روز هاي دشوارـ سقوط خوست

رفيق عزيز جنرال عبدالفاروق پرواني که درسال 1369 درمقام آمريت سياسي رياست عمومي پنج وزارت امنيت دولتي وقت ايفاي وظيفه مي کردند، باري بنابردستور وزير امنيت دولتي زنده ياد سترجنرال فاروق يعقوبي در راس هياتي به خوست اعزام شده بودند، اينک بنا برخواهش من ياد مانده هاي جالب شان را نوشته ودراختيارم قرارداده اند که با اظهار سپاس از اين مرد دلير و همرزم روز هاي دشوار در اين جا مي گذارم :
يک خاطره ء کوچک ازاوايل سال 1369 دررابطه به خوست:
اينجانب درهمان سال درپست امريت سياسي رياست عمومي پنج وزارت امنيت دولتي وقت ايفاي وظيفه مي نمودم.
درآن وقت اخبار ازحوادث و وقايع جنگ به خصوص از لوي ولسوالي خوست که هم مرز با پاکستان ميباشد ازطريق وسايل اطلاعات جمعي پخش و نشر ميگرديد.
بنابر به اهميت سوق الجيشي که خوست نسبت به ديگر ولايات و ولسوالي هاداشت مورد توجه بيشتر دولت قرارمي گرفت.مخالفين نيز به کمک آي اس آي پاکستان هرآن درصدد بودند تا خوست را تسخير و به پايگاه دايمي خويش مبدل نمايند.روي همرفته سعي مينمودند تا حملات پي در پي را ادامه داده که درمقابل با مقاومت شديد نيروهاي دولت مقابل مي شدند.ادامه ء اين جنگ ها شمار زيادي از افسران و سربازان را به قرباني گرفت. تلف شدن سلاح و وسايط ازجمله : تعداد زياد طياره هاي ترانسپورتي مورد اصابت موشک زمين به هوا قرار گرفت.
دراين وقت است که وزير امنيت دولتي از طريق تيلفون چهارنمره يي مخصوص خود به رييس کادر پرسونل جنرال زمان آرزو تماس برقرار نموده هدايت داد تا يک مقدار مدال ها، نشان هاي دولتي و تقدير نامه ها را دراختيارم قرار دهد.
به جنرال باقي وظيفه سپرد تا وي نيز ضروريات گروپ را مرفوع سازد. من درمدت زماني که در وزارت امنيت دولتي ايفاي وظيفه مينمودم، هيچگاهي چنين موقع را پيدا نکرده و نه زمينه برايم مساعد شده بود که با وزير مربوطه هم صحبت شوم. زماني که با وي ملاقات کردم از نظريات و افکارش دريافتم که مرد دانا و توانايي است در مسلک خويش. موصوف به خاطر بهبود درامورات فکر کرده با تمامي مسايل و جريانات از ديد يک آدم استخباراتي برخورد مينمود.
به من تا آنوقت يک آزرده گي کوچک دست داده بود براي اينکه همه اي از رهبري رياست پنج وظيفه داشتيم تا به ولايات سفر نماييم.عده اي از ر هبري که کادرهاي محل و منطقه بودند درمحيط بلديت داشتند و انها را به سمت شمال و ساير ولايات امن توظيف اما براي من که برعکس هيچ نوع آشنايي با محيط خوست نداشتم به آنجا توظيف گرديدم.
موضوعي که برايم نگران کننده بود پايين بودن مورال برخي از اعضاي شامل تيم بود که از وضعيت روحي خوب برخوردار نبودند و من اين حالت را درک ميکردم؛ عملهء پروازي نوکريوال بي صبرانه انتظار قومانده را به طرف هدف مي کشيد. درطياره برعلاوه مهمات، 6 نفر از مسافرين ديگر نيز انتظار پرواز را داشتند و عمله پروازي درباره ء خوبي وخرابي هوا گفت و شنود مينمودند که اجازه اي پرواز براي شان داده ميشود يا خير؟
پيلوتان ميدانستند که مشکلات کلاني دامنگير شان ميباشد و بايد با آن دست و پنجه نرم کنند ، زيرا از يک طرف خطر راکت استنگر مخالفين و آسمان ابرآلود و از جانب ديگر عدم يک ميدان مساعد براي نشست طياره مانع پرواز شان ميگرديد که هيچ کدام آن ها قابل تحمل نبود. اما پرواز کردن براي پيلوت ها در چنين يک شرايط دشوار امر عادي تلقي شده زيرا وظيفه ء شان ايجاب مينمود تا درهر نوع شرايط آماده پرواز باشند. براي بنده که دريک ارگان اوپراتيفي اجراي وظيفه مي نمودم وهرروز از وضعيت و شرايط امنيتي آگاهي داشتم دشواري خودش را داشت.
انتظار ما بي حد طول کشيد و بعدا يک نفر از پيلوتان براي ما گفت که ديگر نبايد از اين بيشتر انتظار بکشيد، هواي گرديز خراب است و پرواز صورت گرفته نميتواند . من که مسؤوليت تيم را به عهده داشتم همه را تا فردا مرخص نموده ميدان را به قصد خانه هاي خويش ترک نموديم.
ساعت پنج عصر روز بعد به ميدان هوايي رفتيم و تمام هوش وحواس ما به خاطر يک هدف بود و آن اين که پرواز چه وقت صورت خواهد گرفت. مانند روز گذشته انتظار قومانده پيلوتان بوديم تا چه هدايت براي مان داده خواهد شد؛ بازهم نسبت خرابي هوا درآسمان خوست از پرواز صرف نظر شد؛ من و اعضاي تيم دوباره ميدان را ترک کرديم.
خلاصه اين که اين رفت و آمد ما در ميدان هوايي 15 روز دوام کرد. با کمال تاسف بايد بگويم که دراين مدت برخي از اعضاي هيات ما سفر را براي خود خطرناک ديده تحت تاثير اقارب و دوستان خويش قرار گرفتند و از رفتن به بهانه هاي مختلف سر باز زدند.
درفاصله بين 15 يوم انتظار فضا و صميميت ما با برادران پيلوت بيشتر شده و دراين مدت يکي از روز ها جنرال عظيم پيلوت که لقب قهرماني را نيز از آن خود ساخته بود مرا به منزل خود دعوت کرد که با خوشي پذيرفتم .
پس از صرف غذا با هم دررابطه به وضعيت کشوربه خصوص درمورد وضعيت خوست صحبت نموديم که اکثرا پيلوتان عدم رضايت نشان داده و يا خرابي هوا براي شان لذت بخش تمام شده باعث تضعيف روحيه ءمسافرين ميگرديد، گرچه پيلوتان در پرواز مورال عالي داشتند اما در روز هاي که انتظار پرواز را ميکشيدم يکي از پيلوتان تبسم کنان برايم گفت: ” کسي به نام جهانگير ، چندي قبل به صفت آمرسياسي امنيت خوست مقرر گرديده بود که وي از پرواز طياره سخت مي هراسيد و هميشه پرسش اش اين بود که چگونه به خوست خواهيم رسيد؟ من برايش گفتم که ادويه جات را انتقال ميدهيم و شما را به کارتن ادويه جابه جا مي نماييم چرا که مخالفين بالاي ادويه فير نمي کنند و شما به سلامت ميتوانيد از طياره
فرود آييد.” گرچه اين طرز صحبت برايم خوش آيند نبود ؛اما براي دوستان پيلوت چنين شوخي ها يک امر عادي پنداشته ميشد. جاي خوشي براي ما اين بود که دونفر از جوانان قشر اناث مسکونه ء خوست که براي فرا گرفتن کورس نرسنگ به کابل آمده بودند نيز ما را دراين سفر همراهي مي نمودند که دربلند بردن مورال ديگران کمک وموثرواقع ميشد.
سخنان پيلوت درمورد جهانگيررا به صورت گلايه آميز با جنرال عظيم درميان گذاشته و ميخواستم از زبان وي چيزي بشنوم و از ديدگاه و نظرياتش نتيجه بگيرم ؛ زيرا من هم درجايي سفر مينمودم که پر از خطر، حادثه و مساله يي مرگ وزندگي بود که جنرال عظيم پيلوت اين موضوع را بيشتر از من درک مينمود.
تا آنجا که صحبتم را قطع کرده و چنين توضيح داد: از همان وقتيکه به پرواز آماده گي ميگيرم درکتابچه خاطرات با خانواده ، دوستان ، اقارب و خويشاوندان بخشش خواسته وداع مينمايم ؛ زيرا معلوم نيست که زنده مي آيم يا خير!
کتابچه خاطرات خود را به من نشان داده که واقعا چنين بود و هريک از پيلوتان چنين کار را کرده همه از خانواده هاي خود دروقت پرواز بخشش مي خواستند. به من معلوم ميشد که دراين مدت وقتيکه پيلوتان نوکريوال، هوا را خراب و يا ابر آلود و يا به نفع خويش مي ديدند فکر ميکردي که دنيا را براي شان اعطاء کرده يي ؛ به نوکريوال بعدي نوبت ميرسيدو عمله اي پروازي تبديل ميگرديد.
براي طياره هاي ترانسپورتي ، مخالفين درکمين نشسته و به خصوص درحالت نشست و برخاست که دربعضي حالات ميدان به نشست آماده نمي بود و هرلحظه احتمال ان ميرفت تا طياره از کنترول خارج گرديده و طياره مورد اصابت راکت قرار گيرد.
من دراين مدت که انتظار پرواز را داشتم ازطرف دوستان و اقارب نزديکم تلاش به عمل امد تا با تبليغات شان تغييرات را از لحاظ روحي و رواني برمن ايجاد نمايند و مانع سفرم گردند و خودم نيز اين سفر را برايم خطرناک پيش بين شده بودم.
اما از يکطرف افسربودنم و از جانبي تعهد و پيمان که به حزب و مردم خود داشتم ، انگيزه دفاع از وطن دررگ و خونم جاري بود که مخالفت و مانع شدن دوستان برايم اثرگذار نشده به تصميم خود پابند بودم تا اينکه شب پانزدهم پرواز مان صورت گرفت ودروقت مشخص که پيش بيني شده بود طياره ارتفاع خودش را باخت ونزديک ميدان شد و من دراين فکر بودم که طياره نشست خواهد نمود اما بعدا معلوم شد که چهارمتر و يا سه متر ارتفاع و کمتر از ان مانده بود که مؤظفين طياره به پرتاب صندوق هاي مهمات آغاز کردند و ما نيز خود را از طياره به بيرون پرتاب نموديم.
افسران و سربازان که دربلنداژ هاي اطراف ميدان وظيفه داشتند چراغ را روشن نموده و ما به زود ترين فرصت خود را به آنجا رسانيده داخل بلنداژ شديم. ديديم که بالاي طياره فيرهاي اسلحه ثقيل صورت گرفت و طياره به صوب کابل بدون نشست پرواز نمود. با پايين شدن از طياره و جابجا شدن دربلنداژها همه چيز را عوض شده فکرکرده و محيط را کاملا جنگ زده دريافتم.
افسران و سربازان که درمواضع و سنگرها وظيفه داشتند شب و روز را سپري مينمودند و با حفظ مورال عالي شان خود را در خطر و نابودي مي يافتند، زيرا اقدامات و تدابير اتخاذ شده ء دولت را درآنوقت دربرابردشمنان و مخالفين کافي و بسنده نمي ديدند.
يکي دوساعتي که با اين محافظين بودم دريافتم که آنها از وضعيت موجوده اي رهبري خوست راضي به نظر نمي رسند. اما با حفظ اينکه خوست از چهار اطراف احاطه و درمحاصره دشمن و آي .اس. آي پاکستان قرار داشت افسران و سربازان در مورال نسبتا خوب به سر ميبردند.
درمدتي که با آنها سپري کرديم آمر سياسي خوست با زرهپوشي که چراغ آن خاموش بود جهت انتقال مايان آمده و مارا با خود به رياست امنيت دولتي برد. کارمندان و مسؤولين که از طرف شب در قرارگاه امنيت دولتي بود و باش داشتند از ما استقبال به عمل آوردند و مانيز از رسيدن خود به مرکز اطمينان داديم.
فرداي آن شب جنرال رحمت شاه رييس اداره امنيت دولتي خوست طبق معمول حين شروع رسميات به رياست آمده و من نامه يي را که مزين به امضاي وزير امنيت دولتي که بيانگرمعرفي هويت ما بود به وي سپرديم. گرچه رييس امنيت دولتي از آمدن ما ذريعه شفر از مرکز آگاهي حاصل نموده بود.
رييس امنيت دولتي خوست پس از شنيدن برنامه کاري ما ، دونفر از هيات رهبري را که شامل آمرسياسي و آمر بانديتزم بود، توظيف نمود تا ما را رهنمايي و همرايي نمايند. برنامه را يکجا با آنها تنظيم نموديم روز بعد روانه ء خط اول شديم. اين براي من فرصت خوبي بود که شناخت بيشتر و واضح تري از وضعيت جبهات داشته باشم تا پيشنهادات و نظريات خود را به خاطر بهبود به مقام وزارت امنيت دولتي ارايه کرده بتوانم .

***

روز هاي دشوار ـ سقوط خوست

بخش پاياني ياد داشت هاي رفيق جنرال عبدالفاروق پرواني :
به تکرار بايد عرض کنم که پايين شدن از طياره روز قبل و دو روز ديگر درقرار گاه رياست و اکنون که
درخط مقدم جبهه قرار دارم، تمام محلات از شهر ، محلات زيست، محلات کاري، دفاتر و جاهاي
بود وباش جنگ زده به نظرمي رسيدند.
ودر اينجا نيز از قرينه معلوم مي شد که دشمن درتلاش است تا با حملات غافلگيرانه خويش فرصت دفاع را از افسران و سربازان ما بگيرد و خوست را سقوط دهد.اما درمقابل تدابير اتخاذ شده و دفاع جانبازانه افسران و سربازان ما مانع پلان هاي آنها گرديده و نمي توانستند به اهداف خود نايل گردند.
درابتدا پيام وزير امنيت دولتي و هيات رهبري وزارت امنيت دولتي را به سمع آنها رسانيده وعده دادم تا هرنوع کمک که درتوان داشته باشيم دريغ نکرده و پرابلم ها و معضلات شما را ياداشت و به سمع مسؤولين به موقعش برسانم.
البته سعي و تلاش ما اين بود تا از يکطرف روحيه و مورال تضعيف شده را که دروجود بعضي از افراد ديده مي شد بلند برده و ازجانبي کمک هاي مادي و معنوي که نيز درصلاحيت ما بود به آنها کرده بتوانيم.
بعد از انجام صحبت ها آنها نيز سوالات و پيشنهادات و نظريات خود را با ما درميان گذاشتند.
قبل ازپاسخ به سوالات شان مقدار پول نقد براي هريک از آنان درجريان بازديد توزيع نموده آنها را مورد
تحسين قرار داديم و عده يي از آنها که مستحق ترفيع بودند به کمک دونفر از هيات رهبري که دربازديد
ما را همراهي ميکردند يادداشت نموده تقاضا و خواست افسران و سربازان که از توان ما به دوربود
رييس اداره وهيات رهبري را روزانه درجريان قرار ميداديم که نظر به پيشنهاد ما تعدادي زيادي به
ترفيع ،نشان ،مدال و تحسين نامه نايل گرديدند.
براي جلوگيري از ورود مخالفين به شهر خوست و حملات پي در پي آنها دولت کمربند هاي امنيتي را افراز نموده و مدافعين تسلط کامل به دفاع از شهر و تاسيسات دولتي داشتند. کمربند هاي دفاعي ايجاد شده دراستقامت هاي مختلف مسؤوليت هرارگان را مشخص ميگردانيد که يک قسمت از جبهه به نيرو هاي گارد درراس جنرال دين محمد معاون گارد و بخش ديگر مربوط به امنيت دولتي به همين ترتيب متباقي بين ارگان هاي مختلف تقسيم گرديده بود که مسؤوليت سوق واداره وتشريک مساعي بين اين ارګان هاي امنيتي را گارنيزيون خوست به عهده داشت و تحت نظر قومانداني گارنيزيون فعاليت مينمودند.
ما با استفاده از تاريکي شب از خطوط اول جبهه بازديد مينموديم ؛ زيرا دشمن مي توانست از طرف روز ما را هدف قرار داده بالاي ما فير نمايد اما به هرصورت کار ما طوري ادامه داشت تا هيچ يک از پوسته هاي امنيت دولتي از نظر دور نماند و ما متوجه همه آنها بايد مي بوديم. اين کاردرمدت يکماه ادامه داشت و دراين مدت چندين جلسات و نشست ها را با رييس اداره و هيات رهبري به خاطر بهبود از وضعيت تدوير نموديم. مسايل و مطالب را به خاطر حل معضلات درميان گذاشته مرکز را نيز از تدابير خود آگاهي ميدادايم تا اينکه در يکي از جلسات طرح شد که از پوسته هاي امنيت دولتي که درولسوالي جاجي ميدان موقعيت دارد ديدن نماييم،بلافاصله با رييس اداره اي امنيت روانه جاجي ميدان شديم و با رسيدن به آنجا ولسوالي جاجي ميدان را کاملا يک منطقه با امن يافتم .
معلوم ميشد که جاجي ميدان نسبت به مرکز خوست با امن بوده و زنده گي درآن ولسوالي لذت بخش ميباشد، زيرا اينکه مردم خود شان سلاح به شانه گرفته از خانه و کاشانه هاي خود دفاع ميکردند.
سعي ما اين بود تا برعلاوه بازديد از پوسته ها، اهالي منطقه را نيز ملاقات نموده وپوسته يي را که دربلندترين قله قرار داشت خواستيم تا ازنزديک ببينيم. رفتن به آن پوسته سه ساعت را دربرگرفت زيراآن پوسته دربلندترين قله يي که مرز ميان پاکستان وافغانستان را مشخص ميساخت افراز شده بود.
کارمندان امنيت دولتي مردانه وار از آن دفاع مينمودند. آنها با صداقت و ايمانداري بيشتر از پيش که دروجود شان مشاهده ميگرديد، بامهرباني و اخلاق حزبي به رسم عنعنه ا افغاني از ما پذيرايي نمودند.
بعد از دوساعت نشست معلوم شد که آنها سالهاي سال عمرخويش را وقف دفاع از وطن نموده درخانواده حزب ديموکراتيک خلق افغانستان تربيت و پرورش يافته اند و دراينجا جانبازانه دردفاع قرار دارند.
اکمالات آنها به وسيله ء مرکب به بسيار مشکل صورت ميگرفت اما حوادث را پيش بيني نميشد که درآينده چه اتفاقي خواهد افتاد و با اين همه مشکلاتي که آنها دست و پنجه نرم ميکنند آينده چه خواهد شد؟
دروقت برگشت اين رفقا از ما تقاضاي مهمات کرده و تاکيد بيشتر به اکمالات داشتند. رييس اداره ضروريات و نيازمندي هاي آنهارا ياداشت گرفته و ما نيز به جز اينکه مرکز را درجريان قرار ميداديم کاري از دست مان ساخته نبود.
با تمجيد و ستايش از آنها خداحافظي نموديم و طبق برنامه، اهالي منطقه را نيز بايد ملاقات کنيم.
شب را با يکي از سران قوم سپري نموده طوريکه بسياري از اهالي قريه درمنزل مذکور با ما ملاقات نمودند و ما نيز پرسش هاي زيادي را درمورد وضع و شرايط از آنها کرديم و مورال شان را کاملا عالي يافتيم .
بعد از يک شب و دوروز دوباره جاجي ميدان را به قصد مرکز خوست ترک نموديم و اين يک سفر خوبي بود براي ما.
يکي از موضوعاتي را که من درخوست دريافتم، تشريک مساعي ضعيف درموارد مختلف بوده که باعث سوء ظن ها و بدگماني بالاي يکديگرمي شد. به طور مثال زماني که با جنرال دين محمد، معاون گارد که مسؤوليت قطعات گارد را در آن وقت به عهده داشت درتماس شدم و باحفظ مشکلاتي که دامنگير موصوف شده بود نمي توانست و يا نميخواست که تماس مداوم را با قومانداني گارنيزيون خوست و رهبري ولايت برقرار نمايد، اما فهميده ميشد که موضوعات خلقي و پرچمي دربين وجود داشته باشد.
رييس اداره اي امنيت خوست نيز درست مشابه معاون گارد عمل مينمود؛ اين يکي از مواردي بود که
بيشتر از پيش دراوضاع و حالات پيچيدهء خوست به نظر ميرسيد که هيچ عقل سليمي با آن سازگارنبود.
زماني که با قومانداني گارنيزيون به تماس شدم، ديده ميشد که خلاقيت و ابتکار عمل از دست گارنيزيون نيز خارج شده بود؛ خطاها و اشتباهات زيادي متوجه اين افسران بلند رتبه ميگرديد.
ملاقاتي که با آمر سياسي گارنيزيون خوست داشتم؛ برخوردش رابا عقده و عصبانيت دربرابر خويش دريافتم . از لابلاي صحبت شان معلوم ميگرديد که اين ها خيلي خلقي هاي متعصب اند و کسي که خلاف ميل و سليقه ء شان و يا ازجناح ديگر مي بود به مذاق شان چندان خوش نمي آمد.
مسؤولين بلند رتبه که از مرکز جهت بررسي و بازديد وارد خوست مي شدند، اگر از جناح خود شان نمي بود درحد توان شخصيت وي را مورد حمله قرار داده مراقب و نگران وي الي روز رفتن اش مي بودند. گرچه ما شناخت و درک از يکديگر نداشتيم اما فهميده ميشد که رييس امنيت دولتي درباره ء من به تفصيل براي شان معلومات ارايه کرده چنانچه درمورد آنها به من معلومات ارايه کرده بود.
ابتدا ميخواستم با موضوعات و مطالبي که دراين مدت سروکار داشتم از خطوط جبهه پرابلم و مشکلات افسران و سربازان امنيت را با آنها درميان بگذارم؛ اما ديدم که صحبت هاي من سبب ناراحتي آنها ميگردد و نيز درک کردم که مخالفت با اين افراد درچند روزي که من درخوست سپري مينمايم بسيار دشوار به نظر ميرسد و ميتوانند مانع از رفتن دوباره ما به مرکز شوند که دراخير چنين نيز شد. هنګامي که وظيفه ما ختم شده بود و مي خواستيم که دوباره عازم کابل گرديم؛ آنها تلاش کردند تا مانع رفتن ما شوند که رييس امنيت دولتي ابتکار به خرچ داده دونفر زنداني که جرم سنگين داشتند و گارنيزيون نيز از آنها اگاهي داشت درنقش محافظين آنها قرار گرفته به کابل انتقال يافتيم که خومشبختانه گارنيزيون از رفتن ما بعدا آگاهي پيدانموده که درآن موقع کار از کار گذشته بود.
به هرترتيب، از مطلب خارج نگرديده با حفظ اين که افسران و سربازان ما به دفاع از خوست ميپرداختند درموجوديت چنين افراد قوم گرا ، متعصب و معامله گر، خوست نه تنها آينده خوب را درانتظار نداشت بلکه وضع روز تا روز به وخامت ميگراييد.
دفاع از خوست دربرابر مخالفين کارساده نبوده بلکه به يک رهبري توانمند و افراديکه با ابتکار و
خلاقيت باشند را درعمل ضرورت داشت که عدم چنين صفاتي از توان افراد ذکر شده به دور بود.
طوريکه بعدي ها ديده شد که از عملکرد ناسالم و اشتباه آميز اين افراد معامله گر، وضع وخيم و از
کنترول خارج گرديده ترو خشک را سوزانيد که درفرجام باعث سقوط خوست شد.
طوريکه دريادداشت هاي جناب عظيمي صاحب، دررابطه به جنايات و خيانت هاي آنها که تعداد زيادي افسران و سربازان ما را به قرباني گرفت از آن ياد آوري گرديده است ، مسووليني که بايد پاسخگوي خيانت ها و جنايات خويش مي بودند؛ دوباره زنده و سلامت به خانه و کاشانه هاي شان برگشتند و مورد تقدير و تمجيد مقامات ارشد دولتي قرار گرفتند.
خطاها و اشتباهاتي که از دست اين افراد سرزده توام با عوامل ديگر دررابطه به سقوط خوست مفصلا از طرف سپهسالار بزرگ، عظيمي صاحب شرح شده که دراين ياداشت کوچک من نمي گنجد؛ اما براي اين که باز هم از نظر ها پنهان نمانده باشد، رييس امنيت دولتي وقت ارتباطات و تماس هاي اين افراد را با مخالفين وقتا و فوقتا به مقامات بالايي گزارش مي داد.
درچنين حالت براي من و دوستانم فرصتي بود تا موضوعات و مطالب را که به دست مي آورديم يکجا با رييس امنيت شريک ساخته مرکز را درجريان قرار دهيم. رييس اداره ء خوست با وجودي که از ضعف ها ، ناتواني و معامله ء اين افراد آگاهي داشت، نمي توانست در قضايا تصميم جدي اتخاذ نمايد. گرچه اطلاعات به دست آمده از مخالفين وافراد مسؤول خوست وي را آقدر مغرور ساخته بود که خودش بدون سلسله ء مراتب رييس جمهور کشور را درجريان قرار ميداد اما باز هم کدام نتيجه ء قابل ملاحظه يي به دست نمي آمد ؛ زيرا رهبري ما هيچ گاه فکر نکرده بود که درموجوديت افراد معامله گرروزي خوست به دست مخالفين سقوط خواهد کرد و گرنه اين حقيقت را مي پذيرفتند که دربرطرفي اين افراد ذکر شده و جابه جايي افراد وفادار به آرمان هاي وطن و مردم جاي شک و ترديد باقي نمي ماند.
بايد دراخير ياد آورشوم، درمدت زماني که ما درخوست به سر مي برديم هيچ نوع تحرکي نه از طرف نيروي هاي مخالفين و نه هم از طرف نيروهاي دولتي به نظر نمي رسيد؛ اما انداخت هاي ثقيل از طرف شب بالاي مواضع يکديگر صورت ميگرفت که بدون موفقيت و پيش روي جابين ، فير ها بعدا خاموش ميگرديد.
چيزيکه باعث پريشاني و دل شکسته گي ما ميشد، عدم انتقال به موقع زخمي ها و شهيدان بود که نسبت مساعد نبودن هوا و ميدان هوايي که از آن درفوق نيز تذکر به عمل آمد اجساد به مدت ده يوم و يا بيشتر از آن در انتظار پرواز گذاشته ميشد که اين خود بالاي روحيه و مورال افسران و سربازان تاثير منفي به جا ميگذاشت.
 
گرچه با ساخت ميدان جديد اين پرابلم تا حدودي رفع گرديده بود ؛ اما اين ميدان نيزچون ميدان قبلي جوابگوي نشست و برخاست طياره و انتقالات به موقع پرسونل نبود که بعد از چند يوم مخالفين آنرا نيز زير ضربات شديد قرار داده و ما اولين کساني بوديم که بعد از ختم وظيفه از ميدان جديد پرواز نموده به صوب کابل روانه شديم.
بارسيدن به مرکزو نشستي که با مسؤولين و مقامات داشتم اوضاع پيش آمده درخوست را تحريري و شفاهي گزارش دادم وتااخير اوضاع را از طريق اطلاعات جمعي با نگراني که از آنجا داشتم تعقيب مينمودم.
سپاس از عظيمي صاحب گران ارج که بزرگي نموده خود را شايسته اي اين امر مهم دانسته وقايع و حوداث سقوط خوست را با جزييات آن همانگونه که ايجاب مينمود انعکاس به رشته ء تحرير درآورده اند. خامه اي تان رساتر باد!
بااحترام
عبدالفاروق “پرواني “

***

روزهاي دشوار- سقوط خوست

شام روز 27 حوت 1369 پوسته هاي امنيتي « لوي مزغور » څارندوي درجنوب شرق خوست بدون کدام فشار ويا حمله نظامي از طرف دشمن . سقوط مي کند. اين پوسته ها ازاثر تباني وسازش قوماندان څارندوي خوست جنرال غونډي با اسلحه و تخنيک به دست دشمن افتاده و سربازان وافسران پوسته ها به مخالفين مسلح مي پيوندند. بنابراين راه بين جاجي ميدان و خوست قطع مي شود. روز 28 حوت پوسته هاي « دريا خانه » به تصرف دسته جات جلال الدين حقاني قرار مي ګيرد. در روز 29 حوت بالاي غند 5 توپچي فرقه 25 فشار زياد وارد مي ګردد . قومانداني ګارنيزيون خوست اين غند را توسط جزوتام هاي لواي 37 کوماندو وبرخي از قطعات ديګر تقويه و عجالتاْ از سقوط آن جلوګيري مي شود. هنوز ميدان هوايي فعال است و نشست وبرخواست طياره ها با وصف مشکلات هميشه ګي انجام مي يابد. درهمين شب همچنان که دربالا تذکار يافت دوکتور نجيب الله رييس جمهور دګرجنرال محمد ظاهر سوله مل معاون اول وزير دفاع را به خاطر سوق وادارهء سالم همراه با نظرمحمد معاون حزب وطن با يک مقدار هنګفت پول جهت پيشبرد کار سياسي و تشويق پرسونل به خوست اعزام مي کند. ودر همين آوان به تعداد 1100 تن افسران وسربازان ازبک تبار مربوط فرقه 53 جنرال عبدالرشيد دوستم تحت اداره رييس ارکان فرقه دګروال جوره بيګ و قطعات تقويه کننده ديګري از ګارد ملي تحت قومانده جنرال شهباز رييس ارکان ګارد ملي وبرخي از قطعات څارندوي دفاع از انقلاب به رهبري جنرال دريا زرمتي معاون قومانداني عمومي دفاع انقلاب به منظور جلوګيري ازسقوط خوست و بلند رفتن روحيه وروان سربازان ومردم خوست به دستور رييس جمهور به آن ديار ديسانت مي گردند .
بايد ياد آور شد که برخي از قوماندانان و ياران جنرال دوستم در آن برهه اين ها بودند : مرحوم رسول پهلوان ، مرحوم غفار پهلوان ، مجيد روزي ، جوره بيګ ، عبدالرحيم پهلوان ، لال ( لعل ) قوماندان ، مرحوم عبدالرحمن جرمن ، فقير قوماندان، زيني قوماندان، قوماندان همراه ، عبدل چريک ، آکه ياسين، قوماندان صادق ، يعقوب مشهور به ديوانه ، ستار قوماندان و زنده ياد عمر آغا وديګران. اما متاسفانه فراموش کرده ام که از جمله اين قوماندانان کدام ها با دګروال جوره بيګ که پس از بازګشت از خوست به خاطر رشادتش به مقام جنرالي رسيد همراه بوده اند ؟
به هرحال در اين تصميم يا به ګفته نظامي ها « قرار » قومانداني اعلي ، دو اشتباه بزرګ ونا بخشودني صورت مي ګيرد. يکي تعيين مرحوم ظاهر سوله مل به حيث قوماندان عمومي جبهه و ديګراعزام سربازان و افسران ازبک تبار در قلب پشتون ها . ظاهر سوله مل اګر چه افسر با شهامت و درس خوانده يي است ؛ اما هيچګاه سوق واداره مستقلانه را انجام نداده و تجربه کافي براي غلبه بر دشواري ها را ندارد. ازسوي ديګر وي يک چهره چندان شناخته شده يي نيست که باور واطميان پرسونل را نسبت به بيروزي به دست آورد. وانګهي او را دارودسته خلقي هاي وفادار به تني که در ګانيزيون خوست اکثريت دارند، به صفت نزديکترين شخص به وزير دفاع اسلم وطنجار مي پندارند و به همين سبب از همان نخستين لحظه هاي ورودش به خوست با عدم همکاري و فرمانبري آن ها مواجه مي شود. ګفتني است که جنرال ظاهر سوله مل سال ها پس از سقوط خوست و سقوط حاکميت ح د خ افغانستان که تازه به زادګاهم برګشته بودم ، جهت فاتحه به منزلم آمد ودرباره سقوط خوست و جفايي که با شخصيت وي شده واو را به حيث قرباني درآن شرايط حساس فرستاده بودند صحبت کرد واز وطنجار و داکتر نجيب ګلايه ها داشت.
‌‌ درباره اعزام قطعات و جزوتام هاي فرقه 53 پياده به خوست جنرال الکساندر لياخفسکي در صص 146 طوفات درافغانستان چنين مي نويسد:
« هنوز درلحظه برنامه ريزي عمليات در زمينه دفاع ازخوست نمايندهء اداره کل استخبارات نيروهاي مسلح اتحاد شوروي پيشنهاد کرد : به هيچ صورت نبايد لشکر ازبکهاي ژنرال دوستم را به ناحيهء بود وباش عشايربشتون فرستاد. اين کار واکنش آن ها را برخواهد انګيخت و آنګاه واقعاْ شهر را نخواهند توانست نګهدارند. مشوره را شنيدند مګر لشکر را فرستادند. درنتيجه بررغم آن که دوستمي ها پايمردي بالا به خرچ دادند و خوب جنګيدند ، به چنان محاصره يي افتادند که کمتر کسي توانست از آن جان سالم به در برد. زيرا لشکر هاي قبايلي پشتون ها سنګر هاي خود را رها کرده ګريختند وبا اين کار جناحين لشکر 53 پياده ازبک ها را درهم شکستند. »
به هرحال پس از تسليمي پوسته هاي لوي مزغور و قطع شدن راه وارتباط بين جاجي ميدان و خوست که به فشرده شدن هرچه بيشتر چمبرمحاصره خوست مي انجامد، نخستين اميد هاي پيروزي درقلب هاي مخالفين مسلح جوانه مي زند. جلال الدين حقاني قوماندان عمومي مخالفين درخوست به تاريخ دوم ٍثور جلسه قوماندانان تمام تنظيم ها را داير کرده و بر ضرورت اتحاد و يکپارچه ګي نيروهاي تمام تنظيم ها در تاکيد نموده وتصاميم آتي آتخاذ مي شوند :
-کار تبليغاتي با نظاميان ګارنيزيون خوست در راستاي تسليمي ، سازش و خيانت آن ها به دولت .
– تغيير جهت وارد آوردن ضربه اصلي در جريان شبانه روز از 2 – 3 بار به مقصد ممانعت سپاهيان دولتي از اجراي مانورها و اجراي مدافعه سيال به منظور انکشاف دادن ساحه مدافعه و يا به دست آوردن خطوط ازدست رفته در همه استقامت ها به خصوص در استقامت جنوب شرق و ممانعت از باز شدن راه بين ځاځي ميدان و خوست.
– وارد نمودن بلاوقفه ضربات نيرومند آتشي بالاي ګارنيزيون خوست ازجمله غند 5 توپچي و لواي 2 سرحدي .
– اجتناب کردن از ترور واختناق در برخورد با فراريان وبرخورد خوب با مردم و تسليم شده ګان . حقاني توصيه کرد که نبايد اسرا را مانند اسراي جنګ جلال آباد سربريد؛ بل بايد با آن ها با مدارا برخورد کرد. اين رويه باعث مي شود تا سپاهيان دولتي به تسليمي وفرار تشويق شوند و نيروهاي دولتي در وضعيت ناهنجاري قرار بګيرند.