تاریخ 11عقرب 1387
خورشیدی

برابر به اول نوامبر   2008 م

مدارک

——————–

( 4)  :  یادداشتهای علم (  وزیر دربار شاه ایران )  :جلد ششم 1355-1356
ص-ص  26- 28  -51 

– 58- 61-
85

( 5 ) : تأسیس  ” جمعیت دموکراتیک خلق  11جدی 1343 خورشیدی  برابر

به  اول جنوری 1965 م برگرفته از یادداشتهای  صورت جلسه ء کمیته

مرکزی جمعیت  دموکراتیک
خلق                                                        

( 6 ) :  “جمعیت رفاقت بین المللی  ”  (  انتر نشنل اول  )  صفحاتی از 

تاریح جنبش  کارگری و .ک  جوان شیر .ف.م   ،   انتشار مجدد

  هر قطره ء ما  موج خروشان شده است

هر  موج نگر مایل طوفان شده است

افسرده   چرا شوم  زبیداد   زمان

هرکودک ما  رستم دستان شده است

” فروغ هستی “

 بخش
سوم  

3- :   دو دیدگاه متفاوت  دربارهء متن بیانیه ء اساسی  کنگره ء
موءسس  

 با
شگفتی  باید گفت که  پس از دوران   فروپاشی اتجاد شوروی و  ترجمه طبع   ونشر ”
رازهای  سربه مهر تاریخ  دیپلوماسی  افغانستان ” توسط  عزیز  آریانفر ، درحال
حاضر  این واقعیتهای تاریخی بروشنی  آشکار شده است  که : ” 

–  ” محمد نادرشاه  آگاهانه وبه  همکاری   انگلیسها  بر قبایل افغان
بویژه بر قبیله های  وزیر،  مسعود  منگل وردک  قبیله ء احمد زایی لوگر  و قبایل
درانی تکیه کرد وشعار سیطره  طلبانه ء قبایل  افغان را به پیش کشید  وپیش از
رسیدن  به مقام سلطنت خودرا ” نادر افغان ”  خواند
”                                                                  

ولی  به  غلزاییان بویژه  سلیمان خیل اعتماد نمی توانست  زیرا  به قول سردار
محمد رحیم نویسنده ء برگهای ازتاریخ ، ” بی بی مریم  مادر حبیب الله  کلکانی”
دختر یکی ازکوچنده گان  سلیما ن خیل بود  به همین علت وبا الهام  ازجهاد  ضد
استعما ری  ملا مشک عالم اندر  وترسب نفرت تاریخی  سلیمان خیل غزنی علیه امیر
عبدالرحمان وتمرکزهای خونین دوران سلطنت محمد ظاهر شاه   مانع بازگشت شاه امان
الله “غرب گرا ”   به کابل شد وازدولت  حبیب لله کلکانی  پشتیبانی بیدریغ
کرد.(7 )

رازهای  سربه به  مهر تاریخ دیپلوماسی افغانستان ،  این  واقعیتهارا
نیز فاش
و
آشکار ساخت که :  –    ”  محمد نادرشاه   از روحانیت  بویژه  حضر ات  پیشوایان
طریقه های قادری و  نقشبندی  استفاده ء ابزاری کرد   ” جمعیت العلما  ” تشکیل
گردید  ” ولی  ا یتلاف نادرخان باروحانیت  به این معنا  نبود   که
بنیادگرایان  و اپسگرا و تندرو اسلامی به  یکی از ستونهای  رژیم  مبدل گردد
”

”    نادرخان  در جرگه ء  حل  مسا له  حاکمیت سیاسی  افغانستا ن ای.ریکس
نماینده ء  سیاسی سفارت  شوروی درکابل   ونماینده گان سیاسی  ترکیه  وپارس را
دعوت کرد (15اکتبر 1929  )   ”                                           دران
زمان  کشور ایران امروز ،  بنام پارس یاد میشد ولی  دردوران شاه شجاع  (
1839  ) ، حضور ونفوذ استعمار بریتا نیا و  ” استبداد کبیر! ”  سردار محمد هاشم
صدراعظم  ، دونام بزرگ وتاریخی “خراسان”  و ” ایران ” کشورما  با هزاران دریغ
قربان معامله  ء نابرابر با  نامهای “افغانستان ” و ” افغان ”   گردید و  با
همه  میراثهای  شایستهء فرهنگی وتاریخی  آنها ، به استعمار جویان بریتانیا  ی
کبیر   وبه شاه  ”  پارس ”  ارمغان  شد.                            

ولی باور دارم که   آزاده گان  میهن ،  این گناه  بزرگ  وغم انگیز سود اگران
آب وخاک و  ” نام و ننگ ”  را  هرگز نخواهد
بخشید                                                       

درادبیات  شفاهی و این بیت نغز ودلاویز  مردم دوسوی دریای خروشان آمو
درداستخوانسوز جدایی  مردم خراسان زمین   باچی باور روشن  وبه این واژه  ها
بیان میشود که: – 

”  دریاکه  کلان شود نگا هش  کی کند    دودل  که یکی شود  جدایش کی کند
” (1 )                              

 واقعا
که دلها ودریاهای بزرگ  انسانی را هیچ قدرت استعماری واستبداد  ی جهان تا ابد
از هم جدا نمی تواند (1) : (  دروا ژه های  ” نگاهش  و جدایش  ”  حروف  ردف  ”
ها و یا  ”  وزنهای  ناهمگون
واندکی
کاستی د ارد ) 

– به هرحال  ”  نادرخان  پس از رایزنی با برا دران خود  ” ریکس ” ؛
نماینده ء شوروی را فراخواند ودیدگاه اورا درزمینه جویاشد   ولی ریکس  ”
نماینده ء شوروی بایسته دانست  تا با همتایان  ترکی وپارسی خود  مشوره کند ”
وتنها پس از مشوره با آنان ،  فیصله ء جرگه ء قبایل  افغان  دوسوی مرز دیورند
را تایید کرد  سخن کوته  که به گفته  موءلف  “رازهای  سربه مهر تاریخ
دیپلوماسی  … ”  رهبران شوروی    تقریبا بیدرنگ  وبازهم  پس از  هماهنگ ساختن
مسأله شناخت دولت نادرخان  با  نماینده گان دولت  ترکیه   وپا رس ،  رژیم
نادرخان  را  به  عنوان  حاکمیت  دولتی  قانونی کشور   ما  به رسمیت شناختند
و  محمد نادرخان   وحواریونش  در روند  جنگ داخلی به یاری جنگجویان قبایل

افغان

(
پشتون )  ونیروهای  انگلیس به قوت رسید واستقرار یافت

در ”  رازهای سربه مهر تاریخ دیپلوماسی افغانستان ”  این رویدادهای
تاریخی نیز بازتاب روشن یافته است که

” مهره های کلیدی دولت  محمد نادر شاه به هنگام تماسها ی خود با جانب شوروی
خاطر نشان  میکرده ا ند که به  اصلاحات شاه امان لله  ادامه  میدهند  ولی این
اصلاحات  به تدریج پیاده خواهد شد
“

–  عبدالعزیز خان لندنی  وعبدالمجید حکیموف  ” عبدالمجید زابلی که دران زمان با
همسر روسی خود در مسکو  زنده گی میکرد  .    با ابتکار حمایت از رژیم  نو پیش
آمدند  و درحدود  4-5  ملیون افغانی  به دولت  محمد نادرشاه  اعانه دادند  ”
(8
)

باذکر این واقعیتهای سرسخت  تاریخی دروضع کنونی باقاطعیت میتوان حکم کرد  که
تشخیص و تشویش سیاسی و روانی ببرک کارمل  پیرامون  بیانیهء اساسی  نورمحمد تره
کی ،   به هنگام  تشکیل ” جمعیت دموکراتیک خلق”    تفکر ی ذهنی گرانه  وتشویشی
بیهوده  نبوده است  .

این  واقعیت  شایسته ء گفتن است که   هیأ ت نماینده گی  و ادامه
دهنده گان  راه ورسم مبارزهء   دموکراتیک وضد استبدادی دکتر عبدالرحمان محمودی
در نخستین کنگره  موءسس  ” جمعیت دموکراتیک خلق  ” حضور نیافت  ولی شادروان
محمد نعیم شایان یکی از یار ان باوفای دکتر عبدالرحمان محمودی فقید  ،   پس از
تشکیل کنگره  اول  جمعیت دموکراتیک  خلق  کلکسیونهای  پنجسال  مسایل بین لمللی
احزاب کارگری ملی ومترقی جهان را به نورمحمد  تره کی منشی عمومی کمیتهء مرکزی
،به وسیله ء من  اهدا واز جمعیت  نوبنیا د ما پشتیبانی بیدریغ سیاسی فرهنگی و
معنوی کردند روان این مرد آزاده ء وطن  شاد باد

لاز م به تذکر است   که مجله ء مسایل   بین المللی  ازسوی احزاب
کارگری جهان در چکوسلواکیا باخط ریز  طبع ونشر میشد    درین مجلات  تجارب  غنی
مبارزات عملی وتیوریک  احزاب  دموکراتیک ملی ومترقی کشورهای  آسیا افریقا
وامریکا ی لاتین توسط رهبران آنان ،  بازتاب روشن می یافت   و درهمان برههء
تاریخ  گنجینه ء  خوبی برای ارتقاء سطح آگاهی  جمعیت  دموکراتیک خلق  از  تجارب
تیوریک انقلابها  ی  دموکراتیک ملی ومترقی کشورهای آسیا وافریقا پنداشته میشد
زنده یاد  محمد نعیم  شایان  در نشرات خارجی  رادیو افغانستان  به حیث کارمند
اجیر کار میکرد و  مجلات مسایل بین المللی  از طریق رادیوهای  سویدن  به آن
شعبه  رادیو بصورت منظم فرستاده میشد  .وتاجاییکه آگا هی دارم ایشان پس از
تجاوز حضور ونفوذ مثلث طالبان القا عده ونظامیگران پاکستا ن به پشتونخوا  مجبور
به مهاجرات و در  دیاران غربت  جا ودانه شد ند .

سخن کوتاه   که   کار کنگره ء  اول  ( کنگره ء موأسس )  جمعیت
دموکراتیک خلق  پس از چند دقیقه  تأخیر ،  توسط   محمد طاهر بدخشی  سخنگو
وگرداننده ء جلسه ء کنگره  درست  درساعت  2 بعد از ظهر11 جدی 1343  خورشیدی
برابر به  اول جنوری 1965 م  آغاز
گردید                                                          

4
–

:

   توضیحاتی
درباره ء جریان جلسه گنگره ء موأسس .

استاد جمعه نو پرور موألف کتاب  ” ازموج تا طوفان ” ویکی
ازفعالان  حزب دموکراتیک خلق  این  پرسش پرخاشجویانه را مطرح کرده اند :  –

”  درصورتیکه  اعضای کنگره  مرامنامه  واسا سنامه  ء  ح.د.خ.ا   را
تصویب نکرده بود  طی 12ساغت  جلسه ء مصروف چی کارهای بوده است ؟  به پاسخ این
پرسش  پنجسال پیش درتارنمای آریایی نوشته بودم  که :  –        

نخست دراول جنوری 1965 م (  11جدی 1343 ) قانون احزاب سیاسی تصویب وتوشیح
ونافذ نشده بود  و  ” کمیته ء سرپرست  ”  قبل از توشیح ونفاذ قانون اساسی
وقانون احزاب سیاسی ، حق تشکیل حزب سیاسی  را نداشته است

ثانیا محمد ظاهرشاه  وهواداران  ” دموکراسی تاجدار ”  به این باور بوده اند
که   که هرگاه قانون  احزاب سیاسی تصویب توشیح ونافذ گردد بنیادگرایان وابسته
به امارات عربی پا کستا ن وآخوندهای خشک اندیش ایران  ، بر اساس احکام قانون
احزاب سیاسی ،  از سطح نازل سواد  سیاسی   توده های مردم میتوانند  استفاده ء
ضد دموکراتیک کنند وطی مدتی نه چندان طولانی به نیروی خطرناک واپسگرا وبه عامل
کندی رشد جامعه مبدل شوند .

به اساس  همین  منطق محافظه کارانه  واحتیاط  مضر درباریان ،  طرح
قانون اساسی احزاب سیاسی تا پایان  دههء دموکراسی  وسقوط سلطنت توسط سردارمحمد
داوود  (  1352 خورشیدی ) توشیح نشد واحزاب سیاسی  ، یکجا با محمد ظاهر شاه
متوفا ی  افغانستان درست دهسال تمام در قصر گلخانه زندانی بود   و کمیته ء سر
پرست تدارک کنگره اول درچنین احوال واوضاع سیاسی کشور   “جمعیت دموکراتیک خلق
”  را تأسیس کرد  وسپس در روشنی وضع مشخص جامعه باشناخت ضرورت زمان مطا بق به
قد وقامت آن  اسا سنامه و مرامنامهء آنرا برید  ودوخت و به  آهنگ شتابنده تر
از احزاب سیاسی حبهه ملی  استاد خلیلی و افغان ملت   غلام محمد فرهاد  رشد کرد
وبه یک حزب سرتاسری ملی وضد زمینداری اربابی وقبیله سالاری  مبدل شد وقابلیت
حیاتی یافت 

سخن کوتاه که کنگره  طی 12 ساعت وظایف با اهمیت تاریخی سیاسی
وسازمانی  زیرین را به  انجام رسانید

–


سخنرانی افتتاحیه  : توسط زنده نام محمد طاهر بدخشی

–


انتخاب  آدم خان جاجی  افسر باز نشسته ء قوای هوایی  مرد وطندوست پرهیز گار ؛
مسلمان صیقل شده وکهنسال ترین اشتراک کننده  ونماینده ء کنگره  ، به حیث رییس
موأقت  کنگره ء اول (  کنگرهء موأسس )  

–  

سخنرانی آدم خان جاحی

آدم خان جاجی  عنصر ملی  با تجربه  ومردی روشن بین بود  درجریان تدویر کنگره
ووقفه ها نمازهای خودرا بصورت منظم ادا میکرد  این مرد کهنسال  به پیشنهاد
محمد طاهر بدخشی گرداننده ء کنگره بارأی علنی وبه اتفاق آراء  به حیث رییس
موأقت انتخاب شد

رییس مو أقت سخنان خودرا نخست به زبان فارسی دری وبصورت شفاهی
وفصاحت کامل ایراد واز اعتماد نماینده گان  اظهار امتنان وسپاس کرد  . سخنرانی
این مرد باتجربه  محتوای  غنامند  ساده روشن وسمت دهنده داشت

رییس موأقت پس از اظهار سپاس  وتحلیل موجزی از ماهیت  استعمار کهن و
استبداد  استعماری وافشای صریح ” سیاست نفا ق افگنانه  ”  استعمار بریتانیا  ی
کبیر وامیران وشا هان دست  نشانده استعمار در افغانستان  با منطق قوی ، اعتماد
به نفس ودور اندیشی ودرست اندیشی  این رهنمودهای پرمغز معنا وشعارهای الهام بخش
را  زمزمه کرد :

–


ما نیروهای ضد استبداد  ضد استعمار کهنه  ونو  و ” انقلابیون ” هستیم

–


ما آزادیخواهان  وطنپرست ،  ترقیخواهان   و ” ملیون ”  هستیم .

–


ماطرفدار حکومت قانون  و  ” سیاسیون ” هستیم

–


ما چون دریک کشور بسیار ظلم دیده مبارزهء سازمان یافته را  آغاز میکنیم

” احتیاطیون ” هستیم .

–


سخنان آرا م بدون های وهوی ودلنشین آن پیر مرد خرد مند هنو ز هم پس از 44سال
در گوشم طنین  آهنگین دارد .

–


اگرکه   چنین شخصیت  ملی وطندوست وآگاه  ، بدون هیچ دلیل موجهی  از جمعیت
دموکراتیک خلق داوطلبانه  کناره گیری   کرد  ولی گفتار ژرف وکردار موزون  آن
سپید موی   با تجربه  ومردمشناس ، تأثیر  ژرفی  درشعور سیاسی  خصلت انقلابی ،
زنده گی  اجتماعی کار ومبارزه ء شماری از نماینده گان  بجا نهاد 

–


انتخاب نایب رییس  موأ قت  کنگره

سید  عبدالجکیم  شرعی  جوزجانی  تحصیلکرده ء دانشکدهء شرعیات  ازبک  تبار
پژوهشگر  زبان وابیات ازبکی  وحقوق  اسلام ونماینده ء  آگاه  اقوام تورک
افغانستان  به پیشنهاد  محمد طاهر بدخشی ،  انتخاب گردید

.

پس از یک وقفهء کوتاه  وتصویربرداری ازاشتراک کننده گان 

کنگره  مو أسس  توسط محمد اکرم کارگر  ،آ غاز شد   در  میان  اعضای  کنگره
ء اول ، تصاویر غلام محی الدین زرمتی  وکیل عبدالله جاجی دکتر ظاهر احمدزی
وآدم خان جاجی به نظر نه
میرسد                                                   

 کار
کنگره با معرفی  زنده گینامه کار  ومبارزه ء سیاسی  نور محمد تره کی     ونقش
او درهیأت اجراییه  جنبش ویش زلمیان توسط محمد طاهر بدخشی آغا زگردید  واز
ایشان  خواهش شد تا بیانیه اساسی کنگره را ایراد کنند          

 –
:5 

درباره ء بیانیه ء اساسی توسط   نورمحمد تره  کی
.

درین بیانیه تحلیل موجزی ازوضع تاریخی اجتماعی اقتصادی ملی وبین المللی صورت
گرفت  به اصول مبارزهء طبقاتی بویژه به تضاد  بین دهقانان وملاکان فیودال اشاره
صریح و بی پرده شد .

جنبش دهقانی شمالی  به رهبری امیر حبیب


الله کلکانی  جنبشهای خلق سلیمانخیل جدران  صافی   زمینداور به مثابه جنبشهای
ضد فیودالی  ضد استبدادی ارزیابی گردید درین بیانیه حلقه های حاکم  دوسوی مرز
استعماری  دیورند به عنوان  میراثخوارن استعمار بریتانیای کبیر ودشمنان  اصلی
خلق افغانستان وضد ملی توصیف شد

تاجاییکه دربخش اول این مقاله تذکاریافت پیش از گشایش کنگره  نشست دیگری به
اشتراک نورمحمد تره کی ببرک کارمل  ومحمد طاهر بدخشی

سه  عضو کمیته تدارک کنگره دایر شده ، پیرامون شکل ومتن  بیانیهء اساسی کنگره
گفتگوی گرم وانتقادی صورت گرفته بود ببرک کارمل درین برهه کار مبارزه وزنده گی
حزبی   طرف دار شکل نرم  ومحتوای قوی ضد امپریالستی ضد استعماری ضد ارتجاعی و
ضد استبدادی وطرفدار دفاع از آزادی دموکراسی ترقی وصلح وبرابری حقوقی ملل
ومردمان  افغانستان وجهان بود و استعمال  عریان  جنبشهای دهقانی مبارزه ء
طبقاتی وواژه های مارکسزم – لیننزم  اصطلاحات سرخ سیاسی پیش از وقت غیر ضروری
وچپ روی وتحریک آمیز  ارزیابی کرده بود به  همین دلیل درجریان کنگره خیلی خموش
وخسته به نظر میرسید وبرای تسکین اعصاب خویش دو تابلیت ویلیم خورده بود

ولی نورمحمد تره کی  ومحمد طاهر بدخشی مغایر دیدگاه  ببرک کارمل  به این پندار
بوده اند   که ” اهداف ستراتیژیک  وغایی جمعیت دموکراتیک خلق نباید از نظر
بنیادگذاران  جمعیت دموکراتیک پنهان شود ” 

سپس درز مینه ء  کار زنده گی و پیشینه ء مبارزه  ببرک کامل در جنبش محصلان
دانشگاه کابل واشتراک  فعا ل او درتظاهرات شهریان کابل به خاطر دفاع  از آ ز
ادی انتخابات پارلمانی  دورهء هشتم شورای ملی وگرفتاری وحبس او از سوی حکومت
شاه محمود صدراعظم ،  معلومات  موجزی توسط بدخشی  ایرادگردید  و آنگاه  به
معرفی  زنده گینامه (سجل سوانح )  کار و مبارزه سازمانیافته  ء خود پرداخت
ویک بسته  از اسناد  فعالیتهای سیاسی وسازمانی قبلی خودرا  به رسم ونشانهء
وفاداری خود به آرمانهای ملی ودموکراتیک ”  جمعیت دموکراتیک خلق ”  روی میز
نورمحمد تره کی نهاد  ولی متن آن اسناد  تاکنون  از نظر حزب دموکراتیک خلق
پنهان ماند ودر اسناد واورگانهای نشراتی خلق وپرچم ،   میهن و آزادی این دو
اورگان همراهان محمد طاهر بدخشی  دیگر هرگز انتشار نیافت ولی مستند به نوشته
های خطی   محمد طاهر بدخشی ،ایشان  در سالهای  30- 40   به امر سازماندهی  ”
جمعیت آباد خواهان میهن ” با عبدلروء وف  ضیاء زاده  رهبر این جمعیت همکاری
میکرده اند
فوتوکاپی
نامه های قلمی زنده یاد  محمد طاهر بدخشی  توسط
ضیاء

بدخشی

فرزند
فرهیخته ء عبدالرء وو ف ضیاء  زاده ، رهبر ” جمعیت آباد خواهان میهن ”
دربهار
سال 1386 دردسترسم قرارگرفته است   ایشان درحال حاضر در جرمنی زنده گی میکنند
درین  اسناد   موثق    ” سنا تور محمد هاشم واسوخت  ، عبدالغفور سوزن ،حاج شمس
الدین یفتلی ،دکتر احمد قلی وانجنیر زیدا لله   ” از سازماندهنده گان  برجسته ء
این جمعیت بوده اند

6 :    

جمعیت خراسان 

دردوران حکومت  شاه محمود صدراعظم  جمعیت دیگری درسال  1331  جمعیت دیگری  به
ابتکار دانشجویان  لیسه های حبیبیه  دارلمعلمین و ابن سینای  کابل  در”  باغ
بابر ”   تشکیل گردید  این دانشجویان  به مردمان    استبداد کوفته ء  ولایات
بدخشان ،  بلخ  فاریاب و جوزجان
وبه تاجیکان وتو رکان  افغا نستان پیوند قومی وتباری داشته اند   وسازمان سیاسی
خودرا  بنام  ” جمعیت خراسان ”  نا میده بوده اند  .

رضوان قل تمنا  گیلدی  ،محمد طاهر بدخشی  عبدالحکیم مجاهد مزاری  غلام رسول
سینایی  سلام تاشقرغانی  برنا

اصفی از اعضای برجستهء این سازمان سیاسی بوده اند   متنفذین روشن بین محلی از
جمله استاد کریم نزیهی ،مولوی خال محمد خسته  ابولخیر خیری  ،نظر محمد نوا به
احتمال قریب  به یقین از مشوقین پشت بردهء  این جمعیت بوده اند

مبارزه  علیه نابرابری  حقوقی  ،پرخاش داد خواهانه  برضد ظلم ملی  وقساد
دستگاههای بیروکراتیک اداری قضایی عدلی و سیاست فرهنگی  وملی دولت مبارزه در
راه حقوق وآزادیهای دموکراتیک مردم بوِ یژه علیه  بیگاری وستم ملی گوهر هدفهای
مبارزهء این سازمان بوده است شگوفه های این  سازمان نورسته  پس از  انحلال نهضت
” ویش زلمیان ” وسرکوب هوا داران ” ندای خلق ”  ” جمعیت و طن ” و ” نهضت نوروزی
”  توسط غلام رسول پرماچ  نایب الحکومهء مزار شریف پرپرشد  وبه هنگام تأسیس
جمعیت  دموکراتیک خلق اسناد سربسته ء این سازمان نیز چنا نکه در بالا تذکار
یافت در شب 11 جدی 1343  توسط محمد طاهر بدخشی پس ازدهسال  به نور محمد تره کی
سپرده شد  ولی این اسناد  در مطبوعات حزبی ودولتی  دوران   حاکمیت فرکسیون  ”
خلق  ” و سپس در جرا ید “میهن ” و ” آزادی ” اورگانهای مستقل همرزمان محمد طاهر
بدخشی  هیچگاهی طبع ونشر نه گردید  .

به هرحال ادامه دهنده گان  سنن مبارزه ء این سازمان  دردوران  حاکمیت
دموکراتیک خلق   به این حزب وشاخه های انشعابی آن  وغالبا  با پیروان طریقت
سیاسی محمد طاهر بدخشی همراه شدند این آتشهای زیر خاکستر دردوران  حضور ونفوذ
اتحادشورو ی  به ویژه دردوران  تجاوز طالبان  القاعده ونظامیگران  پا کستا  ن
به  شعله  های برافروخته جنبش مقاو مت مسلحانه ء  مردم افغانستان  مبدل گردید
ند  ودر وضع کنونی نیز در جبهه های گرم وسرد  آزاده گان میهن   برضد  تجاوز
حضور ونفوذ طالبان القاعده  نظامیگران پا  کستا  ن ومدافعان جهانی آنان درداخل
وخارج  کاروپیکار عادلانه و  صلح آمیز میکنند

با عرض خرمت

پایان بخش سوم

اکادمیسین  دستگیر پنجشیری

تاریخ 16 عقرب 1387 خورشیدی

برابر به 6 نومبر 2008 میلادی

مدارک

—————————-

(7) : برگهای از تاریخ معاصر وطن ما ،

نویسنده : سردارمحمد رحیم

مرتب ومترجم  : غلام سخی غیرت  ، چاپ دوم  2001 محل چاپ

شهر پشاور و

( 8) : برگرفته از کتاب ” رازهای سربه مهر تاریخ دیپلوماسی افغانستان ”

گزینش وگزارش :  عزیز آریانفر ،نشرکردهء  تارنمای آریایی

(9) :  برگرفته از اسناد قلمی صورت جلسه های “جمعیت دموکراتیک خلق” 

   

  بخش چهارم

7 ):  ترکیب اجتماعی قومی  نما ینده گان کنگره ء اول 

وگروپ پارلمانی  جمعیت دموکراتیک خلق

پس از پایان  بیانیه ء اساسی و سخنرانی  نور محمد تره کی به اساس همین خط مشی
، دکتر شا ه ولی   ، به هنگام  معرفی  زنده گینامه  وپیوند طبقاتی خویش
درنخستین جلسهء کنگرهء موأسس  جمعیت دموکراتیک خلق یگانه نماینده ای بود که
وفاداری  خودر ا  به ” مارکسزم -لیننیزم   ” بدون بیم وترس و به صراحت  بیان
کرد  .

ولی
 24
عضو دیگر  کنگره ء موأسس   زنده گینامه کار مبارزه نظرات سیاسی فلسفی خصلت
وپیوند طبقاتی  تعهدات  شفاهی  خودرا به انقلاب ضد فیودالی وضدامپریالستی
وتحولا ت  دموکراتیک وملی جامعه  بیان میکردند  درین جلسه شخصی که از آغاز تا
انجام خاموش نشسته بود ببرک  کارمل بود    زیر ا ببرک کارمل  دیدگاه  وتشویش
خودرا پیش از  گشایش کنگره ء اول  درباره ءمتن  بیانیه ء اساسی  نورمحمد تره کی
بیان کرده بودند 

جان سخن این است که   خلاف تصور شماری از خاطره نویسان  حزب دموکراتیک خلق ،
ببرک کارمل در ین کنگره  بیا نیه و  سخنرانی مستقلی  نداشته اند  اگر چنین سند
تاریخی دردسترس ایشان می بود در جریده پرچم یا دردوران حاکمیت ایشان  به کرات
انتشار می یا فت

– به هر حال  سخنان هرنماینده  با تشریفات  وبیان زنده گینامه آن کم وبیش ده
دقیقه را در برمیگرفت  وسطح آگاهی سیاسی اجتماعی وملی نسل دیگری از مبارزان
انقلابی جامعه را آشکار میکرد .

اعضای اصلی  کمیتهء  مرکزی  برای اولین وآخرین بار درتاریخ زنده گی ومبارزه  ء
جمعیت  د مو کراتیک خلق آزادانه  وبه آرای  مخفی مستقیم مساوی  وبه صورت کتبی
انتخاب گردید  شمارش آرا ء نیز توسط یک کمسیون منتخب صورت گرفت این کمسیون به
آرای علنی تعیین شد . چها ر عضو داشت  دران ترکیب ملی افغانستان مساویانه  در
نظر گرفته شده بود    هر عضو کمسیون به یکی از اقوام  هزاره تورک تاجیک
وافغان  پیوند زبانی وقومی  داشته اند   نماینده گانی که  نصف جمع یک ر أ ی (
14 )  وبالاتر ازان  گرفته بودند به شیوه ء دموکراتیک  به حیث  عضو اصلی
کمیتهء مرکزی  وچها ر عضو دیگریکه پایین تر از 14 رأی  از ( 10-13 ) رأی گفته
بوده اند  به حیث اعضای علی  البدل  (مشاور ) کمیتهء مرکزی  پذیرفته شدند

شایسته یاد آوریست که در نخستین  روز گشایش ” کنگره ء   موءسس ” ( کنگرهء  اول
)     وتأسیس ” جمعیت دموکراتیک خلق ”  در عمل دودیدگاه ودومشی متفاوت تکتیکی
جوانه زد وسپس به تدریج ژرفا  وپهنا یافت نورمحمد تره کی بیشتر به قهر انقلابی
وببرک کارمل به گذار مسالمت انقلاب ملی- دموکراتیک  جامعه گرایش نیرومند  داشته
اند  این گرایشها درجریان تدوین مرامنامه واساسنامه  وبالاکشیدن کادرها
وفعالان  سیاسی برجسته تر شد جناح خلق  به پیوند  طبقه و جلب وجذب رو ستازاده
گان  وجناح پرچم  به آگاهی سیاسی و  فعالان سیاسی  شهرها کشش  بیشتر داشته
اند   این دوگرایش درشب قیام  به نقطه ء گره وا وج خود  رسید و درجریان سه ماه
به سود حفیظالله امین و هواداران مبارزه ء قهرآمیز وبه قیمت  قربانی  جان صدها
فعال سیاسی وفادار به  ببرک کارمل وطرفداران رشد مسالمت آمیز فرایند انقلاب
دموکراتیک  -ملی  کشور با میا نجیگری رهبری حزبی ودولتی اتحاد شوروی وبیرون
رفت  ببرک کارمل و هوادارن وفادار او  از افغانستان به سفارتخانه ها وسپس
برکناری ازهمه مقامات رهبری کنندهء حزبی ودولتی
 گویا
حل  شد .

با  ذکر وبیان موجز گرایشهای  مخالف  ومختلف درون  کمسیون تدارک
کنگره جمعیت دموکراتیک خلق  درزمینه ء اصول مرامی و  بیا  نیه ء  اساسی  کنگرهء
موأسس   اینک  فرایند  کار کنگره ء اول  رابازهم  به ایجاز  بیان  میکنیم  .

–  نخست   درباره ءکار مبارزه  و  زنده –  گینامه  های نور محمد تره
کی و  ببرک کار مل  توسط  محمد طاهر بدخشی  روشنی انداخته شد     . 

–  سایر اعضای کنگره نیز پیرامون  پیشینهء کار زنده گی ومبارزه خویش معلومات
موجزی بیان کردند     .    

 –
روی اصول کلی مرامی مسلکی  وجهان


بینی جمعیت دموکراتیک خلق  جروبحثهای صورت گرفت  چونکه قانون احزاب سیاسی
تدوین تصویب ونفاذ نیافته بود   این سازمان سیاسی  درآ غاز تشکل آن  ” جمعیت
دموکراتیک خلق ” نامیده شد .   

–  ا عضای اصلی وعلی لبدل کمیتهء مرکزی برای نخستین وآخرین بار درتاریخ به
آراء مخفی  مساوی مستقیم آزاد ودموکراتیک انتخاب شد 

–    دکتر اناهیتا  استاد میر اکبر خیبر  محمد اسماعیل دانش  وعبدالقدوس
غوربندی  درجریان کنگره ء اول  به علل تعصب مردسالاری  معاذیر قانونی  وسفر های
خدمتی درجریان کنگره ء اول اشتراک فعال ومستقیم نتوانسته بودند 

–  جلسهء کنگره 12ساعت را دربرگرفت  در جلسه ء کنگره ء اول وظیفه طرح  تدوین
وتصویب اساسنامه  ومرامنامه  به عهدهء پلنو م  کمیته ء  مرکزی منتخب کنگره اول
سپرده شد 

پیرامون  روز تدویر کنگرهء اول  ونام جمعیت نیز ازهمان آغاز تأسیس
کمیته تدارک کنگرهء  اول مباحثاتی به اشتراک غبار فقید   ودیگر اعضای کمیتهء
تدارک کنگره  انجام یافته بود این شخصیتهای برجستهء فرهنگی  از آگاهان تاریخ
زنده گی ومبارزات ضد استبدادی وضد استعماری مردم افغانستان بوده اند  بنابرین
اول جنوری برای تأسیس کنگرهء اول جمعیت دموکراتیک خلق نه به خاطر خوشنودی
رهبران شوروی یا کشورهای غربی  ، بل این روز برای خلق وطن ما  نیز جلوه های
افتخار آفرین ملی   آزادی بخش   وپربار ملی دینی تاریخی  سیاسی ومثبت داشته
است  و با افتخار میتوان به بیان این
برهه
تاریخ مبارزات  عادلانه ء ملی  مردم آزادهء میهن  پرداخت   که :-

 –
در اول جنوری  1842  میلادی   عهد نامهء   بین سربراورده گان جهاد  خلق خراسان
و “کا رداران انگلیسی ”  مقیم کابل تصویب گردید   واراده ء آزاد مردم افغانستان
قهر ا  بر سپاه تجاوزکار استعمار  بریتانیای کبیر تحمیل شد 

–  به موجب این  عهدنامه  سپاه تجاوز کار استعمار بریتانیای کبیر
باید ” طی 24 ساعت بیدرنگ کابل را ترک میکرد  وسلاح ثقیل خودرا به طرف
آزادیخواهان  تسلیم میکرد

– شماری از زنان  کارداران  بلند پایهء انگلیس  را  گروگان میگذاشت

–  ازشهرهای غزنی قندهار وجلال آ باد   خارج میشد ودیگر تجاوزخودرا
به آب وخاک ما تکرار نه میکرد    .

به یک سخن اول جنوری

1965
م نه تنها روز پایه گذاری جمعیت دموکراتیک خلق  ویکی از روزهای پرافتخار تاریخ
مبارزات آزادیخواهانه ء همه اقوام بردار افغانستان است .بل  قشون ا  نگلیس نیز
درچنین روزی

123
سال پیش
به
زیر ضربات  جنبش آزادیخواهانه همه گروههای قومی   کشور برای نخستین بار در
مستعمرات بریتانیای کبیر مجبور به تسلیم  ، واگذاری اسلحهء ثقیله (سنگین بار )
،امضای موافقه وعهد نامهء ترک افغانستان ، پرداخت غرا مت  ودرگذرگاه  خورد کابل
وراه  کابل –  جلال آباد ، محکوم به مرگ وتار ومار شد  .بنا برین پایه گذاری  و
تشکیل کنگره  ء اول جمعیت دموکراتیک خلق ، درین روز تاریخی و سرنوشت ساز ، بدون
ترس از اشتباه  ، نشانهء بیداری و آگاهی شعور ملی واجتماعی مرد م خراسان زمین
ونشانهء تداوم مبارزهء نسلها واحترام به سنن پسندیده ملی دینی ومذهبی وتاریخی
همه  مردم و اقوام برادر ساکن کشور ما  بوده ، هیچگونه توجیهه اسلام ستیزی
غربزده گی وغر بگرایی نداشته است

ازکرامتهای دیگر این روز تاریخی یکی هم این شگفتی است که شرق نو
درشب فردای   روز 1842 م   دو فرزند سخت جان ونوزاد   خودرا به دنیا آ ورد :

یکی را درقلب  زخمی آسیای بیدار ودر افغانستان مستقل ودیگری را
دردل خونین  خاورمیانه ودر فلسطین ،   یکی  ” جمعیت دموکراتیک خلق ” ودیگری

” الفتح ” (پیروزی ) بوده
است                                                                         

 اگرکه
این دوجریان جنبش و سازمان سیاسی تاکنون از ظلم  صیهونیان و   طالبان  خود کش
وبیگانه پرور شرق مسلمان  رنج وعذاب میکشند   ولی  باور تزلزل ناپذیر دارم که
عقل سلیم  غلبه میکندو مرد م به خون خفته عرب فلسطین ، با آزادی خود ،دیر یازود
مردم تحقیر شدهء  امارات خاور میانه  عربی را  متحد  و آزاد میکند .  این آرمان
سرکوفتهء  خلق  فلسطین در رباعی زیرین من  با تاب روشن دارد  :

خونست دل ودامن  صحرای عرب

خونست دوای درد  دنیای
عرب

فرزند  فلسطین اگر خفته   به خون

آزاد    کند    مردم فردای   عرب

” فروغ هستی ”  

همچنین   به استناد  نوشته وروایت  محترم سید مسعود پوهنیار فرزند
فرهیخته ء  میر سید قاسم  آغای لغمانی   وموألف ” ظهور مشروطیت  وقربانیان
استبداد در افغانستان  ”   بنیاد نخستین  حزب مشروطه خواه  نیز  در اول ماه
جنوری  ” 1906-1909 ”  درمنزل کرایی  میر سید قاسم آغا ی لغمانی  در گذر
شوربازار  شهر کابل  نهاده شد   (10) 

  موجزاینکه    در روز پرافتخار اول   1842 میلادی   برای نخستین بار16 هزار از   سپاهیان  تجاوزکار استعمار  بریتانیای کبیر  مجبور به تسلیم  ،امضای موافقتنامه ترک خراسان زمین   ،پرداخت غرا مت ، ودر راه کابل –جلال آیاد محکوم  به مرگ شدند  . فقط   دکتر برایدن   توانست تا پیام شکست مرگبار سپاه تجاوزکار  انگلیس را( درراه خوردکابل  )  به اردوگاه جلال آباد برساند ( 11) 

آروزومندم که شرکاء  جرم  طالبان و خاشخاشسالاران  موسی قلعه ء
هیلمند ونظامیگران پاکستا ن نیز دیر یا زود از  سرنوشت  سپاه  تجاوزکار استعمار
بریتانیا ی کبیر درس عبرت  بگیرند و فکر  خام   تسخیر  هندوکش بیدار وپیشروی
بسوی آمو را از سر های مغرور خود بیرون کنند  تا  همه اقوام وقبایل آزادی دوست
کشور مستعد به تکامل ما   نیز در آینده ء نه چندان دور   ازطریق انتخابات
آزاد  دموکراتیک  مستقیم  مساوی و مخفی  بدون دخالت مداخله  ء امریکاییان
وانگلیسان  افغان تبار با شفافیت کامل از حقوق شهروندی برخوردار و  به   تشکیل
دولت  ملی  دموکراتیک  غیر منسلک درچهارچوب افغانستان مستقل واحد وتجزیه ناپذیر
خویش  توفیق یابند وقادر به  حل مسأله  ء حاد ملی ومشارکت درقدرت وثروت جامعه
خود  شو ندوازچنگ ودندان تیز قبیله سالاری وقومی برای همیشه رهایی یابند

8 ) : ترکیب
اجتماعی وقومی اشتراک کننده گان کنگرهء موءسس
درنخستین کنگرهء جمعیت دموکراتیک خلق  25  نماینده از روشنفکران  ، 2 تن از
کارگران رویندهء  بنامهای محمد اکر م کارگر  وملا محمد عیسای  کارگر  اشتراک
فعال ومستقیم داشته اند  . اکرم کارگر اصلا از  ولسوالی  (جاکم نشین )


چاه آب  ولایت  تخار و مربوط  به  قوم تاجیک  بود ودرشرکت سرویس  کارمیکرد
وملا  عیسی از میان مردم زحمتکش هزاره  جوانه زده بود  شماری از نماینده گان
به دلایل  ومعاذیر  قانونی  از جمله استاد میراکبر   قادر به اشتراک درکنگره
شده نتوانست زیرا دردوران ” دموکراسی شاهانه ” افسران قوای مسلح از حق شرکت در
حیات سیاسی محروم بوده
اند
در نخستین کنگره ء جمعیت دموکراتیک خلق  27 نماینده ازسوی کمیته های شهر کابل
معرفی شده بود و ازجمله  این  27نماینده  به شمول ببرک کارمل 13عضو افغان 8 عضو
تا جیک  3عضو به قوم هزاره  و 3عضو به اقوام تورک پیوند  وبسته گی داشته اند
درین کنگره  طرفداران  تحولات کیفی اجتماعی  از 16 ولایت سیر نفوس افغانستان
اشتراک فعال داشته اند از جمله  27  نماینده ء کنگرهء موأسس نورمحمد تره کی
ببرک کارمل دکتر صالح محمد زیری ،سلیمان لایق نوراحمد نور ،محمد ظاهر احمدزی
،محمد ظاهر افق حکیم هلالی وهاب صافی ،عطامحمد شیرزی ،  آدم خان جاجی غلام محی
الدین زرملوال عبدالله جاجی به قبایل افغا ن ،  محمد طاهر بدخشی دستگیر پنجشیری
دکتر شاه ولی ، محمد حسن بارق شفیعی  ، سید نورالله کلالی عبد لقیوم قویم
عبدالهادی کریم  ومحمد اکرم کارگر به قوم تاجیک  پیوند داشته اند . سلطان علی
کشتمند ، عبدالکریم  میثاق وملا عیسا ی کارگر از قوم هزاره سربلند کرده شهرالله
شهپر  سید عبدالحکیم شرعی وانجنیر خالیار از اقوام تورک افغانستان جوانه زده
بود

یک ثلث  ( 9 تن)   ازنماینده گان کنگره ء موسس دارای تحصیلات  خصوصی
ومتوسط  ازجمله ،سه   افسر مستعفی وباز نشستهء قوای مسلح دوعضو آن کارگر و
3عضوآن کارمند پا یین رتبهء دولت   و18 عضو کنگرهء موأسس ، فارغان دانشکده های
طب حقوق وعلوم سیاسی ادبیات وفلسفه  شرعیات دانشگاه کابل  کارگران وافسران
بازنشسته  وادامه دهنده گان سنن  مبارزات ویش زلمیان وجنبش دانشجویان  دانشگاه
کابل (  در دوره های هفتم وهشتم )   شورای ملی وغالبا  هوادارا ن تحولات کیفی
دموکراتیک -ملی   ضد فیودالی  وضد امپریالستی و مخالفان نظامات  پوسیده فیودالی
زمینداری – اربابی قبیله سالاری وواپسگرایی بوده اند

درنخستین کنگره ء جمعیت دموکراتیک خلق تنها  ببرک کارمل   سلطا ن علی
کشتمند ودکتر شاه ولی از شهروندان کابل    و 24 نماینده ء دیگر ازمبارزان
ولایات غزنی  هرات قندهار پکتیا   فراه بدخشان ننگرهار  پروان پنجشیر  کنر
پکتیکا بلخ میدان شبرغان لغمان  تخار  فاریاب ولوگر حق وامکان اشترا ک یافته
بوده اند 

درنخستین کنگرهء موأسس  “جمعیت  دموکراتیک خلق ” هفت عضو  اصلی
کمیتهء مرکزی در  11جدی  1343 خورشیدی  (برابر  به اول جنوری  1965م )   به
شیوهء دموکراتیک آزاد مستقیم  ، مخفی   وبه اکثریت  آراء. وچهار نمایندهء دیگر
که رأی نزدیکنر ونزدیک به اکثریت دا  اشته اند   به عضویت  علی البدل  کمیته
مرکزی وبه ترتیب  زیرین انتخاب شدند (8)

الف :  اعضای  اصلی  کمیتهء مرکزی منتخب کنگرهء موءسس (کنگرهء اول
)

1) : –  نور محمد  تره کی به اتفاق آراء——-   27  رأی

2 ) :- ببرک کارمل  اکثریت  آر اء   ——-     26 رأی

3 ) :-  محمد طاهر بدخشی ………… ——-   25 رأی

4) : –   دستگیر پنجشیری  ………… ——–   24 رأی

5) : –   شهرالله  شهپر      ………… ——–   18 رأی

6) : – سلطانعلی   کشتمند  …………. ——–   16رأی

7) : –   دکتر صالح محمد  زیری …… ——–   14رأی

ب : _  اعضای علی البدل کمیتهء مرکزی  منتخب   ” کنگرهء موسس ”

1) : –  عبدالوهاب صافی

2) : –  دکتر محمد ظاهر

3) : –  عبد ا لکریم میثاق

4) : –  دکتر شاه ولی 

درنخستین  جلسه ء  پلنوم  کمیتهء مرکزی  ”  جمعیت دموکراتیک خلق
” نورمحمد تره کی منشی عمومی ،  ببرک کارمل منشی  محمد طاهر بدخشی مسوول
تشکیلات  دستگیر پنجشیری مسوول تبلیغ  ،شهرالله شهپر مسوول کنترول وسلطان علی
کشتمند مسوء ول شعبهء  مالی “جمعیت  دموکراتیک خلق”   تعیین گردید ه بود ه اند

ج :-  فهرست   سایر نماینده گانی  که درکنگر ء اول ( کنگره موء سس) ودرفرایند
انتخاب  اعضای اصلی  وعلی ا لبدل   کمیته مرکزی جمعیت دموکراتیک خلق  اشتراک
مستقیم  وفعال داشته ، به ترتیب الفبا عبارت بوده اند از  :   –

1 :-  آدم خان  جاجی                          2 : – اکرم کارگر

3:-   خا لیار انجنیر                           4 : –  سلیمان لایق

5 :-    سید عبدالحکیم شرعی                 6 : – سید نور الله
کلالی

7 :-  وکل عبدلله  جاجی                       8 : –  عبدلحکیم هلالی

9 : – عبالقیوم  قوم  قویم                     10:  عبدالهادی کریم

11:  – عطا محمد شیرزی                    12:  ملا عیسی کاگر

13 : –  غلام محی الدین  زرملوال           14: محمد حسن بارق شفیعی

15 : – محمد ظاهر افق                        16: نوراحمد نور

دروقفه ها ی جلسه ها ،ازین رویداد  تاریخی سیاسی  دوقطعه  فوتوی
یادگاری توسط محمد اکرم کارگر  ونماینده  کنگره ء  موء سس برداشته شد . این
ابتکار تاریخی نیز توسط  محمد طاهر بدخشی هوشیارانه  پیشبینی وسازماندهی گردیده
ودرنخستین سالگرد  تأسیس جمعیت دموکراتیک خلق به اعضای کمیته ء مرکزی ازجمله
به من اهدا شده بود   درپشت  تصویری که به من اهدا شده  ، این الفاظ افتخار آ
فرین  را به قلم   خودش و به ایجاز کامل  نوشته بود  .

” رفیق پنجشیری عزیز :

شادباش بی پایانم را نسبت ( یکسالگی )   جمعیت دموکراتیک خلق
بپذیر .  

آرزودارم  تا همیشه همچنان  پاکیزه درمیان گروه بگذرانی  وچون شمع
مرکز جلب وجذب  پروانه گان بوستان باشی اما  هر زنبور را  از هر توت نصیب مباد
”

محمد طاهر بدخشی

اگرکه دست نوشته های وبرداشتها ی شخصی ام درجر یان سالهای 1966-
1996  تجاوز حضورونفوذ  طالبان القاعده  و تندروان پاکستان و به علت حبسها ی
سیاسی تفتیشهای خودسرانه  منزل و  کشاکشهای ابر قدرتها واقمار آنان در کشورما
ودرین گرهگاه  تضادهای حاد بین المللی چندین بار  به فرمان مستبدان  افراط
کارتاریخ  به یغما رفت

           ولی   این هدیه ء گرانبها ،  سند تاریخی الهام بخش  و دستنویس جاودان یاد محمد  طاهر بدخشی نخست فوتوکاپی وسپس   با  امانت داری کامل طی سی وچهارسال درچندین محل از جمله درپنجشیر  نگهداری شد وسرانجام دردوران سیطره ء وحشیانه ء طالبان باقبول هرگونه خطر احتمالی توسط    دختر یک  دهقان خیره چشم  ولی  روشن بین  زادگاه وخانم  رنجدیده ام  این تصویر تاریخی درته قابهای پلاستیکی ماهرانه  نهان و  به  همراهی  برادر  دهقانش به پشاور انتقال یافت و سرانجام در صفحه  151  بخش ” ظهور حزب دیموکراتیک خلق افغانستان  ”  درست  در 11  جدی  1377   خورشیدی برابر  به  اول جنوری  1999ودر سی وچهارمین سالگرد پایه گذاری کنگرهء اول  جمعیت دموکراتیک خلق  درشهر پشاور  طبع ونشر گردید وطی یکسال  شش بار به ا جازه وبی اجازه ء موألف  درپشاو ر تجدید چاپ  وبه گوشه گوشه ء سیارهء ما پراگنده ونقش تاریخی – سیاسی  همه نماینده گان  بویژه  محمد طاهر بدخشی گرداننده ء کنگره ء موءسس  برجسته وجاودانه شد  با امتنان  باید یاد کرد که مصرف  انتقال این هدیه گرانبها  ودستنویس زنده نام  محمد طاهر بدخشی را  آماج عزیز از دیاران غربت (هالیند ) برایم  گسیل داشته بود                                                                                      

نتیجه

با ذکراین حقایق تاریخی،  کمیتهء تدارک  کنگره ء اول  جمعیت
دموکراتیک خلق   ، نماینده گان وبنیادگذاران ان کنگرء موأسس  واعضای اصلی و علی
البدل منتخب کمیتهء مرکزی  ، بادر ک  ضرورت  مبارزه ء سازمانیافته  اجتماعی –
ملی  واهداف عمومی و غایی  جمعیت   بصورت شعوری و آگاهانه  به میدان آمد .
با تحلیل  مشخص از وضع مشخص ملی و جهانی  درروشنی  اهداف  سیاسی اقتصادی
اجتماعی فرهنگی ملی وبین المللی واصول مرامی علما  تنظیم شدهء خود

در انتخاباتی شورای ملی  اشتراک فعال کرد ند  درچها ر حوزهء
انتخاباتی شهر کابل ننگرهار وپنجوایی قندهار  به پیروزی رسید  قادر به تشکیل ”
گروپ پارلمانی ” خود شد ببرک کارمل  دکتر اناهیتا  نوراحمد نور وروانشاد فیضان
الحق فیضان اعضای این گروپ بوده درروشنی اصول مرامی جمعیت دمکراتیک خلق  به
مبارزه ء پارلمانی آغا زنهاد ند

گروپ پارلمانی  جمعیت دموکراتیک خلق  ازسلاح مبارزه مسالمت آمیز
ازجمله مظاهرات واعتصابات مسالمت آمیز قانونی  وعلنی برای خواستهای  اقتصادی
اجتماعی وفرهنگی  استفاده صلح آمیز وخلاق کرد  علیرغم کارشکنی و  سنگ اندازی
نیروهای واپسگرا وماهیت ارتجاعی پارلمان  از تربیون  ولسی جرگه در موارد مختلف
از جمله : – 

در تلفیق وتبدیل شکل مبارزه داخل پارلمان  به خارج پارلمان بویژه در رهبری
مسوءولانه  تظاهرات خونین سه عقرب 1344  خورشیدی ، اعتصابات وتظاهرات  دا
نشجویان دانشکده ها  ی دانشگاه  کابل  واعتصابات و تظاهرات مطالباتی  فا بریکه
های نساجی گلبهار  پلخمری و تظاهرات 9قوس  1345 ومارش ظفرنمون  کارگران تفحصات
شبرغان   بهره برداری نمود ولسی جرگه را  باوصف ماهیت فیودالی آن  به جهت دفاع
از ارزشهای دموکراتیک قانون اساسی  ایجاد  اپوزسیون ومخالفان حکومت دریک صف
متحد سمت وسو بخشید  قانون شکنیهای حکومت را افشاء گری کرد دربیداری خلق فعالان
سیاسی  صفوف جمعیت و  وکیلان شورا ازطریق گروپ پارلمانی  ومجالس عمومی  ولسی
جرگه  تاثیر مثبت بجا نهاد به جمعیت دموکراتیک خلق بیش ازپیش  ا عتبار نفوذ
وقابلیت حیاتی ورزمی بخشید                                  

پروژه های جدید قانونی را  بسود  توده ها  مطرح کرد   از ابتکارهای  فراموش
نشدنی  ببرک کار مل  یکی هم    طرح  حذ ف  اقلام عیر ضروری  بودجه  سالهای
1342-1346 وزارت دربار شاهی  از جمله لغو مصارف ” گاو کراچی”  سنتی ارگ شاهی
کابل  بود  واین نشانه و میراث دوران حضور ونفوذ استبداد استعماری  بریتانیای
کبیر  علیرغم  مخالفت  وکیلان سکون پرست  به  اکثریت آرا  چند سال پیش  از سقوط
سلطنت به گورستان تاریخ سپرد ه شد 

پیشنهاد

اگرازسوی  جبهه زوال یابنده   هوادارا ن تمرکز خونین  تک قومی ،قبیله
سالاری وتفکر  طالبانی  متهم به جدایی طلبی ملی نشوم  ، ازمیان تمامی نماینده
گان کنگره ء اول ” جمعیت دموکراتیک خلق ”  جاودان یاد   محمد طاهر بد خشی
طراح واجراکننده   ء مبتکر  سناریوی  دورودراز وگرداننده ء فعال  کنگرهء اول
انصافا  یک سروگردن  بلند تر درخشید  واستعدا د عالی  تشکیلاتی خودرا به روشنی
نمایش داد  به همین علت تا انشعاب  14 ثور 1346   محور ومسوءول تشکیلات مرکزی
جمعیت دموکراتیک خلق بود ..یادش گرامی باد

باعرض
حرمت

پایان


بخش چهارم

اکادمیسین  دستگیر پنجشیری

ا یا لت واشنگتن –  امریکا 

تاریخ 24 عقرب  1387 خورشیدی

13نومبر 2008

مدارک

——————————-


        

(10) :  ظهور مشروطیت  وقربانیان استبداد  درافغانستان :  تألیف  سید مسعود
پوهنیار  ص ص 47  ج اول ، پشاور ،کتابخانهء سبا   1376

( 11) :    شبخون افغان ،  نویسنده :  لیدی سل صفحهء 35  تر جمه ء
میر   عبدالرشید   بیغم    ، چاپ کابل  .  ریاست تألیف وترجمه ء وزارت معا رف

(12)    

:  یاددا شتهای قلمی نویسنده : از روی اسناد  کمیته ء مرکزی  جمعیت 

وحزب دموکراتیک خلق افغانستان

(13
):  تصویر  کنگره ء اول  و  متن دستنویس  زنده یاد محمد طاهر بدخشی

 

  با شد زغرورغــــــــــرب ویرانیی  ما  

و یرانی ما   وهــــــــــم  پریشانیی  ما  

شادم که کند غروب این غربت غرب   

از شرق  د مــــــــد فر  خراسانیی  ما

” فروغ  هستی ”

بخش پنجم

نقش فعال ببرک کارمل در طرح وتدوین مرامنامه ، اساسنامه
 مبارزات انتخاباتی ، پارلمانی و نشر جریدهء خلق

جمعیت دموکراتیک خلق علیرغم  توطیه ها و تهدیدهای استبداد
ارتجاع  ومیرثخواران استعما کهنه  درداخل کشور ومنطقه وبا وجود  انحرافات
ونبود  تجربهء غنی  سیاسی  وتیوری علمی  ،به خود آموزی  وا رتقای آگاهی فعالان
وصفوف خود ادامه داد وبا کار ومبارزهء پیگیر سیاسی و سازمانی ، از سازشکاری
ودنباله روی  حلقه های  ترقیخواه  روشنفکران خلاق هنرمندان  نورسته  استادان
معارف عصری جلوگیری به عمل آورد ومانع جذب آنان از سوی جبهه ملی نیمه رسمی
استاد خلیلی  و حزب طرفدار  حلقه  های سیطره طلب

قومی وقبیله سالاری” افغان ملت” گردید  پاپا   غلام محمد فرهاد
سردار عتیق رفیق باجه ء شاه متوفا    و تحصیلکرده گان  المان دوران  فاشیزم
هتلری ، عبد لله  وردک یکی  از همکاران  نزدیک  سردار محمد هاشم  صدراعظم و
والی  ننگرهار در دوران صدارت   سردارمحمد داوود ، صالح محمد  مجددی ازمخالفان
سرسخت  جنبش محصلا ن  سالهای (30_31  خوشیدی )  مهره های درشت  و رهبری کنندهء
سازمان علنی   “افغان ملت ” بود ه اند وبه دلیل همین پیوند نیرومند خویش با
خاندان سلطنتی پیشوایان طریقه ء  نقشبندی وتفکر سیطره جویی قومی وقبیله یی
خویش  پیش از تصویب قانون احزاب به فعالیت سیاسی وسازمانی مبارز ات علنی سیاسی
وسازمانی آ غاز نهادند  وازدرون صندوقهای انتخاباتی اعضای همین احزاب وابسته به
جناحهای  مخالف ومختلف دربار سربلند کردند

جمعیت دموکراتیک  خلق  نیز پس از تدویر کنگرهء اول (  کنگرهء موأسس
)    طبق اصول مرامی ودستورالعملهای تشکیلاتی کنگره ء اول درفکر ایجاد  روحیه
سازمانی  ،شناخت ژرف ازاصول وموازین تشکیلاتی ، طرح اسا سنامه   ومرامنامه
ارتقای  سطح تیوریک   وآگاهی اعضا  وتعیین خط مشی عمو می وجاری جمعیت افتاد
واین ضرورت از همان آغاز “دهه دموکراسی”  بویژه پس از تصویب قانون اساسی درمیان
عناصر ترقیخواه محسوس بود 

کمیته ء مرکزی جمعیت  دموکراتیک خلق با استفاده از ماده 36 قانون
اساسی درست سه ماه  پس تشکیل کنگرهء اول نخستین  مصوبه خودرا صادرکرد درین
فیصله نامه اصول کلی مرامی  و  تحلیل مشخص از وضع مشخص سیاسی  اجتماعی سازمانی
ما بازتاب روشن یافت

    8

):
مبارزات پارلمانی جمعیت دموکراتیک خلق

            ج.د. خ ازهمان آغاز  تأسیس وزایش پرسر وصدای خود در زمینهء ومبارزات  پارلمانی  برخورد  ا صولی  داشته است  واز تربیون پارلمان  ومبارزات  پارلمانی در مبارزات  دور ه های  12 و 13 ولسی جرگه  ( 1344 – 1352 ) بسود بیداری سیاسی توده ها وتبلیغ اهداف  سیاسی  دربین جمعیت ومردم میهن استفاده ء گسترده کرد  کاندید ان حزب درشماری از  حوزه ها  ی انتخاباتی  از جمله  در ولسوالی ناوهء مقر ،شهرکابل  شهر هرات  شهرقندهار  ننگرهار ،شهر پلخمری  ،  شهر کندز ولسوالی پنجشیر  ولسوالی خانه آباد  ولسوالی چاه آب ولسوالی پغمان  ولسوالی چها ردهی وولایت پکتیا اشتراک فعال کرد ودرهردوره مبارزات انتخابات


ولسی جرگه قادر به  تشکیل  فرکسیون  پارلمانی گردید . واز تربیون  پا رلمان به
مقصد  بیان اهداف سیاسی خود استفاده هرجانبه کرد . ازجمله به افشای ماهیت
طبقاتی دولت وحکومتها ی افغانستان  پرداخت  وتوده های مردم را به ضرورت  اشتراک
درحیا ت سیاسی واجتماعی فراخواند .   نا  مزدان حزبی    با ا  ستفاده
ازمبارزات
اتنخاباتی  صد ها گردهما یی را درگوشه گوشهء وطن تشکیل دادند وپیوند  خودرا با
زحمتکشان شهرها وروستا ها تحکیم  بخشید ند .

درشهرکابل  تنها  چهل گفتگو وملاقات رویاروی ( میتنگ ) به ابتکار
ببرک کارمل منشی  جمعیت دموکراتیک خلق ودکتر اناهیتا  تشکیل گردید ودران
میتنگها  درحدود  50هزار زن ومرد  وپیر وجوان  حوزه های انتخاباتی با شور وشوق
اشتراک فعال کرد  . دران گردهما یی ها  درباره ء تأمین  حقوق وآزادیهای
دموکراتیک مردم وضرورت اشتراک زحمتکشان  شهری در مبارزات انتخاباتی و پارلمانی
کشور  ازسوی ببرک کارمل  ودکتر اناهیتا سخنرا نیهای پر شو ر صور گرفت  واز سوی
زحمتکشان شهری  دانشجویان دانشگاه ولیسه های کابل  استادا ن معارف  کارگران
وکارمندان  دولت وبخش خصوصی بویژه از سوی زنان   به گرمی استقبال شد (14)

واز شگفتیهای مبارزات  هیجان انگیز  انتخاباتی  جمعیت دموکراتیک
خلق  درشهر کابل مظاهره  سازمانیافته  ومارشی بود  که به هنگام  اعلان پیروزی
ببرک کارمل ودکتر اناهیتا  از شهرداری  کابل  تا چهار راه  دیپوی ادویه  کارته
درجاده های شهر کابل  آغاز وپیروزمندانه انجام یافت  درآن  مظاهره پرجوش وخروش
خیابانی ، نزدیک به ده هزار  اعضای جمعیت دموکراتیک خلق  علاقه مندان شهریان
دانشجویان دانشگاه  کابل ولیسه ها ی شهر  اشتراک فعال کرده بود  ومظاهره   با
سخنرانی شورانگیز و امتنانیه ء ببرک کارمل  درحوالی 11بجه یک شب سپید وماهتابی
پایان یافت  اشتراک فعال ومبتکرانه  جمعیت دموکراتیک خلق  درمبارزات
انتخاباتی  وپارلمانی  به افزایش اعتبار این جمعیت جوان دربین زجمتکشان شهری
نقش فعالی ایفا کرد

ولی مبارزات  پرسروصدا ی انتخاتی  وتبارز نیرومند  منشی جمعیت
دموکراتیک خلق و دکتر اناهیتا در کابل  منجر به  توطیه  های تلافیجویانه
جناح  سکون پرست وکژ آهنگ دربار  و نیروهای  واپسگرای  داخلی وخارجی دردرون
وبیرون  مجلس شورای ملی علیه  نامزدان  پیروز مند  جمعیت  گردید   ودر ولسوالی
پنجشیر  خانه آباد  و  چاه آب در پیش چشمان باز توده های تحقیر شده ء
افغانستان   بر صندوقهای  آرای  هادی کریم  ، حاج قادر بهیار  واکرم کارگر
دستبرد زده شد  وبا جعل  سجلهای منسوخ وقرون وسطایی هادی کریم  ومرا به بهانه  تحریک
مردم به قیام مسلحانه  وواژگونسازی نظام سلطنتی گرفتار زندانی  وبه اصطلاح
محاکمه وبه شش سال  حبس محکوم کردند (15)

ولی حقیقت این بود که در دوران  مبارزات  انتخاباتی  با رعایت
کمال  عفت کلام و در روشنی  فصل سوم   ” حقوق وآزادیهای دموکراتیک قانون اساسی
”  علیه قانون شکنی ادارهء محلی  ومتنفذین شریر محلی شب وروز


در
20
دره و 300  مسجد  شانه به شانهء  هادی کریم  با پای پیاده  ودردوسوی دریا ی
خروشان پنجشیر درروشنایی جقوق و آزادیهای دموکراتیک  قانون اساسی  کار مبارزه
تبلیغاتی  وافشاء گری میکردیم  ودرنتیجه چنین کارومبارزه توده یی  و همکاری
مسالمت آمیز زحمتکشان پنجشیر ،هادی کریم  کاندید جمعیت دموکراتیک خلق  ازمیان
هفت  کاندید  در سه حوزه  انتخاباتی  64 درصد آراء را  بدست آورد  ودردو حوزه ء
دیگرنیز پیشبینی  میشد  که  بیش از هفتاد  در  صد  آراء در صندوق هادی کریم
بریزد  .

9 ): 

تلفیق وتبدیل  اشکال  مبارزهء درون  بابیرون پارلمان  

–  سازماندهی  مظاهرات خیابانی   3عقزب  1344 خورشیدی  و9قوس  1345  خورشیدی
،      

-سمتدهی شماری از وکیلان شورا جهت دفاع  از ارزشهای دموکراتیک قانون اساسی
درداخل ولسی جرگه ، به ابتکار گروپ
پارلمانی

-افشاءگری ، قانون شکنیهای دستگاههای  جاکمه  ، افشای ماهیت  ارتجاع  استبداد
واستکبار جهانی  ،           

–
دادن
رأی مستنکف  به حکومت  دکتر یوسف ورآی عدم اعتماد به  جکومت  میوندوال  وارتقاء
اعتبار جمعیت دموکراتیک خلق درولسی جرگه

–   افشاءگری ماهیت  ضد دموکراتیک واستبدادی  ماهیت پولیس  قضاء  دادستان
ادارهء محلی و خصلت ضد دموکراتیک  “دموکراسی تاجدار ”   ودفاع  اصولی از
مبارزات قانونی  علنی ومسالمت آمیز جمعیت دموکراتیک  درمحاکم   همه وهمه فهرست
ناقص دست آوردهای دموکراتیک مبارزه جمعیت دموکراتیک خلق درجریان  مبارزات
انتخاباتی  ومبارزهء پار لمانی بوده است .

10 ): اورگانهای نشراتی  جمعیت دموکراتیک خلق ( خلق
وپرچم)                                   

یکسا ل و چهارما ه


پس از تأسیس جمعیت


دموکراتیک  نخستین ا و رگان نشراتی جمعیت دموکراتیک خلق

در22حمل
1345 خورشیدی  برابر به  11اپریل  1966

م 

انتشاریافت

 صاحب
امتیاز این جریده  نورمحمد تره کی ومدیر مسوول آن بارق شفیعی  بود .

درنخستین   شمارهء  ”  جریده ء خلق  ”   ناشر افکار  جمعیت
دموکراتیک خلق     اصول مرامی به زبانهای فارسی و پشتو با تیراژ بیست هزار
نسخه  انتشاریافت  ونخستین ودومین شمار ء آن  یکجا  از چا پ برآمد  وتوسط
اعضای جوان حزبی بیدرنگ  درشهر کابل وولایات کشور توزیع شد  شایسته ء گفتن است
که تا آن برهه ء تاریخ  هیچ جریده وروزنامه ا ی درافغانستان به این تیراژ اقبال
چاپ نیافته بود . بارق شفیعی  بعداز ظهر   22 حمل  45 13 صد صد شماره را جدا
جدا دسته بندی و  تنظیم کرد ومن فهرست  فروشنده گان داوطلب ومحل  وساحه ء فروش
آنانرا قبلا  تعیین کرده بود م روانشاد ” یعقوب کمک”   که خود وظیفه   درایوری
موتر بنز  مودل  57 سیاه  خودرا  به عهده داشت  ازپهلوی  فروشنده گان آرام
آرام حرکت  میکرد  ومن یک یک بسته جریده را ازکلکین موتر دردسترس فروشنده گان
داوطلب قرار میدا دم  فروشنده گان غالبا  دانشجویان  دانشکده های دانشگاه  کابل
بودند  توزیع  از چها ر راهی پشتونستان با شعارهای بلند نام ورنگ سرخ خلق آغاز
وازطریق  میرویس میدان سیلو ی مرکز  باغ بالا  کارته ء پروان  به چها ر را هی
ملک اصغر پایان یافت دو  بسته را  بوسیله ء روانشاد  سرشار روشنی به پروان
فرستادم که    پس از دوساعت  در شهر چهاریکار توزیع شد  این همان جاودان یاد
غلامشاه سرشار روشنی سخندان  سخنور مدیر نشرات خارجی رادیو افغانستان  بود که
به زبانهای فارسی پشتو بلوچی انگلیسی  عربی و اردو باروانی تکلم ونوشت وخواند
وترجمه  میتوانست وشعر می سرود  ولی به اتهام  پذیرایی مهمانی  ،  ازدوستان
مطبوعاتی واتفاقا سامایی درمنزل خویش بادریغ ودرد به دستور  دکتر نجیب لله
گرفتار به شیوه  ء مرموز وشک برانگیزی درتو قیف خاد  به جاودانه  گی پیوست یادش
گرامی باد

به هر حال    با شگفتی باید گفت که  طی یکی دوساعت  تمامی نسخه  ها
به فروش رسید وپولی که  به ادا ره تحویل شد کم وبیش   هزار افغانی  بیشتر از
قیمت  جریده بود فروشنده گان درباره ء این  رمز وراز با افتخار میگفتند  که این
پولهای اضافی را غالبا  روشنفکران  دوران استبداد  کبیر وصغیر  داوطلبانه
اعانه میداده اند   این عناصر غالبا  استاد ان دانشگاه  کابل  ولیسه ها  بوده
واز فرط شادی اشک میریخته اند ودر شب فردای هما نروز  ده هزار شمارهء دیگر نیز
برای ولایات  افغانستان طبع نشر و به آهنگ شتابنده توزیع گردید .

درین دوشماره ء پشتو وفارسی ، اصول  مرامی جمعیت  با تحلیل مشخص از
وضع مشخص جامعه   نیمه فیودالی ما  طبع ونشر  گردیده بود   درین   مرامنامه
هدفهای سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی واجتماعی  بروشنی بیان شده بود .

در مرامنامه  جمعیت دموکراتیک خلق برای نخستین بار درتاریخ
افغانستان مستقل  ،میان خلق ودشمنان مردم خط فاصل کشیده شد  . مرحله ء تاریخی
رشد جامعه  هدفهای دور ونزدیک عمومی وغایی جمعیت  مشخص شد
.                     درپیشانی مرام  شعار ”  به خاطر  رنجهای بیکران خلقهای
ستمدیده ء افغانستان”   جلوه ء  شورانگیز وشیر گیر داشت   هدفهای روشن رهایی کارگران  دهقا
نان فقیر بی زمین کم زمین میانه حا ل  پیشه وران ومنورین از چنگال خونین  فیو
دالی  ارتجاع  ،استبداد   ونفوذ  امپریالزم  واستعمار نو درین مرام بازتاب
یافته بود

درباره ء ” حل مسأله ملی  ” جر وبحثهای داغ   دشوار وطولانی صورت
گرفت  سرانجام متن  ماده ء ششم ” امور سیاسی ”  مرامنامه  ء جمعیت  دموکراتیک
خلق پس از آراستن وپیراستن توسط  اعضای اصلی کمیتهء مرکزی  به این صورت تصویب
شد  “

 6
– بادرنظر گرفتن  درک علمی ” مسأله ملی ”  ،افغانستان مملکتیست مرکب  از خلقها
واقوام زحتمکش ؛ دارای کلتورهای متنوع ملی که مشترکا  کشوررا طی قرون متمادی
تشکیل داد ه ودر آن زیسته اند  وبصورت متحد با احساس دردهای

مشترک  مبارزات  ضد فیوءدالی وضد استعماری را  به پیش برده اند ولی
در


نتیجهء سوء ادارهء فیودالی  وسیاستهای امپریالستی  ومو جودیت
محرومیتها و تبغیض، نه تنها همه خلقها واقوام افغانستان از حقوق و آزادیهای شان
محروم شده اند ، بلکه این همه   سیاستها ارتجاعی  مانع بزرگی
درراه تکامل اتحاد ملی خلقها وترقی  جامعه بوجود آورده است لذا مبارزه
درراه  اتحاد وهمبستگی  تمام اقوام زحمتکش افغانستان  ،براساس
تأمین  منافع  طبقات محروم  واصل مساوات  برادرانه
ومجادلهء همه جانبه  علیه هرگونه ستم ملی  اعم از تفوق طلبی
قومی نزادی قبیلوی  ،منطقه یی  وتنایلات محلی  که نفاق ملی را بار می آورد
وظیفهء ملی ومترقی حکومت  دموکراسی ملی خلق بشمار میرود.  ”  درباره
ساختار  تشکیلاتی وتوسعه  صلاحیت واختیارات  اداره های محلی وحل مسأله  زبانهای
افغانستان نیز پس از  مشاحرات طولانی  ماده مستقل زیرین تصویب شد  ” 

 7
–  به منظور ایجاد واستحکام اتحاد واقعی وعملی ملی بین خلقها ی افغانستان  سعی
میگردد تااز طرق قانونی مطابق به اساسهای  دموکراسی ، برتشکیلات  اساسی مملکت
از لحاظ رابطه اقتصادی  ،لسانی و فرهنگی  تجدید نظر شود  وبه جرگه های محلی
ووا حدهای تشکیلاتی کشور که بر اثر انتخابات دموکراتیک به میان آمده  باشند
؛صلاحیت واختیارات  وسیع داده شود  وبرای حل مسأله ء زبانهای افغانستان برمبنای
اصول دموکرا تیک اقدامات لازم  به عمل آید ”  (17)  

 این
دوماده  از جنجال برانگیز ترین  بخش  مرامنامه  وانگیزه همه انشعابات درون
جمعیت  دموکراتیک خلق  گردید  وهنوز هم  با همه  خونهای داغی که م.ط  بدخشی
ودیگر   نماینده گان آگاه  اقو ام تحت ستم اجتماعی وقومی  ومذهبی   درراه
تحقق  این  خواستهای  عادلا نه  ودموکراتیک  اجتماعی وملی خود  ریخته اند
پیروان طریقت  سیاسی  آنان  از  چنگ ودندان دشمنان  سوگند خوردهء   دانش
دانشگاه دانشجو یان ودانشمندان  که بی ضرر ترین  و گرانبها ترین ثروتهای فرهنگی
جامعه مستعد به تکامل می باشند  بادریغ ودرد  رنج وعذاب میکشند  

ولی به باورم ،  فرزندان خلقهای ستمدیده ء افغانستان امروز بیش از هرزمان
بیدار شده اند ود شمنان آزادی دموکراسی  ترقی وبرابری حقوقی مردم
افغانستان  را
با مبارزات دموکراتیک ومدنی  وهمبسته گی اجتماعی  ومطالباتی  خود گام به گام
به پسروی وتن دادن به حقیقت  مجبور میکنند  و به این سخن  خداوند گار بلخ  باور
تزلزل  ناپذیر دارند  که : 

”   تیغ حق از تیغ آهن تیز تر   بل ز  صد لشکر  ظفر انگیز تر ”  است ( 8 1
)

موجز اینکه   با نشر اصول  مرامی  جمعیت جوان ما ،  مبارزهء
دموکراتیک وملی  زحمتکشان افغانستان  به مرحله  آگاهانه  ونوین اوجگرفت
.ودرآن  تضادهای  اساسی  ورا ه حل وفصل  تضادها درون  جامعه نیمه فیودالی
افغانستان  بازتاب روشن یافت وبرای  مبارزان ملی  ترقیخواهان وطر فداران آزادی
دموکراسی ترقی اجتماعی  سرچشمه ء جوشان الهام گردید .

طبع ونشر  شش شماره جریده ء خلق  نخستین اورگان  جمعیت دموکراتیک
خلق  پایه های اجتماعی  استبداد سلطنتی  را به لرزه در آورد  دشمنان اشکار
وپنها ن خلق در برابر این  سازمان نوبنیاد سیاسی  به صف آرایی آغاز نهاد . فضای
رعب ترس واختناق پیرامون  جمعیت دموکراتیک خلق  استیلا ء یافت  همچنین  جمعیت
دموکراتیک خلق ، درصفوف روشنفکران کارگران دانشجویان واستا دان دانشگاه کابل
واستادان معارف  نفوذ کرد وبه  طور کلی  درجنبش دموکراتیک وملی جامعه   ریشه
دوانید 

پخش اندیشه های پیشرو زحمتکشان وپشتیبانی بیدریغ نیروهای دموکراتیک وملی
ازان ،  نماینده گان  برجستهء  طبقات حاکمه را برافروخته وخشمگین ساخت .درولسی
جرگه ومشرانو  جرگه فتنه ها   برانگیخته شد . از سوی هردو مجلس شورای ملی
درباره ء  تعطیل وتوقیف جریده ءخلق  به تاریخ   جوزای 1345 خورشیدی   پس از
طبع  ونشر  شمارهء ششم آن   ، فیصلهء غیر قانونی ضد دموکراتیک وآزادی کش اتخا ذ
شد  زنده گی جمعیت دموکراتیک خلق وناشر افکار آن نزد محافل حاکمه واشرافیت
فیودالی زیر پرسش قرار گرفت  اما  جریدهء خلق از خود دفاع کرد  ومقالهء   ” خلق
از خود دفاع میکند  ”  درگوشه گوشه ء شهر کابل وولایات کشور طنین  آهنگین
افگند  این مقالت توسط ببرک کارمل تهیه وتنظیم شده بود

            اگر که  شورای واپسگرا و  فیودالی افغانستان بانگ رسای خلق وطن را با پنجه های خونین  استبداد سیاه وسکون پرستان کژ آهنگی به گونه گذرا خاموش ساخت  ولی تلاشهای پرامید جمعیت برای بدست آورد ن جراید ” کارگر ”  ، پیام خلق ،عصرنوین ، مشعل خلق  جنبش و “پرچم ”  تداوم یافت  وسرانجام   جریدهء پرچم دومین ارگان نشراتی جناح پرچم درسالهای (  1347 –  1349)  ه نشرات بیدار کنندهء فکری وسیاسی خود آغاز نهاد  واین جریده نیز به تحریک حلقه های حاکم  کشورهای عربی خا ورمیانه وپاکستان توسط ولسی جرگه  از نشر بازماند   و  پس از نشرجریدهء  پرچم  فرکسیون ببرک  کارمل بنام ”  پرچم ” و فرکسیون نور محمد  تره  کی بنام خلق و  طرفداران  ببرک کارمل  بنام پرچمی – پرچمدار  وهوداران  نورمحمد تره کی بنام  خلقی  مصطلح  شد ند (19) 

11):


مرامنامه ء جمعیت دموکراتیک خلق

بعداز  تشکیل  کنگره ء اول طبق دستور العملهای تشکیلات کنگرهء موءسس
رهبری جمعیت دموکراتیک خلق ،درفکر ایجاد  روحیهء سازمانی ،درک اصولی از موازین
تشکیلاتی  طرح اصول  مرامی  واساسنامه  ارتقای سطح آگاهی انقلابی صفوف  تعیین
خط مشی  جاری  اهداف  تکتیکی ستراتیژیک وغایی ج.د.خ  افتاد  ونزدیک به سه  ماه
پس از تشکیل جمعیت دموکراتیک خلق برای نخستین  بار ،طرح اصول کلی مرامی ازسوی
کمیتهء مرکزی به تصویب رسید واین  نخستین مصوبهء بود   که قریب سه ماه  پس از
تشکیل جمعیت دموکراتیک خلق به کمیته ها وصفوف حزبی صادر گردید .برای آگاهی ژرف
و د قیق تر صفوف پراگنده وپیوسته ( منظم ) ح.دخ.ا  ،  به چگونه گی تکامل
دوران  کودکی  جمعیت دموکراتیک خلق اینک متن نخستین اصو ل مرامی  جمعیت
دموکراتیک خلق  از صفحه 127و  بخش اول کتاب ظهور حزب دموکراتیک خلق اقتباس
میشود (  20  )

اصول


مرامی

1)


: دفاع از تمامیت ارضی  استقلال  سیاسی اقتصادی  وحاکمیت ملی  افغانستان

2)


: تمرکز تمام قوا ی دولت دردست مردم   واستقرار  حاکمیت  ملت از طریق به وجود
آوردن  حکومتهای  دموکراسی ملی .

3)


:  تأمین وسیع حقوق  وآزادیهای دموکراتیک  برای خلق  بدون تمایز  بخصوص  توجه
ومراقبت  به زنده گانی کارگران  ،دهقانان  وتقویه  اتحاد کارگران خلقهای کشو ر
بر مبنای اصول دموکرا تیک  ومساوات کاملا بردارانه .

4)


:  انکشاف اقتصاد ملی  از طریق  اقتصاد دولتی  پلانی ، تقویت بیشتر سکتور
دولتی  ایجاد صنایع اساسی ملی وانحصار تجارت خارجی به دست حکو مت وانجام
اصلاحات اساسی ارضی وملی ساختن منابع مهم طبیعی کشور صنایع بزرگ تولیدی
وموءسسات بزرگ  اقتصادی .

5)


:  دفاع ار حق خود ارادیت  خلق پشتون به حیث یک مسلهء ملی وضد استعمار کهنه ونو
، برسمیت نشناختن خط تحملی  دیورند (1893 ) وحل این مسأله به اساس اراد هء
خلقهای  پشتونستان و افغانستان .

6)


:  تعقیب سیاست خارجی  و مستقل صلحجویانه وطرفداری از سیاست بیطرفی  مثبت ،قضا
وت آزاد وهمزیستی مسالمت آمیز ،  

 –
مبارزه علیه  امپریالزم  و  استعمار کهنه ونو  وعدم شرکت در بلاکهای
تجاوزکارانهء نظامی ،سیاسی ،  ا قتصادی  وتایید جنبشهای آزادیخواهانه ء ملل
علیه  سیاست استعمارو ستم ملی .

12) :

نشر مرامنامه  ء جمعیت دموکراتیک 

احز اب وسازمانهای سیاسی پروگرامها   وبرنامه  های خودر ا  تنظیم   طرح تصویب
اهداف سیاسی اقتصادی  اجتماعی سیاسی  ملی وبین ا لمللی   خودرا  مشخص وبه روشنی
بیان میکنند  وبا تحلیل مشخص از وضع مشخص ازدرجهء رشد  وتکامل  جنبش وجامعه
اهداف تکتیکی   سترا تیژیک وغایی خودرا تعیین می نمایند  کمیتهء مرکزی  جمعیت
دموکراتیک خلق با شناخت اهمیت سیاسی اینهه هدفها ، کمسیونی را  برای طرح وتدوین
اصول مرامی “جمعیت دموکراتیک خلق ”   موظف ساخت  این کمسیون  از ببرک کارمل ،
محمد  طاهر بدخشی  ،   دستگیر پنجشیری  ودکتر شاه ولی ترکیب یافته بود   پیش
نویس  اصول مرامی  جمعیت دموکراتیک خلق در روشنایی اسناد  ماخذ ها  وتجارب
سیاسی احزاب ملی دموکراتیک ومترقی کشورهای آسیا  افریقا وکشور های ازبند رسته
ونو استقلال  منطقه ازسوی کمسیون موظف  تدوین تنظیم  وتوسط ببرک کارمل منشی
کمیتهء مرکزی و منشی کمسیون  به  کمیتهء مرکزی جهت ارزیابی نقد وغنای بیشتر
تقدیم گردید درتمام زمستان سال 1344 خورشیدی هرهفته دو تا سه شب روی واژه واژه
وسطر سطر آن  مباحثا ت نقادانه ومسوولانه  میشد  درجریان مباحثات  نورمحمد تره
کی منشی عمومی سلطانعلی کشتمند  عضو کمیتهء مرکزی سلیمان لایق  و بارق شفیعی
نیز  اشترا ک   فعال میورزیدند .

 طرح
نهایی ازسوی پلنوم  کمیتهء مرکزی وجلسهء مشورتی  با  آراستن  وپیراستن لازم
تصویب گردید . در ین جلسه مشورتی بیش از پنجاه تن از اعضای کمیتهء مرکزی وفعا
لان سیاسی جمعیت  اشتراک ورزیده بودند . اخرین متن فارسی
مرامنامه  ج.دخ.  به همکاری عبدالوهاب  صافی ونظام الدین تهذیب به زبان پشتو
برگردان  وترجمه شد  ودرشماره های  اول ودوم جریده ء خلق ؛ به تاریخ  22حمل
1345 (11 ا پریل 1966)  به هر دوزبان  فارسی  دری وپشتو به تیراژ بیست هزار
نسخه چاپ وبه آهنگ شتابنده درشهر کابل وتمام شهرها وولایات کشور نشر وتوزیع
گردید واز  استقبال گرم استا دان  د ا نشگاه کابل  مرکز تحصیلات عالی  عالمان
ومتنفذین روشن بین محلی  دانشجویان کار آگاهان  رشته های گونه  گون  دانش
وتکنالوژی معاصر  وکارگران پیشه وران  وسرمایه داران میانه حال ملی
برخوردارگردید  

شایسته  ء گفتن است  که 22  حمل  روزطبع و  نشر نخستین شمارهء   جریده ء”
امان افغان” درسال 1919ونخستین سال استرداد استقلال سیاسی  افغانستان نیز   بود
ه است 

اصول مرامی “حمعیت دموکراتیک  خلق  ”  نه همانگونه که کشکی مولف کتاب “دهه ء د
موکراسی  ” نوشته  است  پس از  ” شش شمار ه ”  بل پس از پنج شماره متو قف  شد
اگر جریدهء “امان افغان ”  درسال  1919 و47 سال   پیش از جریدهء خلق ،  به نام
شاه امان لله  نشر شد و لی شماره  ء اول ودوم جریدهء خلق   بتاریخ  22  حمل  و
47  سال  پس   از جریدهء  امان افغان ،  بنام ” خلق ”  و نیروهای محرک تکامل
انقلاب ملی ودموکراتیک  کشور وناشر افکار ” جمعیت  دموکراتیک خلق ”   به رنگ
سر خ  و در مطبعه ء دولتی  درکنار  باغ  ارگ شاهی اقبال   نشر یافت .

طبع ونشر جریدهء خلق  درشهر کابل وافغانستان  وبه مقیاس بین المللی مانند بمب
انفجارکرد  .پایه های  سیاسی واجتماعی  استبداد سلطنتی  به لرزه در آمد
آرایشگران  وخدمتگزا ران  وفا دارخاندان سلطنتی   حلقه های  حاکمه کهنه کار
اشرافیت فیودالی ونماینده گان برجسته سرمایه داران دلال بویژه در مجلس سنا
هياوهوی تبلیغاتی را بپا کرد  وهمه به یک  صدا محمد ظاهر شاه را به سرکوب خونین
گرداننده گان جریدهء خلق  وناشر افکار جمعیت خلق وخفه کردن  بانگ رسای نسل
دیگری  از نوخواها ن  فرا خواند ند اتفاقا  محمد ظاهر ،  شاه متوفا   به
خوشخدمتیهای مبلغان مزدور ومشوره های  دلسوزانه ء آرایشگران سلطنت ودوستان
کوتاه اندیش خویش تمکین و از ارزشهای مصرحهء   قانون  اساسی وحقوق وآزادیهای
دموکراتیک وگوهر سیاست عدم انسلاک کشور ،  پسروی  نتوانست   ولی سرانجام  جریده
خلق درمجلس سنا  به پیشنهاد یکی از نایب الحکومه های  بازنشسته وسناتور ی
واپسگرا  وسکون پرستان دیگر درباری توقیف  وبانگ رسای  مردم  به شیوهء گذرا
خفه شد با ذکر وبیان این رویدادهای سیاسی  خلاف تبلیغات دستگاههای یک
سروملیونها زبان  نشراتی  بی.بی.سی و صدا های دیگر  غولان لگام گسستهء  سرمایه
سالاری جها نی    سلطنت طلبان “مسکین !” ،   تندروان کشورهای امارات عربی
خاورمیانه  ومولاناها ی وهابی پاکستا  ن  تا همین امروز در سراسر تاریخ کشورما
،  حزبی به نام کمونست  تشکیل ورسما راجستر نشده است واگرازدوران استرداد
استقلال  افغانستان تا امروز افرا د اشخاص  خلقه ها ومحافل  پراگنده  درهرات
بلخ   شهر  کابل  بدخشان یا در دوران سلطه ء استعمار  بریتانیای کبیر در  نیم
قاره هند سربلند کرده  با دریغ ودرد در دوران سلطه ء نادرخان  و “استبداد کبیر”
سردار محمد ها

شم

صدر اعظم ،  حفیظ الله امین نخست وزیر( لومری وزیر ) ،حکمتیار نخست وزیر،
ملاعمر   و دکتر نجیب لله وپیرو طریقت سیاسی گربا چوف   در  نطفه  سرکوب خونین
، یا در زندانهای استبداد و میراثخواران استعماربریتانیای کبیر  ازسوی تنظیمهای
تندرو دوسوی  مرز دیورند ترور ، ذبح یا  نیمه جان  یا حفه  گردیده اند   بدون ترس
از اشتباه  باید گفت که :  

خفه کردن خلاف اصول  ، موازین  قانونیی  نور محمد تره کی     سرکوب خونین
محمد طاهر بدخشی   استاد محمد اکرم یاری  اسماعیل مبلغ وشکنجه های جسمانی
وروانی  استاد علی محمد زهما ء مولانا  باعث دکتر لطیف محمودی ، روانشاد
عبدالله  رستا خیز  ، دکتر زرغون ،استادآغا گل بایس  عبد لمجید آغا ی کلکانی
قیوم رهبر  دکتر محمد  یونس اکبری فزیک دا ن  برجسته ء افغانستان ، دکتر فیض و
صدها شخصیت  برجستهء فرهنگی ملی اجتماعی وسیاسی  دیگر  نشانه های  زنده  افراط
کاریهای مستبدانه   حفیظالله امین  دکتر نجیب لله   حکمتیارو  ..و  بوده است

باشگفتی  باید  این حقیقت را  بیان کرد  اگر که عبدالمجید  آغای کلکانی  قانون
اساسی سردارمحمد داوود را به عنوان  “طناب اسارت خلق افغانستان” توصیف کرده
بود  و به مبارزه ء مخفی  خود علیه  تمرکز خونین  او ادامه میداد ولی به تضمین
من  حاضر شد که برای مدتی برای ارزیابی  و تحلیل  وضع  نوین سیاسی به زنده گی
صلح آمیز خویش برگردد  نورمحمد تره کی مبارزه ء ضد نظام   سلطنتی اور ا کار
انقلابی  خواند وگفت  به رفیق  امین میگویم  که  زمینه ء ملاقات  اورا  یکجا
باشما  فراهم کند وفرمان رفیق  بدخشی رانیز  به حیث وزیر مشاور خود درامو ر
ملیتها  ( اقوا م  ) بزودی صادر میکنم  ولی به احتمال قریب به یقین به دلیل
مقاومت رزمنده گان بدخشان درکشم   بدون ارزیابی  وضع  بر  محمد طاهر بدخشی  و
فعالان سیاسی   او درکابل ضربات خونینی به دستور  حفیظ الله  امین وارد شد 

به هرحال طبق  پلان قبلا  تنظیم شده ، نخست زنده یاد 
عبدالمجید
آغا   به وزارت معارف تشریف آوردند وپس از احوال پرسی  قبل از ظهریکی از روزهای
هفته ء آ خر ثور یا ا ول ماه  جوزای (  1357 خورشیدی )   یکجا باهمدیگر به
وزارت  خارجه رفتیم   .  حفیظ الله  امین   با شناختی که از روان وخصال  مجید
آغا داشته  است  خلاف  پروتوکول ، در  بیرون  اتاق  سکرتر خویش  درانتظار
ایستاده بود  وپس از  بغل کشی  برسم افغانی  مشترکا  داخل اتاق پذیرایی شدند
حفیظ الله  امین پس ازتعارفات  گفت  شما بشکلی و ما به  شیوهء دیگری پایه های
نظام  سلطنتی  را  سست  وسرانجام  امروز حاکمیت خلق  پیروز شد  واین حاکمیت به
همه مردم افغانستان  تعلق دارد  همه امکانات تحصیل عالی در مصر  کارهای
دیپلوماتیک  تا درجه  سفارت درخارج ،  سلک قضاء واداره  دراختیار شما  قرار
میگیرد  ولی   مجید آغا   واین عقاب بلند پرواز دامان هندوکش بیدار  به پاسخ
حفظ الله  امین  نخست وزیر به همه صراحت  گفت  که ”  از  اعتماد شما  تشکر من
به هیچ  مقامی  دلبسته گی نداشته ام  وندارم  ولی هرگاه  دولت شما درجهت منافع
مردم افغانستان خدمت  وکار انقلابی  کنید دران هنگام  از پنجشیری  خواهش خواهم
کرد که دریکی ازمکاتب ولسوالی  میربچه خان  کوهدامانی  مرابه حیث معلم مقرر
نماید ”   دیگر  گفتگو ی اضافی نشد   وپس از نوشیدن  یکی دوپیاله  چای  و   خدا
حافظی همینکه  به وزارت معارف رسیدیم از مجید آغا پرسیدم که  پول تکسی داری
یاخیر گفتند  چرا  ؟   گفتم  که سخنان شما  بگونه ء خنجری “اژدهای خودی”  امین
را زخمی کرد .  به باورم بهتر است که  با آهنگ  شتابنده تری ازکابل   بیرون
شوید تا مجال سازماندهی توطیه را پیدانتواند   ولی  درسالهای مهاجرت  آگاهی
یافتم  که نخست طعام   چاشت را دردارلوکاله ء  بغلانی صاحب یکجا  با زنده یاد
محمد طاهر بدخشی  در اپارتمانهای ده افغانان  مقابل   شهرداری کابل    صرف
کرده  شب درمیان  از راه میدان و  پغمان در آغوش  تاکستانهای  کوه دامان  ودر
دره های  سبز وشاداب  زادگاه خود در میان عیاران  کوهدامان  شناور بوده است

ولی پس از شش جدی به هنگامیکه  این  مرد م شنا س  به منزل محترم   نیک محمد
وکیل کوهدامان آمده بود  تامراسم همدردی خودرا  به بهانه ء  شهادت  فرزند جوان
او  و همشیره زاده  ء دکتر نجیب لله اظهار کند وسنن پسندیده ء  ملی ومذهبی را
بجا آورد  با هزاران دریغ  خلاف   اصول  مبارزه ء اجتماعی ، ارزشهای  اخلاق
مبارزان  انقلابی و  مغایر همه ارزشهای دموکراتیک  اعلامیه ء خقوق بشر،
تصادفا   درمنزل وکیل نیک محمد   گرفتار سرکوب خونین وجاودانه شد ولی
دکتر نجیب لله ازخود کار نامه  ای را  بیادگار گذاشت  که  بزرگترین  افتخار آن
بزرگترین شرمساری و  خجلت تاریخی میباشد  

دردناک ترین   حقیقت تاریخی کشورما این بوده است که   مجید آغای  دربند
وزنجیر بگونه  ء دیگر عیاران  خراسان  وکوهدامان  جریان ملاقات مشترک مارا  با
حفیظ الله امین   مو به مو به قلم   و با خط  خوش خود نوشت  وسپس  علیه دکتر
نجیب لله چنین  داوری عادلانه وفرمانی صادر کرد که : – ”   تو دکتر نجیب لله با
این کارنامه ء سیاه خویش روی حفیظ الله  امین را نیز  سرخ ساختی ” با چنین
حکمی  بگونه پدر وپدرکلان خود مردانه در راه آزادی وبرابری حقوقی ملل و مردمان
خود زنده گی جاودان یافت    شایسته گفتن  است که شخص  دکتر نجیب لله  به من
اجازه داد تا این صفحه  ونوشتهء جاودان یاد  مجید آغا را مطالعه کنم  شاید
هدفش این بوده است که فردا نوبت من هم رسید نی است  واتفاقا  چندی بعد در
رویارویی نظامی با وزیر دفاع  خود مرانیز از  کمیته مرکزی به اتهام سازمانده
کودتای وزیر دفاع اعلان  و محکوم  به مرگ کرد و تصادفا خود به دام گلبدین
ونظامیگران پاکستان ویاران وهمدیاران  خود  افتاد  ومن پس از  دوسال ودوماه رنج
زندان مجرد وبی خوابیهای بادوام  آزاد ودرزندان  بزرگ کابل وسپس دردورا ن طاعون
طالبان وبلاهای زن ستیز زمین  مجبور به مهاجرت   دردیارا ن غربت
شدم                                                                 خوانندهء
گرامی شادم که در سراشیب عمر وبه هنگام  غروب غرب وغربت   درباره ء این فریاد
آزادی بخش فرزند تاکستانهای کوهدامان ودره های قهرمان پرور  هندوکش بیدار گواهی
میدهم  ولی  شاید نخستین گواه  باشم  نه  آخرین .  و  یاد آن عیارقوی تر ازمرگ
کو ه دامان  هندوکش  به خیر باد

مدارک

———————-

(14) : تیزهای  نخستین پلنوم وسیع  کمیتهء مرکزی  ج.د   خلق   موء رخ 15 عقرب
1346 خورشیدی برا بر به نومبر 1967

( 15 ): دفاعیه ء دستگیر پنجشیری درمحکمه ء استیناف دولت پادشاهی
افغانستان  .  محل  چاپ  مطبعه بنگاه نشراتی میوند . تاریخ طبع :1383  خورشیدی
برابربه  2004 م

(16) :   اسناد قلمی کمیته مرکزی  جمعیت دموکراتیک خلق از 11جدی  1343 (
اول جنوری    1965  م   ) تا  15عقرب 1346 خورشیدی  (  برابر به نومبر   1967
)

(17) : مرامنامه  جریده خلق شمار اول ودوم   بخش سیاسی :  ما ده 6 و7
تاریخ چاپ 22حمل 1345 خورشیدی ( 11اپریل 1966 ع )

(18) :  بیت از  مثنوی  مولان جلال الدین بلخی     

( 19) : تیزهای نخستین  پلنوم وسیع کمیته مرکزی  جمعیت دموکراتیک خلق 15غقرب
1346  حورشیدی

پایان بخش پنجم

+++++++++++++++++++

کی رنج وشکنجه ها ، رخم زرد کند

کی   سازش  بزدلان دلم   سرد کند

گر  میهن و مادر  وطن زنده   بود

هرکود ک شیرخواره  را  مرد کند

” فروغ  هستی “

  هر قطره ء آمـوی خروشان وطن

هرصخره سـالنگ وبدخشان وطن

از صلح و ثبات وسرکشی قصه کند

بشنو   سخن  عـــاشق  دامان وطن

” فروغ هستی ”

بخش ششم

نقش فعال ببرک کارمل د رتدوین وتصویب اساسنامهءجمعیت دموکراتیک خلق

(

13
) :   پس ازتظاهرات  خیابانی  3عقرب 1344 خورشیدی شهریان

کابل  به گرداننده گی  طاهر بد خشی  وسلطان علی کشتمند
،                           

–  نشر مرامنامه ء ” جمعیت  دموکراتیک خلق ”
،                                                            

– حملهء وحشیانه ء 8 قوس   1345  خورشیدی  سردارعبدالرشید ودیگر وکیلان  سردار
مشرب ولسی جرگه بر ببرک کارمل  نور احمد نور دکتر اناهیتا و گروپ  پارلمانی
جمعیت دموکراتیک خلق  ،                                   

–  توقیف  “جریدهء  خلق ”  و پیدایی گرایش های مخالف ومختلف فرکسیونی درداخل  ”
جمعیت ” ، ضرورت  طرح وتصویب  اسا سنامه  بیش از پیش احساس گردید  

 در
روشنایی  دوسال  اول تجربه زنده گی ومبارزه ء فعال  سازمانی و سیاسی در ( 11جدی
1345 )  و نخستین جلسه اکثریت اعضای کمیتهء مرکزی پیشنهاد  تدوین وتصویب
اساسنامه را به کمیته مرکزی  “جمعیت دموکراتیک  خلق ” مطرح  کرد وپس از طرح ،
تدوین  تصویب ونشر مرامنامه جمعیت ،  به درستی دریافته  بود که :-  

دیگر این  سازمان سیاسی ، بدون یک  اساسنامه ای که اصول و موازین  رهنمای
ساختار تشکیلاتی آن ” مرکزیت د موکراتیک ”  باشد ،  رشد وانکشاف  اصولی  نمی
تواند   وشایسته گی  پیشا هنگی طبقه ء کارگر ، همه  زحمتکشان وعالیترین شکل
سازمان سیاسی را هرگز  بدست نمی آورد.   با شناخت این اصل و بر اساس رهنمودهای
کنگرهء موءسس ( کنگرهء اول ) که طرح وتطبیق اساسنامه  را  به عهده ء کمیتهء
مرکزی  سپرده بود  موضوع  تدوین وتصویب اساسنامه  جمعیت را مطرح کرد  .

بیاد باید آورد که این طرح  دردومین  سالگرد تأسیس کنگره و  هنگامی به پیش
کشیده شد که پلنوم  جمعیت  دموکراتیک خلق (  مجمو ع اعضای اصلی وعلی البدل
کمیتهء مرکزی )   هنوز هر هفته یک بار جلسات خودرا دایر میکرد. وهنوز دفتر
سیاسی  ایجاد و انتخاب نشده بود   اساسنامه وپروگرام  حزب دموکرات مترقی محمد
هاشم میوندوال صدراعظم  نیز درجراید رسمی انتشار یافته وزمینه تدوین ونشر آن
درعمل مساعد شده بود 

سرانجام در سال دوم تأسیس ” جمعیت دموکراتیک خلق ”  موضوع  تدوین اساسنامه وطرح
مسودهء آن درپلنوم کمیتهء مرکزی  ج.د.خ تصویب شد برای انجام این وظیفه  باز هم
کمسیونی به رهبری  ببرک کارمل منشی و عضویت  محمد طاهر بدخشی  رییس تشکیلات ،
دستگیر پنجشیر ی رییس کنترول حمعیت ودکترشاه ولی رییس تیوری وتبلیغ  ج.د.خ
موظف گردید. 

 طرح
نخستین اسا سنامه ء  جمعیت دموکراتیک خلق  در ر وشنی اساسنامه های  مشروطه
خواهان  اول ، دوم وحلقه های سیاسی دوران  استقلال ، ویش زلمیان ( جوانان
بیدار) احزاب سیاسی ” خلق “، “وطن ”   و احزاب ملی ودموکراتیک کشورهای همسایه
منطقه وخاورمیانه ء عربی پس از سه ماه گفتگو ،مشاجره وتعلل  ومقاومت در آغاز
سال 1346 خورشیدی از سوی کمیتهء مرکزی جمعیت دموکراتیک خلق تصویب شد وفیصله به
عمل آمد تا  پلنوم  کمیتهء مرکزی  دعوت ودایر گردد واساسنامهء مصوب کمیتهء
مرکزی ، از سوی پلنوم جمعیت دموکراتیک خلق تایید وتصویب شود.   هرچند  انشعاب
14ثور 1346 مانع تدویرپلنوم وتصویب نهایی اسا سنامه ء  جمعیت گردید. 

رویهمرفته  تسوید وتصویب مرامنا مه  واساسنامه ء جمعیت دموکراتیک خلق

از خدمات  برجسته ء سازمانی وسیاسی  جمعیت  دموکراتیک خلق بشمار می آید (


20


(

براساس این  اساسنامه  ماهیت اجتماعی  واصول جهان بینی وتیوریک سازمان  مشخص
شد  جمعیت نوبنیاد  دموکراتیک خلق درعمل ونظر به جنبش انقلابی جامعه وجهان به
وضوح کامل خودرا معرفی کرد که  :                  

 –
پیشاهنگ  طبقات واقشار دموکراتیک  ملی وهمه زحمتکشان افغانستا ن وعالیترین  شکل
سازمان سیاسی آ نان است .

–   که  اتحاد داوطلبانه ء کارگران  دهقانان  پیشه  وران شهر ها وروستاها
روشنفکران  سرمایه  داران ملی  و همه وطنپرستان آگاه کشور میتواند وباید پایه
ها  ی اجتماعی وسیاسی  آن قرارگیرد . 

–  که  میتواند وباید  از منافع  همه طبقات  واقشار ضد ا ستبدادی  ،ضد ارتجاعی
ضد ستم ملی ، ضد استعمارنو وضد امپریالزم  دفاع  ودر راه تطبیق بی چون وچرای
ارزشهای دموکراتیک  قانون اساسی  استقرار مشروطیت  تأمین  دموکراسی  وایجاد
جبههء دموکراتیک ملی  مبارزه ء عادلانه  کند .

– که براساس تحلیل مشخص از وضع مشخص  جامعه   ، تأمین استقلال ملی  اصلاحات
دموکراتیک ، برانداختن مناسبات کهن قبیله یی  زمینداری اربا بی وفیودالی ،
تأمین  حقوق و آزادیهای دموکراتیک  طرد نفوذ امپریالزم  بقایای استعمار کهنه
ونو  وبطورکلی پیروزی  نهایی نهضت  دموکراتیک ملی  ،ایجاد حکومت  دموکراسی ملی
تعقیب راه رشد غیر سرمایه داری  ،تقویت همه بخشهای  اقتصاد ملی ازجمله :  بخش
خصوصی ،کوپراتیفی  مختلط وبخش دولتی   اهداف عمدهء ستراتیژیگ و” ساختمان جامعه
نوین سوسیالستی ” درکشور هدف غایی آن است .

–  که به اصول انترناسیونا سیونالزم وهمبستگی رزمجویانه ء کارگران جهان ،به
وطنپرستی ،دوستی وبرابری حقوق ملل ومردمان ،صلح وامنیت دولتها  عمیقا وفادار
میباشد ( اساسنامه ء جمعیت دموکراتیک خلق

)


21
)

نتیجه 

زنده گی وزمان  طی هفتسال حاکمیت امریکاییان افغان تبار وخدمتگزاران وفادار ”
یونیکال ”  بروشنی این حقیقت را آشکار کرد که هیچ حکومتی درافغانستان  جز
ازهمین راه آزمون شده ء  مرا منامه  ء جمعیت  دموکراتیک  خلق  به  آزادی
مردمسالاری ترقی  صلخ عدالت اجتماعی وبرابری حقوقی زنان با مردان نایل نمیشود
و  آب ونان وخانه  ولباس وسرپناه وابتدایی ترین نیاز ملیونها  انسان  مهاجر
اجباری  وتحقیر شدهء افغانستان بویژه مهاجران تحقیر شدهء در ایران وپاکستان را
تأمین  نمیتواند                                      

)

14)
:   

فرایند  انشعابها وعوامل آن  در جمعیت دموکراتیک خلق

وعوا مل پیدایی فرکسیونهای “خلق ” و” پرچم ”

 رهبری
واکثریت فعالان سیاسی جمعیت دموکراتیک خلق از همان آغاز پیدایی کار زنده گی
ومبارزه ء سازمانی وسیاسی جمعیت تلاش کرد تا با آگهی از جهان بینی علمی وتجارب
مثبت ومنفی  پیروزی وشکست احزاب دموکراتیک ومترقی منطقه وجهان، متناسب  با وضع
وشرایط مشخص اقتصادی اجتماعی  وسیاسی کشور نیمه فیودالی وسلطنتی کشور سنگ پایه
های اصولی  شیوهء صحیح  کار را درهمه سمت وسو های زنده گی حزبی بویژه در طرح
وتدوین  اصول مرامی سازمانی وتشکیلاتی اشکال مبارزه ء ایدءو  لوژیکی ،سیاسی
واقتصادی،  اصول وموازین سازماندهی    فن مبارزهء اجتماعی ودرک اساسهای رهبری
علمی جامعه ، رهنمای عمل قرار دهد و متناسب به شرایط ووضع کشور با حد اقل
اشتباه رشد سالم کند   و لی عناصر اصولی ، به علت سیطره ء نیرومند گرایشهای
قومی و قبیله یی در رهبری جمعیت ، مانع حضور ونفوذ حفیظ الله امین وانشعاب زود
رس  در ” جمعیت دموکراتیک خلق  ”  شده نتوانست مبارزه ء درونی  وبیرونی جمعیت
از همدیگر تفکیک وجدا نشد  از  سلاح موءثر انتقاد اصولی وسالم ، انتقاد ازخود
واعتراف  واستحکام وحدت درونی جمعیت کمتر توجه گردید  البته علت نخستین واساسی
انشعاب  در رهبری جمعیت   حضورونفوذ  بی قید وشرط  ومرموز حفیط الله امین
درگرماگرم  مبارزه انتخاباتی وشکست منشی عمومی درولسوالی  ناوهء مقر، درشرایط
عینی ، طبقاتی ،سیاسی قومی وقبیله یی فرتوت  کشور ،  ضعف  درک آ گاهی اجتماعی
نبود تجربه لازم سیاسی ، فقر تیوری اعضای موءسس   جمعیت دموکراتیک خلق   درهمان
دو سه سال حیات پر عمل کودکی جمعیت دموکراتیک خلق   بوده است

رهبری جمعیت به درجات متفاوتی به  این  راز ورمز زنده گی جمعیت  آگاهی
داشته اند که  حل مسایل  سازمانی  ومبارزه بدون  اتوریته  فردی وسازمانی
درجمعیت  به دشواریها وموانع  مواجه میشود  ولی این اتوریته ونفوذ باید شعوری
وآگاها نه می بود نه مصنوعی ومبتنی  بر ارعاب ،  ساده ساختن مسایل  وموضوعات
پیچیده ،  دیکته و فرماندهی شخصی  وبدون  قبول مسوءلیت فردی

تهدید  تخویف  وتبلیغا ت بی پایه وتظاهر به قدرت  دراینجا و آنجا .

شایسته ء گفتن است که کمیته تدارک کنگره اول  ازهمان  آغاز  تأسیس جمعیت  به
این فکر وذکر بود تا سازمانی را پایه  گذاری کند که دارای یک جهان بینی روشن
علمی باشد مسایل اجتماعی را با در نظر داشتن منافع اکثریتهای محروم وبسود تحقیر
شده گان  افغانستان  حل بتواند  وبرای نیل به این  مأموریت تاریخی  ،همه
نیروهای ترقیخواه  دموکراتیک ملی ضد استبدادی وضدواپسگرایی وضد امپریالستی را
بسوی اهداف  ستراتیژیکی وغایی  جلب وجذب کند  واز جامعه نیمه فیودالی  وعقب
نگهداشته شده طبقاتی  ومبتنی  براستثمار انسان از انسان ، یک جامعه مرفه و آزاد
از تضادهای  طبقاتی ،استبداد تبعیض نژادی قبیله یی قومی وآزاد از تبعیضهای جنسی
زبانی ومذهبی محلی ومنطقه یی آباد نماید

برای رسیدن به این هدفهای دور ونزدیک باید این جمعیت از نظر نوع و تیپ خود
کاملا حدید
‘گشن
بیخ  ، فرا گیر  قانونی  چند ین قومی  چندین مذهبی ودرهمان  پله ء تکامل
تاریخی مبارزه وشرایط ملی وجهانی  ، دموکراتیک وملی بود ه می توانست  در آغاز
همه اعضای کمیتهء مرکزی  به شمول  نور محمد تره کی منشی عمو می جمعیت به این
اهداف دور ونزدیک  جمعیت همنوا  بوده اند


باید رهبری  این کشتی شناور ، مبارزه ء علنی قا نونی مسالمت آمیز خودرا  با
مبارزه  بی سر وصدای و مخفی  خود، دور از شعاع  هرگونه ضربه ارتجاع داخلی و
بیرونی  ،  با رعایت  اصول سازماندهی اجتماعی و آموزش و پرورش کادرها
واجراکننده گان فعال  مشی سترایژیک  وغایی جمعیت ، در حوزه ها ی مناطق صنعتی
،مراکز فرهنگی شهر ها،   ودیگر مراکز  ستراتیژیک تلفیق وتنظیم وهما هنگ
میتوانست این شیوه ء مبارزه  با شناخت شرایط  وضرورت  زمان ومکان مشخص جامعه ما
و با الهام  از تجارب تاریخی احزاب دموکراتیک و ترقیخواه جهان بایستی  رهنمای
عمل مبارزان انقلابی  قرار میگرفت  تا  امکان هرگونه فتنه گری  وتحریکات
واپسگرایان به حداقل کاهش می یافت  واز افشاء گری   ماهیت سازمان در همان حالت
جنینی  حمعیت جلوکیری صورت میگرفت هرگاه  برنامه ء  مبارزه  علنی   قانونی
ومسالمت  آمیز جمعیت  با شیوه های سترایژیک ونهایی مبارزه ء آن به دقت وبی خطا
پیگییری میشد  بدون ترس از  اشتباه پایه  های اجتماعی سیاسی  وملی  جمعیت
دموکراتیک  خلق تا  روستاها  ودرمیان  حوزه های دهقانان فقیر  گسترش می یافت
واز نفوذ واعتبار  بین امللی نیز برخوردار میگردید وراه  جمعیت خودرا از درون
نهضت دموکراتیک  ملی بسوی  تشکیل یک جبهه  ء دموکراتیک  روشن وهموار میکرد

ولی  تاجاییکه  بیاد دارم جمعیت دموکراتیک خلق ازتاریخ  شکست  منشی عمومی در
انتخابات 1344 ولسی جرگه  تا تأسیس جریده ء خلق ( 22حمل 1345 خورشیدی دریک بی
اصولی ،دلسردی  وخودسری درهمه عرصه ها  بویژه از نگاه  سازمانی دوچار گردید
اشتراک فعال  جمعیب در روز  پشتونستان


(1344 خورشیدی ) سخنرانیهای  محمد طاهر بدخشی  وسلطان علی  کشتمند  درواقعه  ء
خونین  3عقرب 1344 وزندانی شدن  این دوعضوکمیتهء مرکزی و محمود بریالی  و بصیر
رنجبر درین تظاهرات خونین دانشجویان وشهریان کابل سفر  خودسرانه منشی عمومی
جمعیت ، ظاهرا  به المان دموکراتیک های وهوی  وتبلیغاتی  هواداران  حفیظ الله
امین  درباره ء ترجمه وچاپ  یک کتاب فلسفی ازسوی منشی عمومی فرایند  انشعاب
واختلافات  درون جمعیت را  شتاب بخشید

درزمینه ء  نشرات  جریده ء خلق  نیز گرایشهای متفاوتی آشکار شد .  – گروهی  به
این باور بود  که بیشترین ستونهای جریده به  مسایل بین المللی  مبارزه ء ایدوءو
لوژیک  وتشریخ تیوریک  مبارزه طبقاتی باشد ولی ببرک کارمل درهمان برهه ء حرکت
جنبش وجامعه ازمبارزه ء سیاسی ، اقتصادی ومطالباتی  کارگران  دانشجویان  پیشه
وران شهری وزحمتکشان کشور  طرفداری میکرد

وبه این  باوربود که  تحلیل  مشخص از اوضاع اجتماعی واقتصادی  و  مبارزه در راه
اصول مرامی و   تطبیق ارزشهای دموکراتیک  قانون اساسی تأمین مشروطیت ،  همه
وهمه  مبارزه ء سیاسی و اقتصادی وشکلی از مبارزهء طبقاتی است

من  نیز گزارش  دست آوردهای مبارزات  اقتصادی ومطالباتی کارگران و زحمتشکان
کابل ودیگر مراکز تولیدی و صنعتی  کشور را غالبا به تخلص مستعار نامه  نگار
کارگری باری  درجرید ء خلق و بیشتر در جریدهء  پرچم ، به نشر  می سپردم .

–   به  هنگام  نشر  مرام  جمعیت  دموکراتیک خلق  منشی عمومی  هدفی را که
دربرابر  نهضت وسازمان  می نهاد  ” استقرار دولت دموکراسی خلقی به حیث هدف
ستراتیژیک  ” بدون ذکر ایجاد جبهه ء متحد  دموکراتیک از نیروهای سیاسی بود ه
است        – ولی  ازسوی ببرک  کارمل    ”  حکومت  دموکراسی ملی  وتعقیب راه
رشد غیر سرمایه داری وپیش کشیدن  شعار  جبهه  متحد ملی ودموکراتیک  طبق  تحلیل
علمی شرایط  کشور ” مطرح گردید   واین طرح پس از مباحثات  وگفتگو های طولانی در
مرامنامه   ” جمعیت دموکراتیک خلق ”  مورد تصویب نهایی  قرارگرفت  ودرجریده  ء
خلق نشرشد (22)

–   با برگشت مرموز  حفیظ الله امین از امریکا  ، حضور ،نفوذ  و  اعتبار او نزد
منشی عمومی  جمعیت ،   انحرافات  عظمت طلبانه  قومی و محلی او  روبه فزونی
نهاد   وپس از توسعه ء کمیته ء مرکزی  وارتقای حفیظ الله  امین بدون طی دورهء
آزمایشی به عضویت مشاور کمیتهء مرکزی ، بحران سیاسی  دردرون  جمعیت نیز گسترش
بیشتر  یافت

ببرک کارمل  منشی دوم کنیته ء مرکزی  برای ارتقای سطح شعور سیاسی و   تقویت
انضباط  آگاهانه  سازمانی  دوطرح  زیرین  رابه  کمیته ء مرکزی  پیشنهاد کرد

1) : –   تصمیم  نشر جریدهء جدید   برای” جمعیت دموکاتیک خلق”

2 ) :-  تصمیم اکثریت  رهبری  جمعیت   درباره ء استعفای  استاد میراکبر
خیبرعضو  کمیته  تدارک  کنگره  از  مسلک نظامی ، تصمیم  استعفای   استاد میر
کبر خیبر ازمسلک نظامی اگر که  پس از واقعه خونین 3عقرب 1344 خورشیدی وتبدیلی
او  به  ولایت پکتیا ،   به خاطرشکستن    قید وبند و  نظارت پولیسی گرفته شده
بود،  ولی بازگشت  استاد خیبر  به کارهای حرفه یی وکمرنگ کردن  نفوذ بی بند
وبار  حفیظ الله امین  از مزایای دیگر سودمند ولی   جانبی این تصمیم  بوده  می
توانست   . 

 –
منشی عمومی   با هردو پیشنهاد  ببرک کارمل  مخالفت و به این  موضوع پافشاری
میکرد تا  به هر قمیتی که شود  جریده خلق احیا گردد  منطق منشی عمومی این بود
که  قانون  احزاب  هنوز  تصویب وتوشیح نشده است هرگاه تلاش شود   که  باردیگر
طبق قانون مطبوعات  جریدهء خلق به  صاخب  امتیاز آن  تعلق بگیرد  وبه این وسیله
“جمعیت ”  طبق قانون ا حزا ب  سیاسی  به حیث یک حزب تثبیت میگردد  .

موجز اینکه این هر  دوپیشنهاد ببرک کارمل انگیزه  صف آرا یی  وانشعاب میان
طرفدا ران منشی عمومی ومنشی کمیته  مرکزی  گردید  ونورمحمد تره کی منشی عمومی
گویا  از ببرک کارمل   سلب اعتماد کرد   

ببرک کارمل برای تحکیم وحدت رهبری و جلوگیری از انشعاب  استعفا نامه ء خودرا
ازهمه مقامات رهبری کننده ء جمعیت توأم با  یک  تحلیل انتقادی از انحرافات
درون جمعیت  به کمیتهء مرکزی پیشنهاد کرد   ولی  کمیته ء مرکزی تقاضای سبکدوشی
ببرک کامل را از دارلانشا  ء  باحفظ عضویت  او به کمیته ء مرکزی تصویب  نمود و
برای منشی عمومی  و حفیظ الله امین نیز  از سوی کمسیون تفتیش مرکزی اخطار
تحریری  تعیین  وبه آنان ابلاغ شد تا  در آیند ه پیش از فیصله کمیته مرکزی ،
تصامیم شخصی هیچ عضو رهبری  را  در سازمانهای حزبی اعلان و انضباط حزبی را خود
سرانه نقض نکنند   فقط در جریان  این بحران  تشکیلاتی  دستگاه حاکمه  ارتجاع
به وسیله سردار عبدلرشید ودیگر وکیلان وابسته ء خود  درولسی جرگه  حملهء
جارحانه ء خودرا علیه گروپ پارلمانی  جمعیت آغاز کرد ولی این توطیه  دستگاه نیز
به واکنش شدید  زنان مردان  کارگران جوانا ن دانشجویان دانشگاه کابل روشنفکران
وشهریان  کابل مو اجه وخنثا گردید

محمد  طاهر بدخشی  گرداننده گی این مظاهره را بعهده داشت  تظا هر ازشفاخانه  ”
ابن سینا  ” روبروی  نخستین ماشیخانه ء کابل  آغاز شد  دکتر  انا هیتا از بستر
مریضی با  سرودست  بندچ بیچ وتن بیمار برخاست و  با ابراز  سپاس ازهمدردی
اشتراک کننده گان   مظاهره ء  خیابانی  9  قوس 1345،   از افراطکاریهای
وحشیانه  شماری از وکیلا ن وابسته به محافل حاکمه علیه کارمل ووکیل نوراحمد
نور  پرده برداشت  ودر شهریان  کابل  بویژه   در نسل جوان  شور مبارزه ومقاومت
داد خواهانه آفرید 

–  در جاده  میوند نزدیک به بازار  چنداول  ز مینه سخنرانی  برای من مساعد شد
دران  لحظه  فریاد برآوردم که شهرکابل  بویژه دردوران بازیهای  بزرگ
استعمارگران بریتانیای کبیر وروسیه تزاری ،  یکی از مراکز ستراتیژیک  منطقه
وبزرگ راه  بین شمال وجنوب آسیا بوده است  مرکز خراسان به  همین  دلیل در
دوران  تیمورشاه   به کابل انتقال یافت  درین برهه تاریخ  چنداول  مرکز  تربیت
نظامی سیاسی فرهنگی زبان ادبیات فارسی ومرکز آگاهی سیاسی بود ولی پس از استقرار
وسیطره ء استبداد کبیر وصغیر مردم چنداول باهمه  آگاهی سیاسی  دانش هنر
ادبیات وشایسته وغنای فرهنگی  با درد ودریغ  هنوز از  سرد مهری روزگار  رنج
میکشند  شخصیتهای  بزرگ وبرجسته ء سیاسی فرهنگی ومذهبی آنان رنج  بند وزنجیر
وزندان را دیده اند زنده نام سرورجویا درپای شمعی پس ازدهها سال تحمل رنچ زندان
استبداد جان سپرد  علی اصغر شعاع شخصیت فرهنگی وبا نفوذ مذهبی بهمین سرنوشت
گرفتار گردید   فرزندان این مردم  نیز از حق تحصیل دردانشگاه  نظامی و دانشکدهء
حقوق  و علوم  سیاسی  محروم میباشند  کارد تبعیض نژادی ومذهبی  تا مغز
استخوان  این مردم فرهیختهء وطن رسیده است درتمام وزارت  دفاع یک جنرال  ودر و

زارت
امور خارجه    حتا یک  پیاده ء دفتر  طی بیش از سی سال آخر ازین مردم بافرهنگ
استخدام نشده است  تا این شورا  واین ارتجاع  واین  مکتب واین بلاها  به
سرنوشت مظلومان حاکم  باشند آزادی و دموکراسی  هیچگاهی به شگوفه نخواهد نشست و
بارور نخواهد شد .

این سخنرانی  با شعار ” مرگ برارتجاع  مرگ  براستبداد وظلم ملی واجتماعی
وامپریالزم  ” و مطالبه ء داد خواهانه ء  تعقیب عدلی جنایتکاران  پا یان یافت

موجزاینکه  درین برهه رشد سازمانی وطرح وتصویب اساسنامه   سه گرایش عمده ء
زیرین  به نظر میرسید  

نخست :  نور محمد تره کی  طرفدار مطلق کردن  قطب  مرکزیت  بود

دوم   :  ببرک کا مل واکثریت  کمیته ء مرکزی منتخب کنگره  از مرکزیت –
دموکراتیک  طرفداری میکرد

سوم  :  محمد طاهر درآغاز تشکیل کنگره  وکمیته ء مرکزی  وپیش از تصمیم عضویت
حضور ونفوذ  حفیظ الله امین ، از وحدت  جمعیت  زیر رهبری نورمحمد تره کی منشی
عمومی  جمعیت   پشتیبانی جدی  وشعبه  ء تشکیلات  وستون فقرات جمعیت را   رهبری
میکرد  ولی با  حضور ونفوذ مرموز  وارتقای  شتابنده  حفیظ الله  امین در جمعیت
آن هم  بدون   طی مرحله ء آزمایشی  ،نظر مخالف داشته  است   محمد طاهر  بدخشی
با  درک  وتحلیل وضع سیاسی  وگرایشهای درون  جنبش جامعه  واوضاع سیاسی  پیرامون
افغانستان  به فکر وذکر جداکردن فعالان سیاسی شمال هندوکش وتجربه ء اشکال گونه
گون مبارزه ء مخفی وعلنی  مسالمت آمیز وسازماندهی مبارزات  مسلحانه افتاد  با
حفیظ الله   امین  در مسایل  تشکیلاتی برخوردهای جدی کرد 

دستگیر پنجشیر شهرالله  شهپر و سید عبدالحکیم شرعی نیز در ین  مرحله  رشد
سازمانی   از اصول  سازمانی احزاب طراز نوین   طبقه ء کارگر ومترقی  یعنی  ”
مرکزیت  برپایه ء دموکراسی ” واز وحدت دموکراتیک همه نیروهای سیاسی در
افغانستان واحد وتجزیه ناپذیر    پشتیبانی به عمل می آورد 

ومشخص تر باید گفت که اختلاف آراء پیرامون  جهات  وقطبهای  اساسی  مرکزیت
دموکراتیک تشدید شد  این مسأله ازلحاظ ساختمان تشکیلاتی جمعیت اصل عمده ورهنما
، به  شمار می آمد  در ین زمینه  منشی عمومی وطرفداران برجسته شدن  قطب مرکزیت
روی مواضع زیرین  پافشاری میکرده اند: –

–          


که :  ذکر انتخابی بودن مقامات رهبری  جمعیت در اساسنامه ضرور نیست  .

زیرا شرایط کارما دروضع کنونی مطلقا انتصابی بودن مقامات رهبری کننده ء حزبی
وفعالان سیاسی را حکم میکند

–        


که:  رأی  مخفی باید  به رأ ی علنی تبدیل شود . زیرا اعتماد  سیاسی  منشی عمومی
درانتصاب اعضای رهبری شرط است

–     

گزارش دهی به سازمانهای  مربوط جمعیت شرط نیست زیرا شرایط اختناق  اجازه نمیدهد

–        


تبعیت اقلیت از اکثریت یک امر میکانیکی است  اعتماد سیاسی منشی عمومی شرط لام
است

–    راجع
به پرنسیپ  ( اصل وقاعده )  ( رعا یت جدی انضباط جمعیتی برای همه ء افراد در“هر
مقامی “
که  باشند )     گفته میشد که ذکر واژه ء “هرمقام ” در اسا سنامه لزومی ندارد
وباید  ترکیب  “هر مقام ” از اساسنامه ء جمعیت حذف شود .

–        


دربار ه ء ” مقام ”  عقیده داشتند که به اساس  سلسله ء مراتب  منشی اول   (
جنرال سکرتر )  عا لیترین  مقام  انتخابی جمعیت است  دساتیر منشی عمومی  بالای
تمام اعضای جمعیت  به شمول اعضای کمیته ء مرکزی

هیأت اجراییه و اعضای دارلانشای  جمعیت قابل اجرا است تا مرکزیت ودسپلین  در
جمعیت تأمین گردد (  23 )

 موجزاینکه  : شور وبحث آزاد انه درمسایل واخذ تصمیم دموکراتیک واصل تبعیت اقلیت ازاکثریت  شیوهء انتقاد وانتقاد  ازخود اساسا برای تمامیت خواهان قابل درک تحمل و هضم نبود و آگاهانه از  اصول مرکزیت – دموکراتیک چشم پوشی میکرده اند ( اسناد دستنویس  پلنوم وسیع  15 عقرب   1346.برابر به . 7نومبر 1967  .)  

( 15 ) :    مسأله
پشتونستان  وخط استعماری دیورند 

در شب تأسیس کنگره ء اول جمعیت  دموکراتیک خلق درباره مسأله پشتونستان وخط
جنجال برانگیز  دیورند نیز جر وبحثهای داغی در گرفت مستوفی  غلام محی الدین
زرملوال صریحا دعوای ا رضی را مطرح کرد

.

گوهر طرح زرمتی این  بود که پشتونخوا وبلوچستان بخشی از قلرو افغانستان است
.این سرزمینها  به شمشیر استعمار بریتانیای کبیر از پیکر افغانستان جدا شده است
.    مردمان  پشتونخوا وبلوچستان با مردم افغانستان پیوندهای قومی زبانی دینی
تاریخی فرهنگی دارند  جمعیت دموکراتیک خلق  براساس  این همه پیوندهای تاریخی
وفرهنگی  میتواند و باید  درراه رهایی  خلقهای پشتون وبلوچ آنسوی مرز دیورند
مبارزه واز خق تعیین سرنوشت آنان دفا ع کند این  طرح  مستوفی زرمتی  با خطوط
اساسی پالیسی کمیتهء تدارک کنگره ء اول وعهدنامه های  شاهان وامیران  افغانستان
درهمان  آغاز دهه دموکزاسی در تضاد وتحریک آمیز بود 

ولی ببرک کارمل  وهودارنش ازسیاست همزیستی مسالمت آنیز ،حل مسایل  از طریق
مذاکره ازعدم مداخله  ودخالت در امور همدیگر  واز حق خود ارادیت پشتونها و
بلوچهای  آنسوی مرز دیورند دفاع میکردند  . جروبحثها  شدت گرفت

زرمتی ویکی دو عضو دیگر ،   جلسه کنگره را ترک کرد  احتمال  انشعاب  قوت میگرفت
درین وضع شهرالله شهپر  محمد طا هر بد خشی دستگبر پنجشیری وسید عبدلحکیم شرعی
جوزجانی طرح قابل قبولی را پیشنهاد کردند درین طرح خواستهای هردو قطب با زتاب
یافت از جمله گفته شد :

که :  خط دیورند یک خط استعماری است . جمعیت دموکراتیک خلق  از  تحکیم مناسبات
دوستانه وبردرانه ء زبانی ،  فرهنگی  وتاریخی مردم افغانستان با خلقهای پشتون و
بلوچ آنسوی دیورند  پشتیبانی  واز حق خود ارادیت خلق پشتون وبلوچ  به اساس
خواست عادلانه ء  آنان   حمایت میکند  . این طرح به اتفاق آراء اعضای کنگره به
تصو یب رسید وسپس با اند کی آرایش وپیراش لفظی در ماده هشتم  مرامنامه ودر
شماره ء اول ودوم جریدهء خلق بتاریخ 22حمل 1345 خورشیدی به زبانهای فارسی وپشتو
وبه الفاظ زیرین  طبع ونشز گردید :

”   8:  –  اشغالگران امپریالست بریتانیا خط استعماری نام نهاد دیورند را در
سال ( 1893)  بر قلمرو سیاسی افغانستان ،خلاف ارادهء خلقهای آن تحمیل کرد
ودرنتیجه یک قسمت ساحهء مملکترا از پیکر آن جدا نمود . ازان تاریخ تا کنون
جنبشهای ضد استعماری وامپریالستی خلقهای پشتونستان بصورت مستمر ومداوم جریان
دارد . نیروهای ترقیخواه  دموکراتیک خلق افغانستان به پیروی از اصل ” حق تعیین
سرنوشت ملل ” از جنبش رهایی بخش خلقهای پشتونستان  پشتیبانی میکنند .”   (  24
)

سرانجام  طرح کمسیون اساسنامه  ، بر مبنای ” مرکزیت دموکراتیک ” به اکثریت
آرای  اعضای اصلی کمتهء مرکزی  منتخب کنگره موءسس تصویب شد وسپس کمیته ء مرکزی
تصویب کرد تا پلنوم کمیتهء مرکزی نیز دعوت گردد تا فرایند تصویب اساسنامه
نهایی وزمینه ء تطبیق آن مساعد شود

ولی منشی عمومی به تحریک حفیظ ا لله  امین ،   پیش از تدویر پلنوم  موضوع
توسعه کمیته ء مرکزی را مطرح ساخت   وبه   کمیته ء مرکزی پیشنهاد نمود تا
نخست  فرایند انتصاب وتوسعهء کمیته ء مرکزی پایان یابد  وانگاه  در فضای  روشن
تر سازمانی سیاسی و   تغییر تناسب قومی اعضای کمیتهء مرکزی به شیوه ء گویا
“دموکراتیک ! ” موضوع  اساسنامه طرح وتصویب شود   درین زمینه  نیز  نزدیک به شش
ماه وپس از چندین جلسه مباحثات ومشاجرات و درفضای تیره ء ناباوری سرانجام
پیشنهادشد  که در قدم  اول  کسانی  به عضویت اصلی کمیته مرکزی انتصاب شوند  که
اتفاق آراء اعضای کمیتهء  را   به  دست آورده بتوانند  وانتصاب اعضای  دیگر به
آینده محول شود  به اسا س این طرح ، دکتر شاه ولی ونوراحمد نور  دو  تن  از هو
ادارن  منشی عمومی و  منشی کمیته مرکزی  از میان اعضای مشورتی به اتفاق آراء به
عضویت اصلی  کمیته ء مرکزی پذیرفته شد ند  وبازهم درتناسب اکثریت واقلیت  تغییر
ی نیامد وتناسب   3 عضو  درمقابل   4  عضو کمیتهء مرکزی منتخب کنگره به 4
درمقا  بل 5  عضو توسعه یافت  ولی این توسعه  در ین برهه  مبارزه درون سازمانی
قادر به تأمین وحدت  اید ء لوژیک سازمانی ومشی سیاسی  خود نشد  و بپاس موی سپید
منشی عمومی از عملیا ت نفاق افگنانه وانشعا بگرانه حفیظ الله امین جلوگیری کرده
نتوانست وجمعیت روبه انشعابهای پیاپی قومی قبیله  یی محلی  وانحرافات گونه گون
سیاسی وایدءیو لوژیک نهاد

16 :-   انگیزه ء جدایی فرکسیونهای  ” خلق ”  و  “پرچم ”

( 14 ثور 1346 خورشیدی )

با شگفتی باید  ازین تصا دف و  رویدا د تاریخی یاد  کرد که: –

در همان روزیکه  در پارلمان  جلسه ء استیضاخ  ودر دانشگاه کابل گردهمایی بزرگی
علیه  مداخله  

C .I .A

جریان داشت  گارد حفیظ الله امین   تمام هواداران “خلق  ”  را به ترک حوزه ها
، سازمانها  وشعبه های  جمعیت دموکراتیک خلق فراخواند   و  انشعاب  جمعیت
دموکراتیک خلق بر  اسا س نقشه قبل تنظیم شده   .به این نیرنگ  به تاریخ  (14
ثور  1346 ع )  اعلان  وبرجمعیت  دموکراتیک خلق تحمیل  شد و بجای  مبارزه علیه
انحرافات  ایدیولوژیک سیاسی وسازمانی نقد  واعتراف به  اشتباهات ،  با سلاح
ارزان   اتهام  افتراء  دروغ   لجن پراگنی   دردل ودماغ فرزندان مردم بذر خصومت
قومی غرورکاذب   قومی برتری جویی قومی  انتقامجویی ونفرت  وکینهء قومی و تعصب
وعصبیت قبیله سالاری  کاشته شد  باهزاران  دریغ  وافسوس  که دروضع کنونی حاصل
این دانه های زهر آگین بد آموزی هارا  خاشخا شسالاران    طالبان خود کش وبیگانه
پرور القاعده و نظامیگران  پا کستان وشرکای جهانی آنان درو میکنند  ولی
حقیقت این است که مبارزه ملل ومردمان  افغانستان و جهان   سکون   را نمی شناسد
و چرخ تاریخ همه  د شمنان  ترقی وپیشرفت اجتماعی بویژه  طالبان ظلمت را دیر
یازود خورد وخمیر وراه رشد مستقل ملی – دولت ملی همه گروههای قومی افغانستان
واحد وتجزیه ناپذیر و”خانهء  خورشید ”  فردای مارا  روشن وهموار میکند  ازگزند
لاشخواران جهان وطالبان ظلمت قوی تر باشید

اکادمیسین دستگیر پنجشیری

ایالت واشنگتن –  ا مریکا

11
قوس  1387 خورشیدی 

اول

دسمبر 2008  ع

مدارک 

————————–

( 20 )  :  پلنوم  وسیع کمیته ء مرکزی  جناح  کارمل ؛  مورخ 15 عقرب  1346
خورشیدی  برابر  به   7نومبر  1967 قلعه فتح الله  منزل بارق شفیعی 

(  21 )  :  نخسین اساسنامه  ء جمعیت دموکراتیک خلق  مصوبه  کمیته ء مرکزی
جمعیت دموکراتیک خلق 14ثور 1346 خورشیدی

( 22  ) :مرامنامه ء جمعیت دموکراتیک خلق ، صفحه ء  سوم  ، شما رهء اول ودوم
جریده ء خلق  ، ناشر افکار دموکراتیک خلق 

( 23 ) : پلنوم وسیع  کمیتهء مرکزی جناح ببرک کارمل

(24 )  :   مرا منامه ء جمعیت دموکراتیک خلق : مادهء  8  شمار هء 1و2

( 25 ) : انگیزه  ء جدایی فرکسیونهای  ” خلق”  و “پرچم ”   مورخ 14 ثور

1346

خورشیدی ازیادداشتهای قلمی  پلنوم وسیع کمیتهء مرکزی
موءرخ  15 عقرب  1346 خورشیدی ( برابر به 7 نوامبر 1967  ع )

              ای  پیشرو  نسل جوان ،  باز بخیز

ای لعل بدخش ونکته دان، باز بخیز

پیغام   زمان وزنده گی  را  برسان 

درگوش کر   ستمکشان   باز بخیز

” فروغ هستی “

بخش هفتم

انشعابا  ت درون  جمعیت دموکراتیک خلق

دربخش
ششم  تاریخ  جمعیت دموکراتیک خلق
پیرامون
عوامل  عینی ، ذهنی ، شرایط  دا خلی و بیرونی  ،  انگیزه ء  انشعاب  و  توسعه
ء کمیته ء  مرکزی  منتخب  کنگره موءسس  ”  جمعیت  دموکراتیک خلق ” و درباره ء
تغییر ترکیب  وتعداد اعضای  کمیته ء مرکزی منتخب کنگره ء اول   وانتخاب دکتر
شاه ولی و  نور احمد نور به عضویت  اصلی کمیته  ء مرکزی وانشعاب کمیته ء مرکزی
منتخب کنگرهء موءسس  به فرکسیونهای “خلق”  و” پرچم ”  ، به ایجاز کامل حقایقی
بیان شد . این رویداد تلخ تاریخ  نیز بازتاب روشن یافت  که انشعاب برای نخستین
بار از سوی گارد حفیظ الله امین دردانشگاه کابل  اعلان گردید  و کمیته ء مرکزی
” جمعیت دموکراتیک خلق ” به تاریخ  14 ثور 1346  به دوفرکسیون ” خلق ”  و ”
پرچم ”   وبا ترکیب  زیرین منشعب گردید 

17

:    فرکسیون
اقلیت

1  –  نور محمد تره کی  عضو کمیته ء مرکزی منتخب کنگرهء موءسس  (
کنگرهء اول )  ، و  منشی عمومی  کمیته ء مرکزی ” جمعیت دموکراتیک خلق 

2 –   محمد طاهر بدخشی  عضو  کمیته ء مرکز منتخب کنگره  ء   موءسس
(  کنگره اول ) ورییس شعبهء تشکیلات

            3 – دکتور صالح محمد زیری  عضو کمیتهء  مرکز متنخب کنگره ء اول  

4 –   دکتور شاه ولی  عضو  علی البدل کمیته ء مرکزی  منتخب کنگرهء
اول 

سپس رییس تبلیغ وترویج  فر کسیون “خلق ”

دوم  :  فرکسیون  اکثریت

1      

:  ببرک کارمل  عضو کمیته ء مرکزی  منتخب  کنگره موءسس  ( کنگره ء اول  ) ومنشی
منتخب کمیتهء مرکزی ” جمعیت دموکراتیک خلق “

2      

:  دستگیر پنجشیری  عضو کمیته ء مرکزی  منتخب  کنگره ء موءسس (   کنگرهء اول )
و  رییس شعبه ء تبلیغ جمعیت دموکراتیک خلق  

3      

:   شهرالله شهپر  عضو کمیته ء مرکزی  منتخب  کنگر هء موءسس   (  کنگرهء اول )
ورییس کنترول جمعیت دموکراتیک خلق

4      

: سلطانعلی کشتمند عضو کمیته ء مرکزی کنگرهء موءسس ( کنگره ء اول)
 ورییس
شعبه ء مالی  جمعیت دموکراتیک خلق

5      

: نور احمد نور  عضو کنگرء موء سس ( کنگره ء اول ) جمعیت دموکراتیک خلق .
واندکی بعد  رییس تشکیلات فرکسیون “پرچم ”

شایسته ء گفتن است که  پس از انشعاب  فرکسیونهای   ” خلق ” و “پرچم “


تب وتاب  مبارزه  درون فرکسیون  ” خلق ” شدت یافت در مسایل  تیوری سازمانی
وبالا کشیدن  فعالان سیاسی  میان محمد طاهر بدخشی  وحفیظ الله  امین تفاوت
نظرات  آشکار شد سیاست خارجی  سردار محمد داوود نیز بسود  پاکستان  ایران
وکشورهای عربی خاور میانه وبزیان  هردو فرکسیون  خلق  و پرچم  چرخش تند کرد
محمد طاهر بدخشی با تحلیل مشخص ازوضع جامعه جنبش  اوضاع  بین ا لمللی و چپگرد
تند هیأت حاکمه   به فکر وذکر  جدایی از فرکسیون خلق وتجربه های نوین سیاسی
وسازمانی افتاد 

اینک به بیان  موجز وذکر  عوامل   وانگیزه ء جدایی م .طاهر بدخشی از
فرکسیون  ” خلق ”  نیز  آغاز میشود        

18: –  

انگیزه جدایی   محمد طاهر بدخشی از فرکسیون خلق

  برای
شناخت بهتر  انگیزه ء جدایی  محمد طاهر بدخشی  از فرکسیون خلق ، باید به سراغ
هستی اجتماعی  وزنده گینامه  او رفت  وبستر ا جتماعی فرهنگی وملی این شخصیت
چند بعدی راشناخت .

 به
استناد  یادداشتهای قلمی جاودان یاد  محمد طاهر بدخشی  ونوشته های دوستان
ونزدیکان او ،  در یاد نامه ء ”  بیست سال پس از شها د تش ”     با اطمینان
محکم  میتوان نوشت که :

روز تولد  محمد طاهر بدخشی  هشتم عقرب  1312 وروز شهادت این آزاده مرد نیز
هشتم عقرب 1358 خورشیدی  است مادر محمد طاهر بدخشی دختر افسقال ( سپید مو )  ”
لطف الله لطفی ”  ازخانان محلی تاجیک وپدرش وکیل ذاکر  نبیرهء  مرزا  عزیز “مغل
بیگی ” بود ه است

 اگر
که  پدر م.طاهر بدخشی زمیندار میانه حال  ومتنفذ روشن بین محلی بود  .ولی به
دلیل  ظلم وستمی که از محمد گل مهمند ودیگر والیان  ومقامات بلند پایه ء دولت
بویژه در جریان مبارزات دورهء هفتم شورای ملی  ،تا  مغز ستخوان احساس کرد  به
آلت  اجرای مقاصد پست وپلید  پایگاههای  محلی  دولت مرکزی  هرگز مبدل  نشد.

 م.ط.
بدخشی  در چنین بستر اجتماعی  فرهنگی و قومی  ومذهبی در شهر کوچک فیض آباد
ولایت بدخشان  چشم به جهان گشود و  پرورش یافت   در دوران کودکی  ( تا  18 ساله
گی ) به آموزه های  مذهبی  مطالعه شعر ا دبیات  تاریخ وجغرافیه  پرد اخت . به
قرار  روایتی  ” 1500 جلد  کتاب ورساله های  خوب وخراب آنزمان را دردوران کودکی
نوجوانی وجوانی به دست آورد  ،به عاریت گرفت  ودر بدخشان  مطالعه کرد ”  ولی
این آ ثار باهوده وبیهوده  وگونه گون  اورا به گفته  ء خو دش    ”  از تخصص
سودمند بدور ماند ”                                                     

 –
بطور کلی  معلومات ابتدایی  مذهبی  ،  شعور روشنفکرانه ،  فضل وهنر میرزا زاده
گی ، آگاهی سنتی  تاریخی  و محلی  از “ستم ملی ”
،                                 

 –
معلومات  ادبی معاصر  از صدرالدین عینی ، ابوالفاسم لاهوتی ، شاعران تاجیک ،
عارف قزوینی ،میرزا ازاده عشقی  وآثار علامه اقبال لاهوری ،

– کسب معلومت فلسفی از راه مطالعه ء کتب چاپ ایران  ومطالعهء ادب کلاسیک فارسی
بویژه : مطالعه مثنوی مولانا ی بلخی ،اشعار بیدل ،کلیات سعدی ،دیوان خواجه حافظ
شیرازی و  شاهنامهء فردوسی همه  درتکا مل ورشد شخصیت چندین بعدی ، دانش ،بینش
گسترده ء محمد طاهر بدخشی  نقش فعال داشته است ازین معلومات موجز میتوان  چنین
نتیجه گرفت که زنده یاد م.ط. بدخشی  ازکودکی نو جوانی ،جوانی ونیمه سالی در جست
وجوی حقیقت منزل میزد . شجاعانه گام می نهاد

درجوانی  شوق نویسنده گی پیداکرد ویکرشته  مقالات ادبی تاریخی واجتماعی نوشت
شوق سیاست اورا به جوش وجنبش آورد درتشکیل “جمعیت خراسا ن ” با   دانش آموزان
لیسه های  شبانه ء دارلمعلنین کابل   ابن سینا  و لیسه حبیبیه  وجوانان بیدار
ولایات  بدخشان بلخ وجوزجان وسمنگان اشتراک فعال کرد

 وهمانگونه
که در بخشهای گذشته به روشنی بیان شد . بنیاد این سازمان در باغ بابر  ودر  شهر
کابل (1331  خورشیدی ) همزمان با  هسته ء مرکزی سازمان  ” آبادی خواهان میهن ”
نهاده شد  این سازمانها  در شرایط اختناق سیاسی سردار محمد دا وود صدراعظم
پیشرفتی نتواست  مرکز
“آبادی
خواهان میهن
“  

درفیض آباد  بدخشان بود ویک افسر باز نشسته  ء صحیه  ونزدیکان  او بنا  م
عبدالروءوف ضیاءزاده آنرا رهبری میکرد .

 هنگا
میکه  م.ط بدخشی برضد استبداد استعماری شاهان وامیران ومستبدین افراطکار تمامی
گروههای قومی افغانستان موضعگیری وازمنافع  زحمتکشان و مردم تحت ستمهای اجتماعی
ملی مذهبی وتبعیضهای گونه گون پشتیبانی  میکرد  هواداران نظامات قبیله سالاری
وعظمت طلبی  قومی م .ط بدخشی را آگاهانه یا غیر آگاهانه وبه خطا پایه گذار ”
ستم ملی ” تجزیه طلب ودشمن  خلق افغان قلمداد میکرده  ،عملا آب به آسیاب امیران
شا هان وابسته به استعمار  میریخته اند  ولی محمد  طاهر  بدخشی خلاف این سیاست
عظمت طلبانه قومی از طرح اصولی “حل مسألهء ملی ” درکشور چندین قومی ما دفاع
میکرد  زنده گی وزمان صحت طرحها وپیشبینی های تاریخی اورا درباره حل مسأله ملی
مشارکت همه گروههای قومی در اداره سیاست وثروت جامعه به ثبوت رسانید

 م.ط
بدخشی  بارها به نور محمد تره کی منشی عمومی وکمیتهء مرکزی هوشدار داده بود که
حفیظ الله امین  درنژاد پرستی  نسل کشی ونظامیگری کمتر از محمد گل مهمند نیست
؛نباید نقش او در رهبری جمعیت دموکراتیک خلق برجسته شود ولی به انتقادها
،اعتراضها وپیشنها دهای سازنده وسالم م.ط. بدخشی   هرگز تمکینی نشد . ناگزیر
راه خودرا  ازفرکسیون خلق جدا  و  ” محفل انتظار”  را در سال 1347 خورشید ی
تشکیل کرد  . ( 62) درنتیجه تشدید مبارزات  درون جنبش ضد  زمینداری اربابی وضد
امپریالستی و  پیچیده شدن  اوضاع سیاسی  کشورهای پیرامون  افغانستان در  “محفل
انتظار ”   نیزگرایشهای  متفاوتی  آشکار شد و دوشاخه ء  روینده ء آن  به
نامهای  زیرین :- 

1  )  :  سازمان  انقلابی زحمتکشان  افغانستان  (  سازا  ) ،

2)   :  سازمان  فدایی  زحمتکشان انقلابی افغانستان  ( سفزا )

شیوه ها  وسایل راهها   واشکال گونه گون مبارزهء  مخفی علنی مسالمت   آ میز
و  گهگاه قهر آمیز را مشق وتجربه کرد ند

–   مولانا  بحرالدین  باعث   رهبرشاخه ء  ” سفزا ”  در آستان زوال وسقوط
سلطنت  ،  بسوی دهقانخانه های درواز  بدخشان کوهی  و بسوی توده ها رفت  ولی
هنوز پایگاه اجتماعی نیرومندی در دل و دامان کوهپایه ها  پامیر نسا خته بود که
تلاشهای پر امید ش ،از سوی متنفذین شریر محلی  درهم شکست وناکام شد  با چهارتن
ازهمرزمان خود ازسوی  مقامات امنیتی ولایت بدخشان گرفتار  محاکمه وبه زندان
قلعه ء کرنیل  فرستاده  شدند   وپس از قیام  مسلحانه ء 26 سرطان  واستقرار نظام
جمهوری  سردار  محمد داوو د درست  به تاریخ 16 اسد  1352 خورشیدی  به فرمان
سردار محمد داوود ازسلولهای  مجرد  زندان قلعه کرنیل  دهمزنگ  یکجا با زندانیان
سیاسی  خلق  شعله ء جاوید ( دموکراتیک نوین  )  آزاد شد ند .

زنده یاد  محمد طاهر بدخشی نیز  به اساس همین موضعگیری مستقل ملی  گرایش نا
وابسته گی و مشق مبارزات  صلح آمیز ومسلحانه  ء خویش در  دردوران  حکومت
سردار نوراحمد اعتمادی ودولت بیروکراتیک نظامی  سردارمحمد داوود چندین بار به
زندانها افتاد  وبه روایت همزنجیر استوار خویش محترم  بشیر بغلانی در زندانهای
افراطکاران مستبد تاریخ ” رنج وعذاب جسمانی وروانی کشید ولی از خود دفاع کرد
وسربلند بیرون آمد   ”  

سرانجام  در دوران  حکومت بی رقیب حفیظ الله امین، بدون هیچگونه جرمی وگناهی
وبدون محاکمه ء علنی وقانونی با فرزند جوان و انبوهی از هودارا ن  و همزنجیران
خود به زندان افتاد  ودر زندان پلچرخی به جاودانه گی پیوست 

18 –

شبح ” ستم ملی “

 هیچ
شخصیت سیاسی  با وجدانی  منکر این  حقیقت شده نمی تواند  که درکشورما هرگز  حزب
سیاسی وسازمانی  به نام “ستم ملی ”  وبا آیین نامه و  مرامنامه  ء مستقلی
فعالیت سیاسی نداشته است

هنگامی که سازمان وحزبی بنام  ”  ستم ملی  ”  بویژه در سالهای بین 1343- 1352
تشکیل وتأسیس نشده بود بازهم این پرسش در ا ذهان  مردم پیدا میشود  که این نام
مجعول   و  ”  شبح ”    ( کالبد وسیاهی ایکه ازدور به نظر می آید ) ازکجا   کی
چرا وتوسط کدام شخص گروه قومی ،مذهبی سیاسی  داخلی یاخارجی   وارد مطبوعات زبان
وتاریخ نوین جامعه ما وبه کشورما صادر شده است  ؟   وچرا از نام  “ستم ملی ”
واین شبح ” الف  هارون  ” موءلف کتاب ” داوود خان  دکی.گی .بی په لومه کی ”  ،
موءرخان ودولتمردانی چون سید قاسم رشتیا ،میر محمد صدیق فرهنگ ،صبا ح الدین
کشککی ، با سف ، دکتر کارگون ودیگر افغانستان شناسان شوروی ،  امریکایی
هواداران “خلق ” ، ” پرچم ”  تنظیمهای تندرو طالبگرایان درون وبیرون دولت
اسلامی امروزین وصوفی قربان  بدخشانی  تندرو مشهور جنبش اسلامی  با احساس نفرت
خصومت وترس ولرز یاد میکرده اند ومیکنند ؟ 

 برای
پاسخ مستند به اینهمه پرسشها اینک به مقالهء پژوهشی قاسم شاه  سکندروف دکتر
علوم تاریخ زیر نام ” شناخت طاهر بدخشی در رسانه های شوروی ” مراجعه وپژوهش
میکنیم . این مقاله برای نخستین بار درمحفل بیستمین سالگرد شهادت زنده یاد م.ط
بدخشی  توسط این دانشمند اکادمی علوم جمهوری تاجیکستا ن مستقل  خوانده شد وسپس
درشهردوشنبه ازسوی ” انستیوت شرقشناسی ومیراثهای خطی در سال 1379 خورشیدی طبع
ونشر گردید  .

دکتر قاسم شاه برای نخستین بار پرده از روی این “بدعت ” تاریخ نوین
کشورما برداشته وواقعیتهای تلخ زیرین را با شفافیت کامل کشف بیان و اینگونه
افشاء گری کرده است که:  ”  درتاریخ نگاری مطبوعات ورسانه های گروهی دوران
اتحاد شوروی ، راجع به محمد طاهر بدخشی و ” سازمان انقلابی زحمتکشان افغانستان
”   معلوماتهای پراگنده به نظر میرسد . گذشته ازین همه معلوماتهای ناصحیح وبعضا
با تحلیلهای دور از واقعیت  همراه بوده اند علت آن به نظر ما این چند عامل بوده
میتواند  :  

– اول  درین دوران اکثریت افغانستان شناسان شوروی دربارهء محمد طاهر بدخشی
وسازمان سیاسی او معلومات کمتر داشتند

–      

عده ای هم چنین معلوماتی را دردسترس داشته اند  که منابع اطلاعاتی آنان یا
دستگاههای  استخباراتی شوروی ویا پیروان  ” ح.د خ ا” بوده است  .

طبعا حزب دموکراتیک خلق دربارهء” سازمان انقلابی زحمتکشان افغانستان  ” اخبار
وشایعات غیر واقعی را پخش میکرد وخود م.ط بدخشی هم که منبع تبلیغاتی ونشراتی
نداشت که اهداف سیاسی وموضعگیری خودرا بروشنی بیان وارایه کند 

– گزینش  سیاست  عدم دنباله روی توسط م.ط بدخشی دلیل دیگری بود که در نظر
مسکو به حیث متحد سیاسی واید ء یو لوژیک جلوه نه میکرد .

ازدیدگاه این دا نشمند وپزوهشگر ،عامل دوم این بوده است که :-

” انعطاف ناپذیری ونا وابسته گی “سازا”  به گرایشهای عمده بین المللی دوران جنگ
سرد ودست کم گرفتن شیوه های علنی کار شرایط انعکاس ستراتیژیک سازمان را ،درکشور
وبیرون کشور محدود ساخته بود .

سومین ودقیق ترین عامل  از نظر این دانشمند این واقعیت بوده است که :-

–       

“علم تاریخ نگاری شوروی ،سیاست حزب کمونست ودولت شوروی نخست مجموعه  بهم وابسته
بودند مقامات رسمی طبعا ،  به “ح.د.خ.ا ” وجناحهای خلق وپرچم جمعیت دموکراتیک
خلق توجه بیشتر داشته اند  تا به “سازا”

–      

دکتر قاسم شاه  سکندروف با ذکر این عوامل به چنین  نتیجهء قاطع دست یافته است
که :  م.ط. بدخشی  را  جناحهای ی “خلق وپرچم ” ، اقغانستان شناسان ازجمله
باسف  ،دکتر کارگون ،  همچون “ملیتگر ا”  ،  “تجزیه طلب ”  و “سکتریست ” معرفی
کرده بود ونام “ستم ملی ” را  رقیبان سیاسی محمد طاهر بدخشی  بویژه  حفیظ ا
لله  امین  به او نهاده بوده اند (  27 )

–           

ولی شهید م ط بدخشی علیرغم تبلیغات کینه توزانه ء نژاد پرستان و  سیطره جویان قومی  ، زحمتکشان انقلابی همهء گروههای قومی وپیروان ادیان مذاهب وطریقه های عرفانی ساکن کشور را  بدون تبعیض وامتیاز  رنگ  جنس زبان شغل ومحل سکونت  نیروهای اساسی محرکهء انقلاب  دموکراتیک – ملی ارزیابی میکرد  

–         


اوبه حق به این باور بود که فرزندان گروههای تحقیر شده ء قومی ومذهبی  اقشار
ولایه های زیر ستمهای گونه گون اجتماعی ملی وتبعیض مقدم بر فرزندان آسوده
حالان واقلیتهای ممتاز جامعه به آگاهی انقلابی وبه سنگرهای گرم وسرد نبرد آزادی
بخش ملی واجتماعی وملی رو می آورند وقربانی میدهند 

–


م.ط  بدخشی برای نخستین بار در تاریخ سیاسی افغانستان  ” مسأ له ء ملی ”
راآگاهانه مطرح  وپیشنهاد کرد که  ” دریک کشور کثیرالمله وچندین قومی به
هیچوجه  نباید عظمت طلبی سیاسی شیوع یابد . هریکی ازگروههای قومی واقلیتهای ملی
ومذهبی حق دارد وباید که از تاریخ زبان فرهنگ دین مذهب وسنن پرافتخار وپسندیدهء
ملی خود پاسداری نماید ودرگسترهء وطن واحد وتجزیه ناپذیر خود از حق خود مختاری
برخوردار شود .

–          


اگر که  م ط بدخشی با شناخت ژرف این ضرورت تاریخی ، استقرار نظام دولتی فدرال
وراه روشن حل مسأله ملی را در ماده ء 6-7 مرامنامه جمعیت دموکراتیک پیشنهاد
کرد  وپس از غنای بیشتر به تصویب رسید ، طبع ونشر شد  ولی همانگونه  که  ادامه
دهنده گان راه ورسم  مبارزه م. ط   بدخشی در محفل باشکوه بیست ساله گی شهادت
م.ط بدخشی با صراحت بیان کرده اند : – ”  نیروهای چپی وراستی تمامیت  خواهان
قومی  همه یکدل ویک زبان ” اورا به  اتهام تجزیه طلب ناسیو نا لست ،سکتارست ،
تنگ نظر ..و.و.  تهدید تعقیب وبا انبوهی از همزنحیران وفرزند جوانش گرفتار
زندانی وبه فر مان حفیظالله امین بدون محاکمه ، از حق زنده گی آزاد ومبارزه
اگاهانه ء اجتماعی وملی در 8عقرب 1358 درست 46 سال پس از تولد ش محروم  کردند
ودرعمل در حق این  مبارزان راه برابری حقوقی ملل ومردمان  ،  “ستم ملی ” روا
داشتند  

–           


دیدگاه  وپیشبینی تاریخی  م .ط بدخشی

–        

در آستانه ء زوال دولت بیروکراتیک نظامی سردار محمد داوود  دربهار سال 1356  وقبل از امضای سند وحدت  موء رخ 12  سرطان   1356خورشیدی  فرکسیونهای ” خلق  ”  و ”   پرچم  “،  باری  درمنزل زنده یاد   ظاهریونسی وکیل دورهء دوزادهم  ولسوالی  نهر شاهی ولایت  بلخ ودرگذر گاه کابل  ، این امکان برایم  فراهم شد  تا  درباره ءاوضاع پرتب وتاب  سیاسی و  دورنمای جنبش ملی دموکراتیک  کشور با محمد طاهر بدخشی  تبادل نظر کنم .  زنده یاد بدخشی در همان تازه گیها  از شکنجه گاه و   زندان سیاه  سردار محمد داوود  پس از  یکسال  واند ما  ه شکنجه های جسمانی وروانی آزاد شده بود   .درجریان این  ملاقات  خصوصی دربارء وضع مشخص جنبش وجامعه ودولت بیروکراتیک نظامی سردارمحمد داوود  تبادل نظر صورت گرفت  من  اورا  از افزایش تعقیبهای  پلیسی  دستگاه وحمله بر فعالان  سازمانی  و   از خطر حملهء دیوانه وار  سردار محمد داوود  برنیروهای  ملی ودموکراتیک جامعه بر حذر ساختم وهوشدار دادم  . دران گفتگوی خصوصی به محمد طاهر بدخشی گفتم که وحدت یا اتحاد شاخه های پراگنده  ء جریان دموکراتیک خلق ،  به ویژه وجدت سازمانی سیاسی و رهبری  “خلق ”  ،”پرچم  ”  ” سازا ”   ودیگر شاخه های روینده  ء ملی ودموکراتیک کشور  یگانه  عامل آگاه وسا ز مانیافته  میباشند  که میتوانند وباید   قدرت سیاسی لجام گسسته  سردار محمد داوود را مهار  واورا تکیه به جلوکنند  ولی  محمد طاهر بدخشی به این پندار بود که رهبران خلق وپرچم  پیچ ومهره ها  وافزارهای  بی اراده  سردار محمد داوود اند وهرگز باور وتصور   نمی توانست  که  رهبران خلق وپرچم  روزی   بار دیگر با همدیگر  اتحاد یا وحدت   کنند  وبا  دولت  بیروکراتیک – نظامی  سردار محمد داوود  

دست
و پنجه  نرم بتوانند  

م.ط بدخشی دران وضع مشخص پیشبینی میکرد تنظیمهای بنیادگرا  با استفاده از
تضادهای درون  محافل حاکمه افغانستان وپاکستان از کشورهای امارات عربی  کمکهای
مالی اسلحه  ومهمات بدست می آورند  وبا بهره برداری از گرایشهای صوفیانه  غلام
حیدر رسولی وزیر دفاع ،   قدرت سیاسی را تصرف میکنند.

م . طاهر بدخشی به
کارایی
پا لیسی و گرایش بین المللی  رهبران خلق وپرچم باورخودرا باخته بود  او چنین
تصور میکرد که یگانه راهکار و  شیوهء صحیح در شرایط افغانستان مبارزهء بی
سروصدا وکار فعال در دهقا نخانه های شمال هندوکش وایجاد پایگاههای روستایی
ودوام  مبارزه ء مسلحانه است  

م.طاهر بدخشی چنین می اندیشید که هرگاه   نظامیگران  پا کستا  ن  با تکیه بر
تنظیمهای  تندرو و نیروهای سازمان یافته  ء دوسوی خط دیورند ،قادر به
واژگونسازی  دولت بیروکراتیک  سردارمحمد داوود شوند   درآن صورت  سازمان
زحمتکشان انقلابی افغانستان  ( سازا )  ودیگر نیروهای ملی  دموکراتیک  ومیهن
پرستان  شمال و جنوب هندوکش  جبهه متحد ملی  خودرا برای نجات افغانستان می
توانند  که  تشکیل  کنند   و زیر درفش دموکراسی  ،استقلال ملی تمامیت  ارضی
حاکمیت ملی  وهمبسته گی ملی  تجاوز دشمنان آشکار وپنهان  افغانستان واحد وتجزیه
ناپذیر  را  دفع وطرد نمایند 

بپاسخ این سخنان زنده یاد  محمد طاهر بدخشی گفتم که زمان به شما  اجاز ه
نخواهد  داد تا دهقانان پراگنده  وفاقد سواد سیاسی  کشور چندین قومی ما  را  به
آسانی وبا آهنگی شتابنده  برای دفاع مستقلانه بسیچ بتوانید  ولی راه  اتحا د
وحدت  نیروهای سازمان یافته  آشکار وپنهان سیاسی  شما مطمیِن تر ین  با صرفه
ترین و کوتاه ترین راه در شرایط    کنونی کشور است .

جاودان یاد  محمد  طاهر بدخشی گفت  این راهکار در ویتنام  تجربه شده ونتایج
آن امید بخش بوده است  سازمان ما با قبول قربانی در راه پیروزی انقلاب ملی
دموکراتیک زحمتکشان انقلابی  وبدون وابسته گی به این یا آن  ابر قدرت  بسوی
هدفهای ملی  وآزادی بخش خود به پیش میرود وشما  به مبارزه قانونی وصلح آمیز
خویش کماکان  ادامه دهید .(28)

به این ترتیب پس از چهار ساعت گفتگو  ازهم جداشدیم  این نکته نیز  لازم به تذکر
است که این ملا  قا ت کاملا جنبهء شخصی  داشته بود  وازجریان آن به دفتر سیاسی
گزارشی نداده بوده ام  .زیرا این  موضعگیری به نزدیکی نیروهای سازمانیافته
جامعه مساعدتی نمی توانست .

به هرحال اتفاقا سردار محمد داوود  یکسال  پس ازین تبادل نظر خصوصی ما  ،
حمله دیوانه وار خودرا برضد  رهبری جریان دموکراتیک خلق   ، آغاز کرد  واز سوی
شاخه های نظامی آن به واکنش دادخوا هانه  دفاعی مواجه گردید  حزب دموکراتیک خلق
قدرت را  تصرف کرد  محاسبات  قبلی  محمد طاهر بدخشی  نیز برهم خورد ودرنتیجه ء
مقاومت مسلحانه ء ناکام رزمنده گان  “سفزا ” در ولسوالی کشم  بدخشان  ،  زنده
یاد محمد طاهر بدخشی نیز همزمان  به گرفتاری سلطانعلی کشتمند  وجنرال قادر
ازسوی حفیظ الله  امین  خودسرا نه  وبدون  تصمم دموکراتیک  مقامات بلند پایه
حزبی  به زندان افتاد . اگرکه جاودان یاد محمد طاهر بدخشی  با یاران نزدیک
وفرزند جوان خویش در راه انقلاب دموکراتیک ملی وبرابری حقوقی  همه گروههای
قومی  ومذهبی جامعه  سرپرشور خودرا باخت  ولی امری که برای آن مبارزه میکرد  .
از بین نرفت . ادامه دهنده گان سنن  نبرد عادلانه م.ط بدخشی  با تحلیل مشخص از
وضع مشخص  جامعه ، جراید وزین    ”  میهن  ”  و ” آزادی ”  را  به سردبیری
روانشاد  خلیل الله  رستاقی و  غلام سخی غیرت  طبع ونشر کرد ند

محبوب الله  کوشانی   ، بشیر بغلانی   واسحاق کاوه  این سه تن ازهمرهان طریقت
سیاسی محمد طاهر بدخشی    درکرسیهای  معاون صدراعظم  ،  وزارت پلانگذاری ، وزار
عدلیه وو زات معادن وصنایع درکابینه  ء سلطان علی کشتمند
 صدراعظم
جمهوری دموکراتیک افغانستان همکاری نمودند . همچنین  استاد ظهور الله  ظهوری
وچند عضو دیگر  ” سازا ”  درولسی جرگه  دوران مصالحه ملی دکتور نجیب لله  راه
یافت  وبه  مقام  معاونیت ولسی جرگه  انتخاب شد  و”گروپ  پارلمان ” سازمان
خودرا رهبری کرد  بنابرین  خلاف طرز تلقی  میر محمد صدیق فرهنگ موءلف کتاب  ”
افغانستان در پنج قرن اخیر ” ، “ساز ا ”   از آغاز تشکل و انشعاب پرسروصدای
خویش از فرکسیون ”  جمعیت   دموکراتیک خلق ”   در صحنه سیاسی  در سلولهای مجرد
وتا پای دار وکشتار گاهها ی  حفیظ الله امین ودیگر مستبدان  افراط کار تاریخ
حضور داشته اند                                                  

همچنین مغایر  روایت بی پایه ء صباح الدین کشککی  در ( ص 145  – ص  515 )  کتاب
” دههء  قانون اساسی ”  ،  این جانب  وسلطا نغلی  کشتمند ، هیچگونه پیوند
تشکیلاتی سازمانی  نهانی  با سازا نداشته ولی  زنده یاد محمد طاهر بدخشی
وهمرهان طریقت سیاسی ایشان را نزدیک ترین  متحدین  ملی اجتماعی سیاسی   ” جمعیت
دموکاتیک خلق ”   وسپس “حزب دموکراتیک خلق افغانستان”  می شناخته ایم ودر غم
وشادی همدیگر  شریک بود ه ودر راه وحدت واتحاد با این  سازمان  از دل وجان
گرایش داشته ایم 

ازیاد آوری این  رویدادهای تلخ تاریخ به این نتیجه ء روشن میتوان دست یافت که
ازمیان تمامی رهبران سیاسی دههء دموکر اسی تا امروز م .ط بدخشی  یگانهء شخصیت
سیاسی تیز هوشی بود که با شناخت ژرف ازتاریخ وموقعیت سیاسی افغانستان چندین
قومی چندین زبانی وچندین مذهبی  ،   ” مسأله ء ملی ” را بجا   و  به هنگام طرح
و ازین طرح به هنگام نگارش مرامنامه جمعیت دموکراتیک خلق پشتیبانی بیدریغ کرد
.ونظرات خودرا درماده های 6-7 بخش سیاسی مرامنامه

جمعیت دموکراتیک خلق  پس از مباحثات طولانی وآوردن  حجتهای تاریخی به کرسی
نشانید 

– م.ط بدخشی  به این باور بود که بدون تأمین برابری حقوق سیاسی  فرهنگی اقتصادی
میان گروههای قومی واقلیتهای ملی ومذهبی افغانستان، جامعه ء استبداد کوفته  ء
ما از ستم اجتماعی ملی  ونابرابری حقوقی  رهایی نمی یابد وظلم ملی فرایند رشد
مستقل ملی  وهمبسته گی ملی کشور  چندین قومی مارا کند وکند تروعمر رنجهای
زحمتکشان وطن را  طولانی میکند   .

– م.ط  بدخشی رشد مستقل  ونا   وابسته گی به این یاآن ابر قدرت  را منطبق به
منافع ملی وغرور سالم ملی مردم آزادی دوست افغانستان می پنداشت  وبه این باور
بود که گرایشها ی دنباله روانه ،احزاب سیاسی ، مردم ودولتها را  به برده گان بی
اراده وافزارهای اجرای اهداف سترا تیژیک  ابر قدرتها مبدل میکند .

اختلاف نظر زنده یاد  محمد طاهر بدخشی با فرکسیونهای خلق وپرچم فقط ازهمین جا
واز مطلق  کردن قطب مبارزه ء مسلحانه  آغاز یافت

ببرک کارمل نیزدر سراشیب عمر هیچ پرستار ی  را مهربان تر از مادر ومردم میهن
نمی پنداشته اند   واین اندیشه  درآ خرین  مصاحبه ایشان با  مصطفی  ژورنالست
ایرانی درشهرک بندری  حیرتان  بازتاب  روشن دارد 

نا گفته پیداست که سیاستهای دنباله روانه ء حاکمیتهای چپی تنظیمی طالبی ودولت
به اصطلاح “انتخابی اسلامی ”  حامد کرزی همه وهمه   استقلال کامل سیاسی
واقتصادی کشورمارا نقب گذاری  کرد  وبه خطر دنباله روی کورکورانه ازدو گرایش
آشتی ناپذیر جهانی مواجه ساخت .

با هزاران  دریغ ودرد میتوان گفت که درنتیجه ء پالیسی  دنباله روانه رهبران
حزبی دولتی  درکشور ما  ، نیروهای طرفدار  انقلاب  ، ضد انقلاب  ، بنیادگرا
یی   واپسگرا یی  وهوادار ان اقتصاد بازار آزاد   ، افغانستان غیر منسلک را  به
پایگاههای نظامی  ابرقدرتها  گرهگاه تضادهای حاد بین المللی  وبه میدان  جنگ
آزمایش و  تجارت  اسلحه  و کشت  خاشخاش خرید فروش وقاچاق  مواد  مخدر مبدل
ومردم  جا معه مستعد به تکامل مارا  فقیر بیمار نا توان پراگنده  وبه گوشه گوشه
ء جهان آواره وسنگ فلا خن کرد ه ا ند .

نتیجه  :
درحال حاضر سیاست صلح دوستی همکاری  واصول  همزیستی  مسالمت آمیز  بین دولتهای
دارای نظامات مختلف اجتماعی – اقتصادی ،سیاست  عدم انسلاک بیطرفی مثبت وفعال
وعدم دخالت ومداخله در  امور داخلی همدیگر  وغیر نظامی شدن دایمی ، تضمین دایمی
این سیاست ، ازسوی همسایه گان  وشورای امنیت ملل متحد  وتعیین جدول زمانی
بیرون رفت قوای خارجی از افغانستان  یگانه سیا ست  صحیح و اصولی میباشد که با
منا فع ملل ومردمان افغانستان همسایه گان منطقه و جهان ما  سازگاری دارد
وآزادی  حاکمیت ملی وتمامیت  ارضی  وصلح پایه دار افغانستان  مستقل واحد وتجزیه
ناپذیر منطقه  وجهان مارا   تضمین میکند  

– زنده نام محمد طاهر بدخشی  وهزاران همرزم وهمزنجیر او اگر که در در راه رشد مستقل ملی ناوابسته گی ملی  وبرابری  حقوق اقتصادی  ، سیاسی  وفرهنگی زحمتکشان انقلابی افغانستان  سرها وجانهای شیر ین وزنده گانی خودرا شجاعانه باخته اند ولی امریکه به خاطر آن مبارزه میکرده اند  ، به مقیاس ملی منطقه وجهان  روز تاروز درخشش بهتر ،غنای بیشتر ودرونمایه ء فعالتر کسب میکند  . بیک سخن پراگنده گی سیاسی  سازمانی و رهبری تک قومی  وقبایلی  مداخله ودخالت  جرنیلهای کهنه  کار پاکستا ن وطاعون بنیادگرایی و سکون پرستان منطقه از آنسوی مرز دیورند ،   بیش از هر زمان دیگر ی باز هم  ضرورت  اییتلافها  ،اتحاد ها  وتشکیل جبهه متحد ملی –دموکراتیک  و تحکیم پایه های وحدت ملی علیه تجاوز وحشیانه ء آشکار طالبان  ،القاعده  تیرورزم بین المللی و  جنایات سازما نیا فته نظامیگران   پا  کستا   ن و  میراثخواران استعمار بریتا نیای کبیر را  درین گرهگاه تضادهای حاد بین المللی  برجسته وبرجسته تر میکند  

به امید غلبه ء جبهه ء  نور وروشنا یی  ،بر سپاه گمکرده راه  طالبان ظلمت
وشرکای داخلی وخارجی آنان

باعرض حرمت

پایان بخش هفتم 

اکادمیسین دستگیر  پنجشیری

                 ایالت وا شنگتن – امریکا 

19قوس   1387   خورشیدی

برابربه  8 دسامبر 2008 ع

مدارک

——————————

( 26 ) :  گزینش وروایت 

از ”  یاد نامه ء محمد طاهر بدخشی

بیست سال پس از شهادتش ”

مهتمم :   صاحبنظر  مرادی

محل چاپ: شهردوشنبه

سال چاپ : عقرب  1379 برابر به نوامبر 2000

ناشر     :  موءسسه ء شرقشناسی وآثارخطی
اکادیمی علوم

تاجیکستان

( 27 ) :  شناخت  محمد طاهر بدخشی در رسانه های شوروی ص.ص.

                                126 – 133 ؛ قاسم شاه  سکندروف  دکتر علوم  تاریخ .

نشرکرده ء  موءسسه  شرقشناسی  وآثار خطی
اکادیمی  علوم   

تا جیکستان   .   سال چاپ  عقرب   1379
خورشیدی

برابربه  نوامبر 2000ع .

                   ( 28 ) :   گزینش وگزارش از :    ظهور وزوال ح .دخ.ا ص 179 – ص  

نقش فعال ببرک کارمل

درتشکیل ” جمعیت
دموکراتیک خلق “

گر  سیم ندارد  کـــــــف  مردانهء  ما

یا  بیم  ندارد  دل    دیــــــــوانهء   ما

ما صنف چکش کوب جـهان و وطنیم

ازداس ودرو  سبز شـــــود دانه  ء ما

” فروغ هستی ”

بخش هشتم

 انگیزه
های  پیدایی “خلق کارگر” و ”  گروه کار” 

ووحدت آنان  با حزب واحد  دمو کراتیک خلق

پس از  انشعا ب  ”  جمعیت دموکراتیک خلق  ” وپیدایی دو فرکسیون ”
خلق  ” و  ” پرچم  ” وجدایی  فرکسیون ”  محفل  انتظار ”   و درنتیجه ء  مبارزات
پرجوش وخروش  انتخاباتی هادی کریم    حاج قا در بهیار ومحمد اکرم کارگر کاندید
ان  و کالت ولسی جرگه  درحوزه های  ا نتخا باتی ولسوالی پنجشیر ،خانه آباد
وچاه آب  و  گرفتاری توطیه گرانه  من وهادی کریم وسپس بهیار واکرم کارگر  به
دستور مستقیم مقامات بلند پایه دولت ، محاکمه  وحکم حبس طویل (شش سال ) علیه من
، وضع درون  فرکسیون پرچم نیز بحرانی شد .  برای آگاهی  به عوامل  بحران
وانگیزه جدایی وانشعاب شهر الله شهپر دستگیر پنجشیری وسید عبدالحکیم شرعی از
فرکسیون “پرچم  ”  به ایجاز کامل باید نوشت که :   من خود سازماندهی  مبارزات
انتخاباتی هادی کریم  را به عهده داشتم   و  برای  نخستین بار در حوزه های
انتخاباتی  پنجشیر  در وضع  و شرایطی  به مبارزات دموکراتیک  آغازکردیم  که
امیران وشا هان افغانستان در دوران حضور ونفوذ استعمار کهنه ، نو وتکیه گاههای
شریر


محلی
 آنان
، با پخش  خواب نامه ها ، قیامت نامه ها  و دیگر  خرافه های  چاپ  بازار قصه
خوانی پشاور ، فالبینان  مجهول الهویه  ودیگر طفیلیان  دستگاهها ی  جاسوسی
وزارت مستعمرات بریتانیای کبیر  ، روان مردم مارا  مغایر  گوهر ارزشها
واحکام   دین اسلام وسنن پسندیدهء ریشه دار  مردم مسخ و شورمقاومت  داد خواهانه
ء مثبت توده هار ا زایل کرده بودند   ضرب المثلهای :-

 –
من زنده  ،جهان زنده   ؛  من مرده جها ن مرده  ، 

–  آدم غریب خواب کلان ،     

–  پشت سیر را به بینی ، روی گرسنه رانی 

–  تازور نباشد از شرشم تیل نمی برآید

– چی پیر چی عصای پیر – حسن حسن گوش کن  دم نزن –  سزای قروت آب گرم ،

–  سگ حضور به از ا میر دور ،  

–    داری  بنوش   ،نداری    خاموش ، 

–  مسجد گرم گدا آسوده ،  

–  نیم نان راحت جان ،  یک نان بلای جان ،  

–  یک خانه گناه صد خانه فنا  ، 

– مشت ودروش (درفش ) برابر نه میشود  

– شعلهء خودرا بخور وپردهء خودرا بکن  ،

–  باخداداده گان ستیزه نکن  ،

– آب زور سر بالامیرود   ، 

– مورچه وقت گم شدنش  پرواز میکند   ، 

–  نداری یک خر موشی تو از موتر چی می پرسی  ودهها ضرب المثل  وخرافه های سکون
پرستانه وواپسگرانهء   دیگر همه و  همه ، تلقیات کهن و آزادی کشی بوده است   که
طی صدها سال ،زمینه های رویش  پاسفزم  سکون پرستی  تسلیم طلبی  سازشکاری  ،
زمانه سازی  دنباله روی  گوشه گیری   مردم گریزی   طفیلی گری  محافظه کاری
خوشباوری   دلمرده گی فروتنی مفر ط و  قناعت  را در  ژرفای شعور وروان  توده
های مردم  پنجشیرودیگر کهستانیان  هندوکش  فراهم ساخته بود 

 چونکه
هادی کریم  تحصیلکرده ء دانشکده ء شرعیات  دانشگاه کابل  بود  و به گوهر معا رف
اسلامی  ونظام حقوقی افغانستان آشنایی ودر سلک قضاء تجربه ء کاری  وکافی داشت
طبق پلان قبلا تنظیم شده ء  خویش ،  در چها رچوب حقوق و آزادیهای مصرحه درقانون
اساسی   فساد دستگاه آزادی کش  حاکمه واداره ء محلی را با صراحت افشاء گری
کرد.  ده به ده ، دره به دره ،  کوه به کوه  ،  چشمه به چشمه  خرمن به خرمن
ومسجد به مسجد آغیل به آغیل باگروه همکاران ومبلغان  خویش درخم وپیچ  دره ها
وبرفراز کوههای بلند  گام نهاد ،در دهقان خانه ها و  کلبه ها ی تاریک   ، با
دهقانان فقیر ومالداران واغیل نشینان  وشماری از عالمان صیقل شده ء دینی
وتعدادی از   متنفذین روشن بین محلی  روی یک  سفره  نشست . با دهقا نان فقیر
مالداران   وپیشه  وران  در آمیخت  ورنجها ی بیکران توده ها را درگوشت وپوست
خود احساس  کرد به  سخنان پرمغز و معانی   روایات ،  تجربه ها و آموزشهای
راویان وپاسداران  سنن پسندیدهء مردم   خود آشنایی یافت . حماسه های نبرد
پهلوانان شاهنامه فردوسی  را از شاهنامه خوانان  شنید  ومردم را دروشنی این
گنجهای  خرد  ودانش نیاکان  ، به مبارزه  علیه  پاسداران خرافه های قرون وسطایی
وثبات پرستان کج آهنگ  برانگیخت  

آ  تش  امید و مبارزه ء داد خواهانه  اجتماعی رایکجا  با گروه کاری خود ، در دل
ودامان دره های شاداب هندوکش  برافروخت    به خاطر تأ مین  حقوق و آزادیهای
دموکراتیک مردم به ویژه  به خاطر تطبیق  بی چون وچرای  ارزشهای فصل سوم قانون
اساسی  دولت پادشاهی  محمد ظاهر شاه  تلاش پرامید کرد .در  سه حوزه ء
انتخاباتی  ،  64 درصد آرای مردم را به دست آ  ورد  و لی  هنگامیکه کارگران
آگاه  ودهقانان رزمنده ء  درهء هزارهء پنجشیر  با درفش گلگون جمعیت دموکراتیک
خلق بسوی حوزه چها رم انتخاباتی  درحرکت ظفر نمون بودند  که ؛   نخست بدون هیچ
دلیلی وخلاف ارزشهای دموکراتیک قانون اساسی مراگرفتار کردند وبیدرنگ   به زندان
کاپیسا دریک سلول تنگ وتاریک نمناک  وپر از خزنده وگزنده  انتقال دادند وسپس
صندوق انتخاباتی هادی کریم را مهروموم نمودند  درین وضع هادی کریم با وصف
کنترول جدی راهها به یاری  وهمکاری کارگران آگاه پنجشیر خودرا به کابل ونزد
ببرک کامل رسانید واتفاقا  همینکه  منصوری وزیر داخله از خلال جر وبحثهای
تیلفونی واعتراض قانونی ببرک کارمل از  حضور هادی کریم  آگاهی یافت  او   نیز
درکابل ودر  محل کار   رهبر  فرکسیون پرچم گرفتار شد  وبیدرنگ  به ولایت
کاپیسا  انتقال یافت وخلاف قانون  حبس  واز حق قانونی  حاکمیت  و وکالت  مردم
محروم ساخته  شد  وبجای  او  عبد  لقیوم    فرزند  کرنیل نواب خان  پنجشیری از
درون صندوق انتخاباتی سربلند کرد   

 شا
یسته ء گفتن است که کرنیل نواب خان همان افسر شیر اندا م قوی هیکل شجاع و
آزادی دوستی بود ه است که در خط اول جبهه  جنگ استقلال افغانستان  تا  “علی
مسجد ”  برقوای مجهز انگلیس  تاخته و تعرض دشمن را درهم شکسته بود
و لی  شاه امان لله  بجای  قدر شناسی از کرنیل  نواب  خان و  فاتح سنگر دشمن آب
وخاک ما ،لقب وافتخار مار شالی ر ابه  شاه ولیخان شوهر همشیرهء خود بخشید با
شگفتی باید یاد کرد که   پس از  سرکوب توطیه آمیز  امیر حبیب لله کلکانی  ازسوی
دشمنان سوگند خوردهء کهستا نیان هندوکش  ،  کرنیل نواب خان نیز   فرار مرغاب
شد  مارشال شاه ولی  برای جبران  سبک  نظری و گناهان برادران مستبد  خود  علیه
غازی  کرنیل نواب خان  ، پس از دهها سال    به اداره ء محلی سفارش نامه نوشت
وحق حاکمیت مردم پنجشیر ووکالت را به  عبدالقیوم فرزند کرنیل نواب خان حاتم
بخشی فرمود   این راز را وکیل قیوم خود پس از سقوط سردار محمد داوود  برایم فاش
کرد ،  وکیل قیوم  دردوران سردار محمد داوود یاغی بود  ودردوران حاکمیت  ”
حزب  دموکراتیک خلق افغانستان ” به تضمین من ازدامان گذرگاه خاواک  و “سفید
چیر” به شهر پر غوغای کابل فرود   آمد  ولی پس ازسقوط پنجشیر از سوی فرمانده
مسعود  ،  حفیظ الله  امین  اعتماد خودر ا براو ازدست داد  منزلش زیر مراقبت
پولیس قرار گرفت  یک صبح در وزارت فواید عامه  نزدم آمد وگفت که حفیظ الله امین
به قول  و قرار خود وفا نه می کند احتمال دارد  که  برمن حمله  نماید   ومیدانم
که  شما نیز زیر مراقبت او قراردارید وازآزادی وامنیت شخصی من وخانواده  ام
دفاع نمی توانید  بنابرین  من به وطن میروم وهرگز علیه دولت شما  بغاوت
نمیکنم   وبه تعهد خود وفادار هستم  .

 اتفاقا
که درهمان روز خدا حافظی کابل را ترک  کرد ه دوباره  به زادگاه خود و به قریه ء
“سفید چیر” وعلاقه داری حصه ء اول  پنجشیر  رفت وتا پایا ن عمر در سفید چیر
پنجشیر زنده گی کرد  وفرمانده مسعود نیز اورا به  حال خودش گذاشته بود

 به
هرحال   درنتیجه برخوردهای دوگانه ومتضاد حکومت  سردار نوراحمد اعتمادی ودربار
،   با  کاندیدا ن  شهری واطرافی ” فرکسیون پرچم ” ،   سرانجام   براساس  پیام
کتبی  زنده نام شهپرالله شهپر شهید عضو کمیتهء مرکزی  وسید عبد الحکیم شرعی
جوزجانی  نا یب رییس کنگره موءسس  جمعیت دموکراتیک خلق  در17   حوت   1348
خورشیدی  از ”   فرکسیو ن پرچم ”  جداشدیم   ( 29 )  بخشی از متن  نامه ء قلمی
زنده یاد شهپر شهید  اینک  پس از  39 سال  تمام  به حیث یک سند حزبی  وبدون
هیچگونه  آراستن وپیراستن به نشر سپرده میشود  :  ”   آنان می خواهند ازشما به
حیث آخرین وسیله استفاده نمایند  ، شما محبوس هستید  .ازین بالا فعلا مجازاتی
وجود ندارد . لهذا  درمو قف خود  همچنان مستحکم  استوار و پایه دار باقی به
مانید و .و.و. ” 

اگرکه دران برهه مبارزهء در ون فرکسیون پرچم  زنده یاد   ببرک کارمل  و محترم
دکتو ر اناهیتا مرا   دوبار در زندان کاپیسا ودر قلعه جدید  دهمزنگ  ملاقات
کردند وبه خاطر رفع شک وتفکر ذهنیگرانه ء ما حاضر به استعفا ء  داوطلبانه خود
ازرهبری فرکسیو ن پرچم  شدند   ولی  من  دران مرحله   به درستی  به این  ریزه
کاریها ی سیاسی آگاهی نداشته ام  که دولت  درشهرکابل  ومرکز سیاست  وادا ره
علیه   رهبر یک جریان سیاسی طرفدار گرایش بین المللی  اتحاد  شوروی درپیش
چشمان  باز ژورنالستان وسفارتخانه های دول متحابه  حمله و ” دمو کراسی تاجدار
”  را بدنام    نمی توانسته است   بنابر ین براساس  یک شک و تردید ذهنیگرانه
،  از موضع خود علیه سیاست یک بام ودو هوایی دولت فرتوت  سلطنتی  پسروی نه  کرد
ه  وخلاف  پالیسی  قانونی  فرکسیون ” پرچم ” علیه همه امیران وشاهان وطنفروش
افغانستان وبرضد  افراطکاریها مستبدانه خودسری ها ی مقامات رهبری کننده ء قوه
قضاییه  حکومت  دستگاه آزادی کش  سارنوالی واداره  پولیس و  زندانهای استبداد
،   در محکمه  ء استیناف  فریاد اعتراض وخشم وخروش خودرا  براساس احکام
دموکراتیک  فصل سوم  قانون  اساسی دولت پاد شاهی  ا رزشهای اعلامیه حقوق بشر
وقانون اجرا ات  جزایی  بلند  کردم وبا الهام از  نامه ء شهپر شهید ،   درحریم
سلطنت به کنایه  اشاره   و به الفاظ زیرین   تها جم افشاء گرانه وتعرض  خودرا
با ا ند کی  ” چپ روی ”  آغا ز نهادم و میان روش دوران زندان خود  ومشی
“فرکسیون پرچم ” مرز کشیدم 

 
”

رییس واعضای محترم محکمهء عالی استیناف
دولت پا دشاهی افغانستان . 

”  درتاریخ محاکمات افغانستان خاصه طی چند دههء اخیر ، یک ستمگر وخاین
ملی 

یک وزیر والی وبیروکرات فاسد ورشوه خوار یک ملاک بزرگ وفیودال ولو
دهقانان فقیر وبی گناه را زنده زنده سوخته  ودر خرمن هستی داس بدستان  وطن آتش
بیداد افروخته باشد  ،یا یک تاجر وقصر نشین ستمگر وطفیلی ، تعقیب گرفتار ،توقیف
ومحاکمهء قانونی وعدالت تأمین  نشده است  . یک برسی ساده درمحابس عمومی
افغانستان مبین این وقعیت تلخ تاریخ کشور ما است که  همین اکنون  فقط

آفتابه د ز دان ،   خس د زدان  ، کیسه بران  دهقانان بی زمین وکم
زمین زحمتکشان شهری کارگران صنایع دستی پیشه وران روستاها وشهرها ودر دوران

” دموکراسی ” استادان دانشگاه  دانشجویان دانشکده ها ، دکتوران طب
دانش آموزان  کارمندان پایین رتبهء دولت  فرهنگیان کارگران پیشرو مراکز صنعتی
ودیگر وطنپرستان محکوم تحت محاکمه بی سر نوشت در انتظار محاکمهء نا معلوم ومرگ
اند .  جریان  محاکمه وبرخورد  ظالمانه  محکمه ء  کاپیسا  مبین این واقعیت تلخ
بود که . . .  . هنوز محافل حاکمه  مانند دوره های سیاه  استبداد استعماری بر
محاکم   کشور تسلط  فراوان دارند ……..    محاکم طوری که  شاید وباید  از
صلاحیتهای قانونی  بطور مستقل استفاده نمی توانند  وبنابر علل فراوان که مجال
ذکر آن درین اعتراضیه نیست زیر تأثیر میروند  وحقوق توده های محروم  وستمکش را
به نفع یک اقلیت کوچک غوطه ور درعالیترین امتیازات جامعه  ( اشرفیت )    زیر پا
می نهند   …….ووووغیره  ” 

قضات محترم      

… قصهء غم انگیز استبداد وستمهای ملی واجتماعی برابر عمر دور
ودراز  جوامع طبقاتی ،طولانی ، دردناک و استخوانسوز است   . استبداد وحشی بویژه
استبداد استعماری ومیراثخواران سیاهکار آنان درکشور نیمه فیودالی ما ودر سیارهء
ما  ،ارمانهای ملیونها انسان شرافتمند وبیگنا هان را  در هرکجای جهان سرکوب
خونین ونبرد مقاومت جویانه مردم آزاد اندیش وترقیخواهان را  منکوب وبدنام کرده
است  دیگر این واقعیتهای  تلخ تاریخ ، کاملا  آشکار است  که : برخوردهای
ظالمانه وافراط کاریهای مستبدانه از سرشت اقلیتهای اشرافی غوطه ور در عا لیترین
امتیازات اجتماعی اقتصادی  و مستبدین آب میخورد  .

همین اکنون دردوران  اعتلای نهضت نجات بخش ملی  ؛ درعصر شکست زنجیر های استبداد
استعماری ،قیود برده گی و اسارت معنوی ،  عمال حکومت  بامن چنان با خشونت تعصب
آمیزی   برخورد میکنند که تصورکنید پشتونخوا    وبلوچستان را  فروخته ، یا
معاهده گندمک ،دیورند   وقرار داد وطنفروشانه  ء  

”  آب هیلمند  ”  را  امضاء ،  یا ازخون ملیومها انسان زحمتکش کاخهای باشکوهی
را  خلاف استحقاق ،شایسته گی وکا ر خلاق  اجتماعی در اینجا و آنجا آباد کرده
باشم

 محترم
رییس واعضای محترم  استیناف :                                                

از هنگامی که  بصورت غیر قانونی در علاقه داری حصهء دوم پنجشیر خودسرانه
تعقیب ،بازداشت ،توقیف  وحبس گردیده ام  تا این لحظه که با عشق آتشین به وطن ،
خلق ء ایمان بی تزلزل  به آیندهء بشریت ترقیخواه  ،دورنمای درخشان  آزادی
وعدالت اجتماعی ، به  امید پیروزی اصول جهان بینی علمی واندیشه های دموکراسی
آزادی با خوشبینی تاریخی در زندان  سیاه استبداد فیودالی بسر میبرم ؛دهها عمل
غیر قانونی وصدها رفتار ظالمانه وخلاف کرامت انسانی  عمال استبداد را  از نزدیک
دیده وشنیده ام و.و.و….  ”

 درجریان
این محاکمه  به شمول پدر برادران  وفرزند  نو جوان ونزدیکانم  در حدود چهل  تن
از فعالان سیاسی  خلق کارگر اشتراک داشتند  محکمه با یک رأی مخالف ودو رأی
موافق  ،حکم شش سال  حبس را علیه من صادر کرد

ولی پدر سپید مویم که  جگرن  بازنشسته  ء اردو بود به هنگامیکه دستبندهارا
بدستانم زدند  وبسوی سلولهای مجرد قلعه ء کرنیل برده میشدم  با لبان پرخنده
به   پیشانی ام بوسه زد  و گفت بروبچیم   ” دوزخ روی  مردانه رو  ”   یاد ش به
خیر باد  وروانش شاد

 (
30)  :  دفاعیه ء  دستگیر پنجشیری  در محکمه ء استیناف دولت پادشاهی افغانستان
،     صص  54  –  55  –   58  –     72-73  

 فرایند
وحدت  “خلق کارگر” با  ” فرکسیون  خلق ”

همانگونه که  دربخشهای ششم وهفتم  بروشنی  بیان شد  جمعیت دموکراتیک خلق
درنتیجه ء مبارزات حاد سازمانی  وسیاسی  درونی  وبیرونی  به ویژه  به علت حضور
ونفوذ  شتابنده  حفیظ الله  امین در رهبری  “فرکسیون خلق ” به تاریخ  14 ثور
1346  خورشیدی ،  به دوشاخه ء روینده ء   “خلق  “و  “پرچم ” منشعب شد  وسپس  در
سال 1347  خورشیدی محمد طاهر بدخشی بافرکسیون  ”  خلق ”   راه خودرا جدا کرد

در
پایان سال    1348  خورشیدی و  درجریان  مبارزات انتخاباتی  برای ولسی جرگه
به    اتهام  ” دادن شعار ضد نظام سلطنتی و تحریک مردم  به مبارزهء  مسلحانه
…”  زندانی محاکمه  وبه  شش سال حبس محکوم شدم  دردوران  زندان قلعه ء جدید
در17حوت  سال 1349 خورشیدی به مشوره شهرالله شهپریکی از ترکتباران کرانه های
آمو ویکی از قاطع ترین  ا عضا ی  کمیته مرکزی  منتخب کنگره از پرچم  انشعاب
خودرا اعلان وسازمان مستقل سیاسی ای را   از کارگران  آگاه شمال وجنوب هندوکش
ودانشجویان  روستایی تشکیل کردیم  این نیروهای ثابتقدم   از دهقانخانه های
کرانه های آمو  هری ر ود  کوهستانیان  هندوکش  وازمراکز صنعتی وکارگری  شهرهای
آفغانستان  جوانه زده بود ترکیب قومی ومذهبی  این سازمان نیز خیلی گونا گون
وپر تنوع بود اکثریت  قریب به اتفاق صفوف وفعالان ”  خلق کارگر”   به اقوام
ازبک  ترکمن  هزاره  عرب ایماق


تاجیک  کوهی  پشه یی  فرقه اسماعیلیه  قوم صافی وشماری از افغانان صیقل شده ء
وطن  پیوند اجتماعی وقومی  داشتند

فرایند  وحدت  فرکسیون  ” خلق ” با  شاخهء  ” خلق کارگر ”

 اتفاقا
دکتور صا لح محمد  زیری  عضو کمیته ء مرکزی  فرکسیون خلق  نیز درجریان مبارزات
انتخاباتیی قندهار زندانی شد  وبه زندان قلعهء جدید دهمزنگ  انتقال یافت .
چونکه هردو زندانی هم طبق هم طبقه  وهمزنجیر بودیم

 درجریان
یکسال  زنده گی واحساس دردهای مشترک به این نتیجه رسیدیم که فرکسیون خلق وخلق
کارگر  ازلحاظ پیوند طبقاتی  بهم نزدیکی اجتماعی دارند    وشمال وجنوب هندوکش
بیدار خاستگاه  کار زنده


گی ومبارزهء آنان است درین فرکسیونها، نما ینده گان آگاه  دهقانان فقیر
کارگران  آموزگار ان معارف وبخشی از روشنفکران کشوری  ولشکری سازمان یافته اند
بنابرین   درنتیجه ء وحدت سازمانی سیاسی ورهبری  بدون تر س از اشتباه  به یک
حزب واحد سرتاسری تبدیل میشوند  وسرانجام  درنتیجهء تلاشهای  پیگیر ومشترک
دکتور صالح محمد زیری واینجانب  رهبری وفعالان سیاسی هردو فرکسیون  به وحدت
سیاسی سازمانی  ورهبری بدون قید وشرط  همبسته گی  رزمجویانه ء خودرا  در اول می
1970  باصدور پیامهای شور انگیزی اعلان کردند   روز اول می روز همبسته گی بین
امللی کارگران جهان بود هردو جریان  “خلق ” و ” خلق کارگر ”  ازدو سمت وسو ی
شمال وجنوب  “پارک زرنگار” 
 به
گونه  دو موج سرکش وخروشا ن  بهم یکحا شدند  . نخست زنده یاد شهرالله شهپرغضو
کمیته ء مرکزی منتخب کنگرهء موءسس (کنگرهء  اول )   پیام آتشین ” وحدت ” را  که
از زندان  قلعه کرنیل  دهمزنگ فرستاده بودم     باشور وهیجان آتشین قراأت کرد
و سپس د کتور شاه ولی  پیام فرکسیون  ” خلق” را  به نماینده گی از  روانشاد
نورمحمد تره کی  به اشتراک کننده گان مظاهره رسانید .

 این
پیامها  باجوش وخروش انقلابی وغریوهای همبسته گی وشعارهای  وحدت آفرین  : ”
زنده باد وحدت پایه دار جمعیت دموکراتیک خلق وزنده باد وحدت خلق افغانستان ”
استقبال گرم شد وهردو فرکسیون با درک ضرورت تاریخی  وحدت و اتحاد نیروهای
سیاسی  آگاهانه  بهم پیوستند وزیرنام وبیرق گلگون  ” جمعیت دموکراتیک خلق ”
بازهم به مبارزه ء ملی ودموکراتیک خود اد ا مه دادند وبرای نخستین بار درتاریخ
افغانستان پالیسی نفاق افگنانه ء استبداد استعماری ، توطیه های محافل کهنه کار
و  دربار سلطنتی به نیرو ی همبسته گی  آگاهانه اجتماعی ملی فرزندان همه گروههای
قومی افغانستان  افشاء وخنثا گردید واین دوفرکسیون  مستقل سرنوشت خودرا با
رشته های  منافع  همه  گروههای قومی برابر حقوق افغانستان  گره زد و جوشش بخشید
وباصفوف فشرده تر مارش ظفر آفرین خودرا  برضد نظام نیمه فیوالی وتکیه
گاههای  لرزان  خاندان سلطنتی  با کفیت نو آغازنهاد

پیدایی 

سازمان  کارگران جوان “کجا ”
 بخشی
از اعضای فرکسیون  “خلق کارگر ” درجریان مبارزه علیه گسترش نفوذ  گرو ه سیطره
جوی حفیظ ا لله امین باردیگر بادریغ  ودرد  بدون محاکمه ء سازمانی ودلیل
منطقی  مجبور  به طرد  جدایی از فرکسیون خلق گردیدند  این نیروها  غالبا
کارگران  آگاه مراکز صنعتی بودند  این کارگران آگاه  بازهم بنام      ” کارگران
جوان افغانستان ” (کجا ) متشکل شدند این سازمان تا 12 سرطان 1356 خورشیدی ووحدت
فرکسیونهای عمدهء خلق وپرچم فعالیت بی سر وصدامیکرد   پس از تأ مین وحدت عام
وتام  جریان دموکراتیک خلق ،  بخشی از ین کارگران جوان  به سرکرده گی زنده یاد
ابراهیم سامل  یکی از فعالان سابقه دار جریان دموکراتیک خلق  انحلال خودرا
اعلان وبه جریان   دموکراتیک خلق پیوستند  . برافرشته باد  درفش لاله گون
کارگران جوان جدایی
گروه کار از فرکسیون ” خلق”

 پس
از وحدت خلق با خلق کارگر ،بازهم تب وتاب  فرکسیون ” خلق ” بالارفت  . ا مان
الله استوار ، شهید عظیم گوهر ی  ، انجنیر واحد صبری  پویا فاریابی استاد  آصف
ارغند اب ، انجنیر مضرابشاه   هاشم پیکار  ودیگر فعالان گوشه گوشهء افغانستان
موضوعهای  ، تشکیل  کنگره ء  دوم جمعیت دموکراتیک خلق  تصویب اسا سنامه
مرامنامه ء ج.د.خ.ا. و   تنزیل مقام  حفیظ الله  امین را  مطرح کردند  زیرا
حفیظ الله امین خلاف احکام اساسنامه  جمعیت دموکراتیک خلق  بدون طی دوره ء
آزمایشی  به عضویت کمیتهء مرکزی  جمعیت دموکراتیک خلق  راه یافته بود   ولی به
خواست عادلانه واصولی آنان  نه تنها  از سوی رهبری  فرکسیون خلق  تمکین نشد ،
بل  امان لله استوار و شماری از فعالان برجستهء گوشه گوشهء افغانستان از
فرکسیون خلق اخراج  و پیوند  هوادا ران آنان  بدون محاکمه ء حزبی از سازمانهای
جمعیت دموکراتیک خلق قطع وگسسته شد در چنین  وضع  اکثریت کادرهای 10 ولایت شمال
به تشکیل  کنفرانسهای  خود آغاز نهادند  و هسته  رهبری  “گروه  کار  ”  به
ابتکار ا ما ن الله  استوار  شهید عظیم گوهری ، زنده یاد انجنیر واحد صبری ،
غفور پویا  فاریابی  انجنیر نضرابشاه   استاد اصف  ارغنداب وهاشم پیکار درحوت
1351   خورشیدی  جوانه زد تا سقوط دکتاتوری حفیظ الله امین  بصورت  بی سر وصدا
کار زنده گی ومبارزه کرد  وپس از 6 جدی 1358  خورشیدی فرآیند وحدت  گروه  کار
با حزب دموکراتیک خلق زیر رهبری ببرک کارمل تأمین گردید درباره ء تاریخ کارزنده
گی ومبارزه ء سپاهیان  گمنام  ” گروه کار  ”   دیپلوم  انجنیر  امان الله
استوار  میتواند وباید اطلاعات واسناد موثق وسودمندی  را در دسترس نسلهای
روینده ء امروز وفردای مهین قرار دهند  وگنجینه  مبارزات  آگاهانه  زحمتکشان
افغانستان را غنای بیشتر بخشند
  

باعرض حرمت

اکادمیسین  دستگیر پنجشیری

ایا لت   واشنگتن – امریکا  

24 قوس   1387  خورشیدی

برا بر به ماه دسامبر 2008 ع

مدارک

……………………….

(   29  )  :  نامه ء قلمی   شهید شهرالله شهپر عضو کمیتهء مرکزی
منتخب کنگره ء اول   جمعیت دموکراتیک خلق

( 30 ) :  دفاعیه ء دستگیر پنجشیری  ؛درمحکمه ء استیناف  دولت
پادشاهی افغانستان  صص  72-  73   . تاریخ طبع  1383 خورشیدی .

محل چاپ :  مطبعه  بنگاه نشرات  میوند 

( 31  )   :  روزشمار وقایع  افعانستان :  تهیه  کننده محمودحامد
علمی 

تاریخ نشر :  اگست 1999 

محل نشر :  لندن 

نقش فعال ببرک کارمل

درتشکیل ” جمعیت
دموکراتیک خلق “

آدمکش
حرفه یی    وطن را   بگذار

فردای وطن  به   مردما


نش   بسپار

        

دنیا که رود   به طرز  و آهنگ دگر

مردم نتوانی

 به
زر وزور   مهار

” فروغ هستی ”  

 

 

بخش نهم 

                    لحظه
های اوج شهامت انقلابی

پس از تهاجم  نفوذ وحضور قشون اتحاد شوروی ،  سرکوب خونین  حفیظ
الله  امین   ،  گرفتاری  رهیران  حزبی ودولتی  فرکسیون خلق   ، بازگشت زنده
یاد  ببرک کارمل  ورهبران تبعیدی جناح پرچم  از اتحاد شو روی  ، انتقال  قدرت
سیاسی  به ببرک کارمل ورهبران  تبعیدی  پرچم  وانتقال  رهبران حزبی ودولتی
فرکسیون خلق  به همکاری  فعالان سیاسی  فرکسیون پرچم ونیروهای زرهی ، شوروی به
زندان پلچرخی   ، تجدید ساختارهای نوین حزب واحد  دموکراتیک  خلق  و تحکیم پایه
های دولت جمهوری دموکراتیک افغانستان  درمرکز توجه ببرک کارمل  قرارگرفت  برای
انجام درست وشتابنده ء وظایف حزبی ودولتی وتأمین  وحدت سیاسی سازمانی و رهبری
جزب دموکراتیک خلق و کاهش تنش در   درون فرکسیون  خلق  علیه حضور ونفوذ قشون
شوروی ، نخست  فرمان رهایی دستگیر پنجشیری و   دکتور صالح محمد  زیر ی    از
حبس مجرد زندان پلچرخی صادر شد   ببرک کارمل  مارا  به هنگام  رهایی در  قصر
چهلستون  جدا جدا  به  حضور  پذیرفت و صحبت خودرا بامن  به این الفاظ آغاز
کردند    :  ”  بسیار توقع داشتم  تا درختم  معالجه   از بیمارستان  مسکو
واستراحت لازم 
باما
یکجا  به کابل  می آمدی ولی  شما  خود  داوطلبانه  را ه  زندان وجدایی از حزب
خودرا  انتخاب کردید   به هرحال   درجریان اختناق  وسیطره  ء  حفیظ الله  امین
هیچیک از رفقای پرچمی از دست وزبان شما گزندی ندید  ه اند واز برخورد سالم شما
به خوبی یاد میکنند . بروید  دست وبازوی خودرا بر زنید


و کار حزبی ودولتی خودرا  درفضای همبسته گی  رفیقانه آغاز کنید  ”   ولی  به
ایشان  باسپاس فراوان گفتم  که در دولت شما کار نمی کنم ، گفتند چرا ؟  گفتم
به دو دلیل  ؛ نخست عناصری که برضد امرونهی حفیظ الله امین گردنکشی آشکار
پنهان  ومبارزه کرده  اند   قربانی داده اند زندانی  وتبعید شده اند  حق دارند
وباید که  در حاکمیت  شما نقش کلیدی  داشته باشند  .

ثانیا شما  آگاهی کامل دارید که پس از ختم معالجه بیماری قلبی
درمسکو   به اکادمیسین  اولیا نوفسکی معاون شعبه ء روابط بین المللی حزب حاکم
شوروی    به صراحت گفتم که  : مسایل انقلاب جامعهء ما با
 “صدور
انقلاب
“ 

حل نمیشود 

مردم  مسلمان  افغانستان  هما نگونه  که درسال 1839  ع    دربرابر
سپاه تجاوز کار  استعمار بریتانیای کبیر وتا چپوشی   شاه شجاع ونوهء احمد شاه
درانی  بپا خاست سلاح گرفت مقاومت کرد وبا سیلابه و شمشیر جنگید وسپاه تجاوز
کار استعمار بریتانیای  کبیر را در اول جنوری 1842  مجبور به  ترک افغانستان
کرد وبیش از     16000تن  از عساکر تا د ندان  مسلح انگلیس را در راه خورد
کابل- جلال آباد  به  جهنم فرستاد ؛  بدون ترس از اشتباه   دربرابر قشون سرخ
نیز  هزاران بار خشماگین تر بپا می خیزند  سلاح میگیرند  و   تا   آ خرین قطره
ء خون  خود  مقاومت  عادلانه  میکنند

.
به همین دلیل  دوروز پیش از حضور ونفوذ  شوروی  وبازگشت شما ،  پس از ختم
معالجه ودرمان بیماری قلبی به هنگام  قدرت  بی لگام  حفیظ الله  امین  با قبول
هرگونه خطر ،  به وطن برگشتم  .  اگر که  پس از 6جدی 1358 خورشیدی مرا نیز
رفقای کوتاه  نظر  شما بدون هیچ دلیل قانونی  توسط تانکهای  اتحاد شورو ی   به
زندان پلچرخی انتقال داد  ه اند  ومدتی است بدون حکم  محکمه درسلولهای
انفرادی  در بی سرنوشتی زنده گی میکنم ولی من   هنوز هم به حل  نظامی مسأله
انقلاب  باور ندارم مسأله  وحدت  ورهبری  حزب فقط  با  تدویر کنگره ء دوم  حزب
واحد  هردو فرکسیون “جمعیت  دموکر اتیک خلق ”   وانتخابات آزاد   دموکراتیک
ومخفی مقامات رهبری کننده  ء حزبی  میتوانست وباید حل وفصل شود
 این
راه حل منطبق به منافع حزب دولت وخلق کشور واصول  مبارزه اجتماعی میباشد
بنابرین  در حال  حاضر اگر مایل باشید صرف در حزب  دموکراتیک خلق افغانستان
وسازمانهای اجتماعی خدمت میتو انم   ،  نه دردولت شما ،  در غیر آن لطفا  دستور
به فرمایید  که  مرا  به زندان برگردانند  این راه برایم نا شناخته نیست و باور
نیرومند  دارم  که اداره  ء  شما  خشن تر از دوران سلطنت  بامن برخورد نمیکند
از جای برخاست مرا   به  آغوش  گرفت و با  صمیمیت  رفیقانه باهم خدا حا فظی
کردیم  وگفت سلامم را به پدر ومادر فرزندان خود برسان  .  

به  هرحال تا جاییکه پس از رهایی از زندان آگاهی یافتم  من ودکتر صالح محمد
زیری    درنتیجه پافشاری دلاورانهء  زنده نام استاد خلیل کهستانی معاون  کمیتهء
شهری کابل ورفیق  گلاب زوی  ودیگر فعالان لشکری وکشوری  فرکسیون  خلق و مقدم
برهمه درنتیجه  کار،  زنده گی ،  مبارزه ء اصولی وحساب پاک . خود  از زندان
آزاد شده بودیم .

–  ببرک کارمل باری هم  درسالهای  آ خر رهبری دولتی  خود مرا به حضور
خواستند  ودستور دادند که بجای  رفیق  مجید سربلند  به حیث معاون  امور فرهنگی
صد  راعظم  با   رفیق کشتمند  همکاری  کنید   درین مرحله باز هم با سپاس فراوان
به ایشان  پیشنهاد کردم که دروضع مشخص کنونی آقای ع. محتاط سفیر کبیر شما
درکشور جاپان نقش فعال تری  ا یفا میتوانند   وبهتر است که در جبهه فرهنگ ودر
انجمن  نویسنده گان  به کار خویش ادامه بدهم  وگفتند که  درین زمینه با رفیق
کشتمند  ودیگر رفقا  مشوره میکنیم  پیشنهاد خوبی است بازهم نخواستم که رهین منت
ایشان و افزار اجرای مقاصد وباشه ء دست آموز این یا آن فرکسیون حزب دموکراتیک
خلق  شوم .  

به
باورم   موضعگیری بی خطای ببرک کارمل علیه سیاست  تجدید نظر طلبانه  گرباچوف
رهبر حزبی  و دولتی اتحاد  شوروی  ،   پرخاش عادلانه   اوعلیه     چرخش وچپگرد
تند  دکتر نجیب لله  بسوی  تنظیمهای تندرو  ، شاه مخلوع   ،اشرافیت کهن طریقه
های نقشبندی ؛   قادری  بویژه  مقاومت آشکار ببرک کارمل   درشب قیام هفتم ثور
1357  خورشیدی بخاطر دفاع از حق  زنده گی  سردار محمد داوود  وقانونیت
دموکراتیک  در کشور ،    لحظه های  اوج شهامت انقلابی ببرک کارمل     بوده
است  (   31  ) 

تا ا  ینجا  برپایه  موازین  اسا سنامه  واصول  مرامی ح.د.خ.ا.
درباره نقش هریک از رهبران جمعیت وحزب دموکراتیک خلق بدون حب وبغض وغرض ومرض
شخصی  حقایقی نوشته شد   اینک درباره ء زنده گی پراز فرا ز وفرود

 کار
،  مبارزه  ونقش فعال  شخصیت ببرک کارمل
 در
تحولات دموکراتیک جامعه  ، بیداری سیاسی  وتشکل نسلی از مبارزان انقلابی حقایقی
بیان  میشود 

اعتراف  اگر که    زیر   تأ ثیر عقده های کو ر  طبقاتی  ، گهگاه  علیه جاودان
یاد  ببرک  کامل  مو ضع  سالم  نداشته  ام  ولی  با همه  روشنی  اعتراف میکنم
که  پس از رهایی از زندان (28 حمل 1992 )  وفروپاشی حزب وطن ( 8  ثور 1992 ع )
پیوسته  از مشی سیاسی  واصول جها ن بینی  علمی  ببرک کارمل تا جاییکه ممکن بوده
است یک لحظه هم به بیراهه نرفته ام   واز دست آوردهای تاریخی دوران رهبری او
آگا هانه پشتیبانی بیدریغ کرده ا م  وتاکه زنده  ام  از راه سپید وروشن آزادی
دموکراسی  ترقی صلح دوستی  وبرابر ی حقوقی ملل ومردمان افغانستان وجهان به
بیراهه  نخواهم  رفت     

ابتکار تاریخی

در
هشتادومین  سالروز تولد ببرک کامل و  درسراشیب  عمر ( 76 ساله گی ) به این
تقصیر خود  ا عتراف  میکنم  و این خاطره ء  فراموش نشدنی ایشان را  به گونه ء
مثال    مینویسم  که   روزی درسالهای  اخر  رهبری  خویش از مسکو  واز
بیمارستان  برگشته.،  در قصر صدارت  رهبران  حزبی ودو لتی   دعوت شده بودند .
دران  جلسه درست سه ونیم ساعت  پیرامون   حیات  حزبی ودولتی  وسیاست  سالم
کادری سخنرانی بسیار سازنده  اصولی  ووحدت  افرین کرد ند  . همه سخنان او با
کف زدنهای طولانی  وبا شور وهیجان انقلابی  پشتیبانی بیدریغ میشد  ولی صبح
فردای همان شب رفیق  سید اکرام پیگیر  مصوبه ای را  آورد  که در آن  انجنیر
شریف منشی کمیتهء ولایتی کابل  به حیث منشی ولایت  بلخ تعیین شده بود  من در
مصوبه  بیروی سیاسی  ح.د.خ.ا  ودر پهلوی نام خود  نوشتم  که ”  از کادرهای
شایستهء محلی بلخ  استفاده شود ”   وبه این  شیوه مخالفت خودرا  علیه  تفاوت
گفتاروکردار  ببرک کارمل  بیان کردم  ولی  به هنگام چاشت  که بسوی قصر
گلخانه    روان بودم  اتفاقا  دیدم که  رفیق کارمل  با گامهای  تند بسوی  من
می آید   در  نخستین  برخورد  مرا مخاطب ساخت   که رفیق  پنجشیری باز  به خط
نستعلیق  چی نوشته ای ؟  به پاسخ ایشان  گستاخانه گفتم  که :
–                              

”   رفیق کار مل  ؛ لطفا سه ساعت  حرف نزنید  یک دقیقه عمل کنید   ”   با
شنیدن  این سخن  بدون هیچگونه واکنش نامساعد علیه پاسخ صریح من   چپگرد  کرد
وراه خودرا  بسوی حرمسرای تغییر داد

ولی  انجنیر   شریف   چند سال پس ، دردوران مهاجرت،  به من از طریق
تیلفون   توضیح کرد   که  پدر  محترم و خانواده ء ایشان  در  ولایت بلخ
کاروزنده گی میکرده اند  وبیشترین دوران  نوجوانی وجوانی خودرا درکرانه ها ی
آموبا کار گران  آگاه  وزحمتکشان آن ولایت سپری کرده  بوده وبه زبان ازبکی
آگاهی داشته وبیش از ولایت کابل درولایت بلخ   کار پر ثمر  سازمانی وسیاسی
میتوانسته است 

 بیک
سخن زنده یاد ببرک کارمل  از مخالفان  شخصی  خویش انتقام نگرفت  توطیه نساخت
برجکم  مرگ کسی  نه تنها  مهر وامضاء نه نهاد  بل او نخستین رهبر حزبی  دولتی
افغانستان  وخراسان  بود ه است که به فکر وذکر  پیو ستن  به قراردادهای  رفع
مجازات سنگین  اعدام  افتاد  و  به ابتکار تاریخی  ببرک کارمل این موضوع حیاتی
طرح گردید   ودردوران دکتور نجیب توسط استاد محی الدین پنجشیری  وزیر عدلیه
غیر حزبی حکومت دکتور نجیب لله کنو  نسیون    ( عهد نامه )  امضا  ء شد و این
میراث دوران   سلاطین مستبد قرون وسطایی  افغانستان  منسوخ اعلان گردید   ولی
همین کارنامه ء دموکراتیک   دوران حاکمیت دموکراتیک خلق امروز ازسوی حامد کرزی
نمایند ه ء  دموکراسیهای  سرمایه سالاری جهانی بدون  اند کترین  خجلت و شرمساری
تاریخی  نقض میشود  شایسته  یاد آوریست  که پس از یکسال وچهارماه زنده گی تلخ
ما در سلولهای زندان پلچرخی ،  ارمکورا ؛ نماینده ء فوق العاده حقوق بشر
سازمان  ملل متحد به زند ان  آمد  واز جمله  صد زندانی محکوم   به اعدام
تنها    مرا ملاقات کرد وگفت که چرا زندانی شدی ،  گفتم  لطفا  بروید پاسخ این
سوال خودرا ازقانون شکنان وبویژه  دکتور نجیب لله بگیرید من وکیل شورا بودم
مصوونیت پارلمانی داشتم   بدون فیصلهء شورایملی  گرفتار  وزندانی شده ام  . من
هم  دلیل این حکم اعدام  را بروشنی نمیدانم پاسخ مشخصی که من میتوانم وبایدبه
شما بدهم این واقعیت تلخ است  که  از کمیته ء مرکزی واز دفتر کارم  مرا گرفتار
وبدون هیچگونه  اسناد وقراین قاطع  جرمی   توسط قضات گوش به فرمان وقانون شکن
خود محکوم به اعدام  ساخته اند    دران روز ها یک نامه ء افشاء گرانه  را نیز
بسیار ماهرانه توسط یکی از پایوازان خانواده ء خود   به بیرون فرستاده بودم
وآن  نامه  در جریده آزادی از سوی آقای غلام سخی غیرت مدیر آن جریده   به نشر
سپرده شده وبه استقبال گرم آزاد اندیشان
مواجه
نا یاب و در بازار سیاه  بهای آن بیشتر  از صد افغانی رسیده بود  آقای   غیرت
مدیر جریده ء ازادی نیز  به  خاطر نشر نامه  ء زندان من   وماهنامه ء    ”


amnesty International

ََ”   به فرمان  دکتر نجیب لله به   تو قیف افتاده بود ( 36 )   .ارمکورا
نماینده ویژه  سرمنشی  سازمان  ملل متحد  که شاید  از متن مقالت  من آگاهی
یافته بود برایم اطمینان بخشید که افغانستان نیز به کنونسیون   رفع  مجازات
سنگین اعدام پیوسته است اینک همین امروز نزد  دکتور نجیب لله  رییس جمهور
میروم  ونامه ء سرمنشی ملل متحدرا  به او می سپارم   به شما نیز پیام رهایی از
حکم اعدام و  زنده گی نوین را  میرسانم وگفت تشویش نه کنید من خود روزگاری به
همین اتهام زندانی بوده ام  ( 32  ) 

 

فوتوکاپی

متن نامهء افشاءگرانه ء جریدهء آزادی

آغاز فرایند ( پروسه )  انقلاب فرهنگی

زنده یاد ببرک کارمل  به افزایش نقش زنان دراداره  وسیاست  التفات
ویژه  فرمود   مشارکت زنان   درادا ره سیاست  فرهنگ ودرجنبش سواد وسواد آموزی
دوران رهبری  ببرک کارمل  ،  از پنجهزار دردوران سردارمحمد  داوود ،  به یکصد
هزار زن  بالغ گردید   زمینه ء آموزش وپرورش فرزندان شایسته ء لشکری وکشوری
همه طبقات واقشار ، اقوام قبایل  وپیروان  همه ادیان ومذاهب  وطریقه های مذهبی
افغانستان را  بدون  تعصب وتبعیض جنسی ونژادی محلی ومنطقه یی فراهم ساخت
ودردوران  جاکمیت ح.د.خ.ا.  بویژه  درزمان  رهبری حزبی ودولتی ببرک کارمل
وصدارت  سلطان علی کشتمند هزار ان کار شناس لشکری وکشوری و فعال حزبی امکان
یافت  تا در دانشگاهها ومراکز تحصیلات  عالی واکادمی های  نظامی شوروی سایر
کشور های  سوسیالستی تا سطح ماستریی ودکتر ی آموزش و پرور ش یا بند

افتخار دست اوردهای عمده ء  فرهنگی  کشاورزی مخا براتی  ونیروهای مسلح
وانکشاف روستاها ی افغانستان درمرحله ء   حضور ،  ونفوذ ناتو  امریکا
وپاسدارن صلح ملل متحد   بیشتر به کار  وطنپرستانه  و آگاهانه ء   فرماندهان
اردو ،  وزارت داخله و اداره ء ا  منیت دولتی   و  بیش از همه به تلاش کار
آگاهانه   کار شناسان  با کفایت وبا تجربه  دوران حاکمیت  دموکراتیک خلق
افغانستان بطور عمده  دوران رهبری ببرک کارمل وحکومت  سلطانعلی کشتمند  پیوند
جدایی ناپذیر دارد   .     

سخن آخر  جاودان یاد  ببرک کامل

: 

از مقام خویش به سود خود  ، فرزندا ن ونزدیکان  خویش استفاده ء ناجا یز
نکرد  دربانکهای داخل وخارج  پوند ودالر وطلا   نه   اند وخت
یکی از تخلصهای مستعار  جاودان یاد  ببرک کارمل   ”
آمو ”  بود به این تخلص مستعار در پرچم  مقالات  جانداری نشر
میشد دردوران  سیطره ء گذرای طالبان این “آمو ” ، درکرانه های این
رود خروشان میهن زنده است و جاودان   : 

تاریخ  دوستان  مردم را  روزی  تبریه میکند  چونکه  درسمت
وسوی دفاع از منافع کارگران  دهقا نان  ،رهایی  اقوام ستمدیده و آبادی وشادابی
میهن  ، آگاهانه و  بیهراس از امر ونهی  ابر قدرتها ،   گام نهاد ه ،  وراه
ورسم شهامت  انقلابی و قربانی را  به نسلهای امروز وفردای ” خانه خورشید ” ما
به میراث گذاشته است . روان این رهگشای پیگیر “جمعیت دموکراتیک خلق  ”  شا د
باد
  اگر
که  جمعیت دموکراتیک خلق ، به علل نازل بودن سطح تیوریک ونبود تجربه کافی
سیاسی و سازمانی ، به دلیل  شناخت سطحی اعضا وفعالان از وضع اجتماعی وقانونمندی
تکامل جامعه وجنبش  ودخالت ومداخله  ء محافل حاکمه  وسازمانها ی جاسوسی
ابرقدرتها وارتجاع منطقه در امور داخلی  کشور ، در دوران کودکی ،   به
دوفرکسیون ودو نام کلان  “خلق   ” و  ” پرچم ”  و چندین شاخهء آشکار وپنهان
دیگر منشعب وپراگنده گردید   . 

این سازمانها ی انشعابی بویژه پس از نشر جراید خلق ( 22 حمل 1345 خورشیدی )
وپرچم (  1347 )  ”   مبارزهء خودرا درچهار چوب اساسنامه  مرامنامه،  اصول جهان
بینی علمی وگرایش انترناسیونالستی واحد به شیوه ها ،   ر اهها   وسایل  وبه
اشکال    وشیوه های گونه گون مخفی علنی مسالمت آمیز   قا نونی و گهگاه  مسلحانه
از 14 ثور 1346 تا 12 سرطان  1352 طی 10  سال تمام ادامه دادند  . ولی قابلیت
حیاتی این فرکسیونها وحدت مجدد واتحاد این سازمانها وگروههای انشعابی  نتایج
طرح تدوین تصویب ونشر مرامنامه   واسا  سنامه  جمعیت دموکراتیک خلق ودست آورد
تشکیلاتی سیاسی واصول جهان بینی علمی وتیوریک  جمعیت دموکراتیک خلق   .بطو ر
عمده نتیجه کار اقناعی وتوضحی سیاسی سازمانی
پیگیر

تیوریک
ورهبری .ببرک کارمل  و کار وپیکار  فعالان  کشوری و  لشکری   حزب دموکراتیک
خلق  ودولت  بوده است هیچگونه توجیهه منطقی دیگری ندارد . 

 بنا
برین  دررو شنی این رویدادهای پیروزی آفرین وشکستهای  گذرا  صا د قانه   گواهی
میدهم  واعتراف میکنم    که جاودان  یاد ببرک کارمل   در تمام  مراحل جنینی
کودکی  تدارک کنگره  طرح وتصویب اساسنامه  مرامنامه  در نشر  ات روشنگرانه
ونقادانه ء جراید خلق وپرچم در فعالیتهای  انتخاباتی  ،  مبارزات درون پارلمانی
، بویژه  دفاع از قانونیت دموکراتیک  درشب قیام هفتم ثور ،  علیه سیاست نظا
میگرانه   ورهبری فردی حفیظ الله امین ودر مبارزه دشوار  علیه  گرایش تجدید نظر
طلبانهء  دکتر نجیب  ا لله و آرایشگران نظام محکوم به زوال او  موضع روشن
صریح  اصولی ومیهن پرستانه داشته اند  .  

 تصا
د فی نبوده که  میت این وطنپرست طبق وصیت ایشان  از سوی  خانواده وهمرزمان  وفا
دارش به افغانستان  انتقال یافت و ازسوی رهبران وفرماندهان  جنبش ملی اسلامی ،
عیاران بلخ بامی و یاران روزهای دشوارش  با همه حرمت درکرانه های آمو  به خاک
سپرده شد 

 بگذار
که  درفش ارمانهای  پیشرو ببرک کارمل و همه ء  کارگران دهقا نان وپاسدارا ن
آزادی دموکراسی ترقی صلح  دوستی وبرابری  حقوقی ملل ومردمان افغانستان وجها ن
درکرانه های  آمو هریرود  وبر فراز قله های  سرکش پامیر هندوکش بیدار  کوه
بابا   وکوهپایه های  سلیما ن وشمشاد جاودانه درجنبش باشد  

 

سند کنفرا نس وحدت  12سرطان 1356 خورشیدی 

حزب دموکراتیک خلق افغانستان

سند تاریخی وحدت 12 سرطان  1352 خورشیدی  فرکسیونهای خلق وپرچم  به هنگامی
امضاء شد   که  نخست  سیاست خارجی دولت بیروکراتیک – نظامی سردار محمد داوود
درنتیجه هو شدار باشهای پیاپی رضا شاه  با یک
چپگرد
تند ،  در سراشیب زوال و پسروی دیوانه وار   افتاد  وبه تصفیه  همان  نیروها  ی
آگاه و لایه ء اردو آغاز کرد که اورابه قدرت رسانیده  بوده اند  ، سپس ذوالفقار
علی  بوتو  صدراعظم  پا کستا ن با گرفتن  چراغ سبز از سوی شهنشای ایران ابتکار
عمل را بدست گرفت  وضمن بیانیه ای تاءثرات عمیق خودرا بتاریخ  8 اپریل (20 حمل
)  1976 ع   درباره ء سیلابهای ویرانگر افغانستان اظهار کرد  وکمکهای بشری را
به زلزله زده گان  کشورما وعده داد وبه این نیرنگ  راه  مذاکره  ومفاهمه  را
بسوی حلقه  حاکمهء کهنکار افغانستان  مستقل وغیر منسلک بازکرد  

  وزارت خارجه افغانستان نیز  بگونه ء عیر مترقبه با  نشر  اعلامیه مورخ 7می – 17 ثور  ازکمکهای بشری پا کستا ن به سیلاب زده گان افغانستان  با قدردانی یاد کرد و این کمک بشری را یک گام مثبت در راه  عادی سازی روابط بین دوکشور خواند .

وبتاریخ  7جون – 17 جوزا  ذوالفقار علی بوتو  برای یک دیدار رسمی با رییس  جمهور افغانستان  به کابل آمد  .

در 15 ماه  آگست  –  24 ماه اگست 1976 ع سردار محمد داوود  رییس جمهو ر
افغانستان در کنفرانس  کشورهای غیر منسلک ؛  درکولمبو پایتخت سیریلانکا  مسافرت
کرد  ودر 20 اگست -29  ازراه کولمبو  به پا کستا ن   رفت درآنجا با  ذوالفقار
علی بوتو ملاقات کرد .

به تاریخ  25اپریل   -5ثور  1977  سردار محمد داوود رییس جمهور افغانستان به
ایران رفت  ودرآنجا  با رضا  شاه ملاقات کرد ودرین سفر  دولت  شهنشاهی ایران
،   اعتبار مبلغ  دوملیارد دالر را  به خاطر پروژه ء راه آهن  افغانستان  وسایر
پروژه ها وتعهد سپرد .

در 11 ماه اکتوبر –  20 میزان  1977  جنرال محمد ضیاء الحق رییس حکومت نظامی پا
کستا  ن   جهت گفتگو با رییس جمهور افغانستان وارد کابل شد وبا سردار محمد
داوود ملاقا ت کرد

در 4 مارچ  -12 حوت      1978 سردار محمد داوود  به مقصد مذاکره با رهبران هند
رهسپار دهلی شد .

یک روز پس از سفردهلی  وبه تاریخ 5 مارچ 1978 به دعوت  جنرال محمد ضیاء الحق به
پا کستا  ن سفرکرد .

به تاریخ 2ماه اپریل –  13ماه حمل     1978  ع  سردار محمد داوود  جهت مذاکره
ء   با رهبران  عربستان سعودی  کویت ومصر به کشورهای  عربی خاورمیانه  مسافرت
نمود    درچنین احوال واوضاع  سیاسی ، رهبران  هردو فرکسیون  “خلق ” و  ” پرچم
”   جمعیت دموکراتیک خلق دموکراتیک خلق  با شناخت  این تند پیچهای واپسگرایانه
درسیاست   خارجی   دولت بیروکراتیک  نظامی سردارمحمد داوود  ،    نزدیکی
پرشتاب  اوبه  به ایران شهنشاهی ،  اد اره ء نظامی پاکستا  ن ، وعربستان سعودی
و دیگر کشورهای  واپسگرای  خاور میانهء عربی  ،   بویژه پس از  16 جولای –  25
سرطان   و چاپ  اساسنامه حزب انقلاب ملی درجراید  رسمی دولت تک  حزبی وتک قومی
،   وتمرکز  حزب انقلاب ملی ودولت در دست  مهره های درشت حاندان سلطنتی  وفاشست
مشربان ،  فرایند   اتحاد ووحدت   هردو  فرکسیون  جمعیت دموکراتیک وشاخه های
رویند ه  ء انشعابی  ان با   آهنگ وشتابی نو به پیشرفت   (  33)

و  با شناخت   گرایشهای  واپسگرایانه وانحصار طلبانه   حزب انقلاب ملی  و
آگاهی از  بازیهای بزرگ نوین سیاسی  نفت خواران  جها ن در کشورما،  منطقه
وجهان  ما ، سرانجام  هردوفرکسیون جمعیت دموکراتیک خلق  طی نزدیک  به یکسال
گفتگو  وتبادل نظر  به  وحدت  نظر وعمل  توفیق یافت   وسند وحدت  عام وتام
سازمانی  سیاسی  ورهبری خودرا  تنظیم  کردند   وبا رعایت  موازین  مبارزه ء
مخفی کنفرانسی تشکیل شد  وسند کنفرانس وحدت  12سرطان  1356  ازسوی  90 تن از
رهبران وفعالان سیاسی هر دوفرکسیون خلق  وپرچم  درشهر کابل ودرمنزل روانشاد
زمان کریم زاده  امضاء وتصویب شد    این سند زمینه های  وحدت فکری  مرامی
سازما نی سیاسی ورهبری حزب دموکراتیک خلق  را  با حقوق مساوی فراهم ساخت  این
تصمیم بزرگ دریک فضای اختناق وشرایط بی سر و صدای مبارزه اتخاد گردید  اعضای
کنفرانس وحدت طبق پروگرام  قبلا تنظیم شده ،  نزد منشی عمومی ومنشی کمیته ء
مرکزی  جدا جدا حضور می یافت سند کنفرانس  نخست  مطالعه  میشد  در مسایل  مورد
اختلاف پرسشها  مطرح میگردید  پس از  گفتگوی اقناعی توضیحی توافق یا رد
مواضع   دیدگاهها  ونظرات مشورتی اعضای کنفرانس ازسوی نورمحمد تره کی وببرک
کارمل ،  این تصمیم بزرگ   بادرک مشترک  ونقادانه اتخاذ گردید  .

درسند کنفرانس وحدت ،وفاداری هردوجناح حزب دموکراتیک خلق افغانستان
به
اندیشه های دموکراسی ،استقلال ملی  ترقی اجتماعی .  واهداف مشترک تکتیکی  ،
سترانیژیک وغایی حزب بازتاب روشن یافت  . اشکال وشیوه های گونه گون  مسالمت
آمیز ، قهر آمیز علنی ومخفی  مبارزه  در آستان زوال فرایند ” دموکراسی تاجدار
”   مشخص  شد  درین سند تاریخی پیروزی انقلاب  ملی دموکراتیک برهبری پیشاهنگ
طبقه ء کارگر  وایجاد جمهوری دموکراتیک افغانستان به مثابه ء  هدف ستراتیژیک
حزب تعیین  گردید  .  اصل  جهانی حزب واحد کارگران درکشور واحد  مورد قبول
اشتراک کننده گان ”  سند کنفرانس وحدت  ”  قرار گرفت

افتخارات    مشترک هردو جناح  ح.د.خ.ا. دردرجهء اول تأسیس این حزب دروجود
کنگرهء اول (11 جدی 1343 خورشیدی  برابربه اول جنوری 1965 م ) ومبارزات
دموکراتیک هردو جناح  طی 13 سال زنده گی پرجوش وخروش  ان برجسته  وتایید گردید
. 

 درسند
” کنفرانس وحدت ” تشکیل جبهه ء متحد دموکراتیک ملی وضد امپریالستی ،تأ مین حقوق
وآزادیهای  دموکراتیک  مردم  ، تأ مین  برابری حقوقی تمام اقوام  و قبایل وطن
واحد ما افغانستان وامحای تمام انواع واشکال استثمار تبعیض ستم اجتماعی ملی
وظایف  عملی وجاری مبارزان  ودردرجهء اول وظایف عملی مبارزهء اعضای ح.د.خ.ا.
شناخته شد

درین سند وحدت حزبی به پارهء  ازانحرافات  وکجرویهای سازمانی وسیاسی دوران
مبارزات  دشورار فرکسیونی انتقاد اصولی صورت گرفت ،بیماریهای کودکی  ،  خرده
کاری ،خرده گیری ، محفل بازی، فرکسیو نبازی ، گرایشهای محل پرستی  عظمت طلبی
قومی   ،سکترستی  خصلتهای  خرده بورژوازی  و خود خواهی روشنفکرانه  وپارهء از
اشتباهات  وانحرافات دیگر ،همه به مثابه  ء  نتایج    مستقیم  عقب مانده گی
جامعه فقدان تجربه ضعف تیوری وپرتیک انقلابی درمراحل  جنینی  وابتدایی تکامل
وزنده گی حزبی ارزیابی شد 

رعایت اصل  مرکزیت –دموکراتیک ،انتقاد وانتقاد از خود ،اعتراف به اشتباهات وتصحیح به موقع اشتباهات ،  تحکیم وحدت مرامی  ،سیاسی سازمانی ورهبری  به مثابه  ء کلید حل دشواریها ومسایل زنده گی حزبی توصیف گردید . 

 درسند
کنفرانس موازین اخلاقی نوین حزبی بویژه ضرورت  مبارزه علیه انحرافات اپورتونستی
تجدید نظر طلبی دگماتزم  ماجراجویی سوبژ کتیوسم فرکسیونزم 
،
ناسیو نا یزم محلی  وشوو ءنزم  ( عظنت  طلبی ) ورهنمود های  تشکیلاتی وسازمانی
حزب دموکراتیک خلق افغانستان  بروشنی بازتاب یافت

موضع حزب دربرابر همه نیروها ی سیاسی بویژه  در مقابل  حزب حاکم ا نقلاب ملی
وحکومت سردار محمد داوود ، درمقابل قانون اساسی وسیستم تک حزبی او مشخص شد .
درزمینهء تحریکات وحملات دشمنان  واتخاذ  اشکال وشیوه های مصو ون مبارزه
پیشبینی های لازم  ودوراندیشانه  صورت گرفت

برای ایجاد بیروی سیاسی دارلانشاء ،تدویر کنفرانسهای ولایتی ، ایجاد فضای شفاف
مبارزه  ،  تدارک کنگرهء دوم ،تحکیم وحدت درون جریان وانضباط حزبی دساتیر روشن
طرح وتصویب گردید ورهبری جدید حزب دموکراتیک خلق به  سی عضو توسعه یافت
تاجاییکه در بخشهای گذشته بیان شد  به هنگام  انشعاب  14ثور 1346 هنوز جریده ء
پرچم انتشار نیافته بود  بنابرین  این دوجناح انشعابی بنامهای نور محمد تره کی
وببرک کارمل یاد میشد ولی  پس از نشر جریدهء پرچم این دو نام کلان  بنامهای
ارگانهای نشراتی خلق وپرچم شهرت یافت  وبعد از 12 سال  مبارزات فرکسیونی  بویژه
پس از تصویب سند کنفرانس وحدت  (   12 سرطان 1356 ع)  کمیتهء مرکزی ، بیروی
سیاسی ودارلانشای کمیتهء مرکزی  بصورت مساویانه  از فرکسیونها  وجناحهای  برابر
حقوق  (  خلق)  و(  پرچم )  تشکیل شد 

اینک  فهرست کامل  28 عضو اصلی ودوعضو  علی لبدل  کمیته مرکزی  اعضای دفتر
سیاسی و دارلانشای مصوبه ء  کمیتهء مرکزی دوران کنفرانس وحدت   12 سرطان   برای
نخستین بار پس از  گذشت  31 سال   به ترتیب الفبایی  تنظیم  میشود  به وسیله
تار نمای  آریایی  در دسترس    رفیقان  پیوسته ( منظم  ) وپراگنده ء کنونی حزب
دموکراتیک خلق افغانستان  و  همه نیروهای سیاسی نوظهور  جامعه ء مستعد به
تکامل  و علاقه مند به تاریخ کار وپیکار سیاسی نسلهای روینده میهن ،قرار
میگیرد  (   4 3
)

فهرست کامل دستگاه رهبری جریان دموکراتیک خلق

به ترتیب الفبا

1: – 

احد  ولسی
2:  –

اسماعیل
دانش

3:-  اناهیتا ر اتب زاد             4 : –  بارق شفیعی  

5  : – ببرک کارمل                6 :-    حسن پیمان 

7  :  حفیظ الله امین                8: –   حکیم شرعی

9  :-   دستگیر پنجشیری        10: – رشید آرین  

11 :-  سرور یورش             12 : –  سلطان علی کشتمند

13: –   سلیما ن لایق             14: –   شاه ولی دکتور

15 : – صالح محمد زیری       16: – قدوس غوربندی

17 : – کریم میثاق                18:  – مجید سربلند

19 : – محمود بریالی            20 :- محمود  سوما 

21 : – منصور ها شمی          22: –  نجیب لله دکتور

23 :  نظام الدین تهذیب          24 :- نور احمد نور

25:  – نور محمد تره کی       26 : – میر اکبر
خیبر                                                  

27 : –    وکیل                  28  : – یاسین  بنیادی    

اعضای علی ا  لبدل کمیته ء مرکزی ج.دخ.ا

1: – فدا محمد دهنشین          9 2 : – قیوم نورزی

بعد از تشکیل پلنوم کمیتهء مرکزی ج.  د.خ.ا  ، امضاء  سند وحدت ( 12سرطان
1356 )  (  (1977 ع ) نخستین بیروی سیاسی ودارلانشای  انتصابی  کمیتهء مرکزی
از  10 عضو اصلی   کمیتهء مرکزی  به ترتیب زیرین تشکیل گردید.:

1 : -نورمحمد تره کی                    2 :- ببرک کارمل

3 : –  دستگیر پنجشیری                 4:  سلطانعلی کشتمند 

5 :  – صالح محمد زیری                6: نوراحمد نور

7 : – شاه ولی  دکتور                    8 : سلیمان لایق

9 :  کریم میثاق                          10 : بارق شفیعی

ترکیب  اعضای دار لانشا ء کمیتهء مرکزی عبارت بوده اند از :

1 : – نورمحمد تره کی               2  : – ببرک کارمل   

3 : شاه ولی  دکتور                   4 :  – نوراحمد  نور

پیشنهاد :  

به وارثان شادروان میر محمد صدیق فرهنگ  ، سید قاسم رشتیا  موءلفان  “دهه ء
دموکراسی ” وشماری دیگراز  خاطره نویسان وتاریخ نگاران  سه دههء اخر پیشنهاد
میشود تا  اشتباهات تاریخی خویش را  از روی این فهرستها ی دست اول تصحیح کنند
تا حقایق تاریخ نوین وزنده ء حزب دموکراتیک خلق افغانستان  مغشوش نشود   

 این
حقیقت نیز شایستهء گفتن است که  :  –    

سند کنفرانس وحدت بزبانهای فارسی دری وپشتو با حقوق مساوی نگارش یافت
ورهنمودهای لازم وضروری با  رعایت موازین مخفی درآن بازتاب یافت درپای سند
کنفرانس جریان 90تن از اعضای رهبری وفعالان سیاسی فرکسیونهای  خلق وپرچم   پس
از مطالعه وجر وبحث  انتقادی توضیحی پیرامون نظرات مخالف وموافق  امضاء کرد
متن سند  کنفرانس وحدت در 9 صفحه یک رویه ،   تانیم صفحهء نهم توسط سلطان علی
کشمند رونویس  نشانه گذاری  تصحیح و به دقت  کامل تایپ  شده بود

متن سند کنفرانس وحدت حزبی  12  سرطان 1356 چی  پیش از قیام مسلحانه ء هفتم
ثور  ، چی پس از  قیام   و مرحله ء “صدور انقلاب”  وحضور ونفوذ  شوروی  ،  چی
پس از انحلال  ح د.خ.ا  وفرکسیون  به اصطلاح  ” وطن ” .به فرمان حضرت صبغت
الله  مجددی  پیر  وپیشوای  روانشاد  دکتور نجیب ا لله  وهودارا ن برجسته ء
ایشان به دلیل پاره ء از موضوعات امنیتی آن ، درارگانهای حزبی مجال نشر نیافت
ودردسترس صفوف حزبی قرار نگرفت ولی گوهر آن  سند درین گزارش  بازتاب روشن یافته
است (  35) 

از  بیان موجز دوران تدارک  کنگره ء  وپیدایی گرایش های مختلف ومخالف   درون
جمعیت دموکراتیک خلق  چنین نتیجه میتوان گرفت 

نتیجه گیری 

از
تجربه های تلخ  تاریخی وکشاکش  ر هبران حزب واحد   دموکراتیک خلق  و ”  وطن ”
به نتا یح زیرین میتوان دست یافت  که   :- 

–
آزادی  اندیشه  درچهارچوب اساسنامه  ،اصو ل  مرامی –   برنامه  ء عمل دموکراسی
گسترده در داخل حزب ،انتقاد وانتقاد ازخود  ،به کار برد سیاست دموکراتیک واصولی
فعالان حزبی  برای رهبران  سیاسی وبنا ی جا معهء نوین اقتصاد وفرهنگ شگوفای
نوین  ضرورت اساسی وزنده گی بخش دارد  .             

–
نسل جوان ما از اشتبا هات سازمانی سیاسی ورهبریهای گذشته میتوانند وباید  پند
وپیام روشن وخالی از تعصب  قومی وعصبیت قبیله یی  بگیرند  وازکنار  توطیه های
ریشه دار میراثخواران  استعمار  بریتانیای کبیر  در دوسوی  خط دیورند  باچشمان
بسته   عبور
نکنند                                                                                                       

 –
اصول  عام  مبارزه ء اجتماعی ملی و مردمی  را  خوار  نه  پندارند  ونفی و تکرار
نه کنند .                                        

–  هرگونه  مصالحه وسازش  با   خاشخا شسالاران  طالبان خودکش زن ستیز ، بیگانه   پرور ، آدمکشان مزدور القاعده  وسلاطین  نفتخوار کشورهای عربیی  خاورمیانه  ،  سازمانهای تبهکار مواد مخدر وتنظیمهای تندرو وواپسگرای عربی وعجمی  وابسته به  نظامیگران  پاکستا  ن و  تکیه گاههای وشرکای انگلیسی و  جهانی آنان    جفا کاری برتوده های مردم  ستمکشیده  افغانستان است                                                                           

–
مبارزه  در راه  روشن آزادی دموکراسی  ترقی  صلح وبرابری حقوقی همه گروههای
اجتماعی   قومی ومذهبی  اتحاد وهمبسته گی  نیرومند ملی  زحمتکشان وطن واحد
وتجزیه  ناپذیرما افغانستان یگانه سیاست اصولی  است
.

 –
درفرجام   به این حقیقت درخشان زنده گی وزمان  باور تزلزل نا پذیرباید داشت
که  :-

 هیچ
مصالحه  وسازش فرصت طلبانه   قومی وقبیله یی و  معامله گری سیاسی  جای
انتخابات  دموکراتیک آزاد عمومی  مخفی  وعادلانه ء احزاب سیاسی ملی دموکراتیک
وترقیخواه جامعه  را پر نه میتواند .

به
امید  دمیدن  صبح صادق آزادی دموکراسی  ترقی وصلح  در” خانه ء خورشید ”  مردمان
برابر حقوق   میهن  مستقل  غیر منسلک متحد   دموکراتیک  واحد  وتجزیه ناپذیر
ما
،

– پیروزباد  جبهه متحد ملی –دموکراتیک   نیروهای   طرفدار آزادی  دموکراسی  ترقی  صلح وبرابر ی حقوقی  همه اقلیتهای  قومی ومذهبی   “خانه ء خورشید  ” ما علیه  خاشخاشسالاران ،مافیای مواد مخدر  ،القاعده  طالبان وشرکای پاکستانی  منطقه یی انگلیسی  وجهانی  آنان .  

  به
امید  نگارش  بازهم بیشتر  حماسه های  ناتمام  شهیدان  معلولان   وتبعیدیان
وتمامی  قهرمانان  گمنام  ونامدار راه آزادی  وترقی  میهن ما  ، این رساله  در9
بخش ،  همزمان   به هشتا ود مین  سالروز  تولد رفیق  ببرک کامل به پایان
رسید

پا یان  بخش نهم  و سخن  اندرباب نقش فعال  جاودان یاد ببرک کارمل  درتشکیل
وتکامل “جمعیت دموکراتیک خلق ”

باعرض حرمت

اکادمیسین  دستگیر پنجشیری

ایالت وا شنگتن –  امریکا 

ا ول
جدی    1387  خورشیدی

برابر به 22  دسامبر 2008

مدارک

______________.

(
31  ) :-  لحظه های اوج شهامت  انقلابی  : نوشته  وداوری تاریخی پنجشیر  ی از
نقش شخصیت ببرک کارمل  . 

(32
)  :-
اعتراف :   درزمینه ء عقده های کور تعصب  طبقاتی  خاطرات    دستگیر
پنجشیری    

(33
)  : –
روزشمار  وقایع افغانستان  .تهیه کننده ؛   محمود حامد علمی  ،
تاریخی نشر :   1999   ع ، لندن .

(34
)  : –
معرفی  سند کنفرا نس  وحدت  12 سرطان  1356  خورشیدی 

فرکسیونهای خلق وپرچم  .

(
35 ) : – ترکیب  دقیق  فهرست  رهبران و اعضای کمیته ء مرکزی  بیروی

سیاسی  و  دبیرخانه  ء کمیته مرکزی پس  از انشعا بهای  پیاپی ؛

ظهور وزوال ص ص 122-123 ،   تاریخ چاپ : 11جدی 1377 

خورشیدی برابر    اول به جنوری  1999،  چاپ پشاور  نوبت چاپ اول

 (
36 )  متن فوتو  کاپی زندانیان  سیاسی افغانستان شکنجه  میشوند ،   6 جولای