شرمیدلی
( سلیمان لایق خجل، مفتضح و رسوا شده)
غلام مجدد که هویت حزبی وسیاسی او بیشتر با نام سلیمان لایق گره خورده است، از جمله عناصر مرموز، ابن الوقت و فرصت طلب است که در ادوار مختلف زندگی اش موضعگیری های گوناگون ومتضاد داشته وبنابر اقتضای زمان وتنها برای تأمین منافع فردی خویش، بدون ترس از محکمه وجدان و رسوایی فردا، به گفتۀ وطنی به هر دهل رقصیده و همنوای حکمروای زمان بوده است.
لایق بعد از سقوط دولت جمهوری افغانستان در حمایه داماد پاکستانی اش، جمعه خان صوفی (1) عازم پاکستان گردیده و با استفاده از حمایه وامکانات پولی، استخباراتی و … او تا سال 1994 در حالیکه هزارها عضو عادی حزب برای پیدا کردن نفقه بخور ونمیر فامیل از صبح تا شام در بازار های پیشاور سرگردان بودند؛ او در قصر شاهانه زندگی میکرد ومصروف امر ونهی و مغازله با حزب اسلامی و… بود.
لایق با آمدنش به آلمان و آغاز “انترویو پناهندگی”، برای اثبات دشمنی اش با ببرک کارمل که آنزمان اصل مهمی برای قبولی پناهندگی از قماش چون او بود، در پهلوی سایر سیاه نوشته ها وافترا نامه ها، شعری انشاء کرد با عنوان “هغه یم چه وم” که حواریون میدان شعبده بازی اش گهگاهی آنرا نشخوار میکنند. غلام مجدد، مانند هر شاعر مداح و فرصت طلب دیگر در این شعر بیشتر به وصف قهرمانی وبی هراسی خود پرداخته است تا مذمت کارمل، او نوشته است که گویا شخص مصمم بوده و هیچگاهی بر علیه منافع وطن عمل نکرده و در پیری، نیز مانند جوانی “قهرمان” است. او مدعی است که از آتش نمرود نه هراسیده و سوختن را از روز نخست پذیرفته بوده است:
«که به له خپله هوډه وګرزم کارمل دی یمه
د خپل وطن د آزادی د ګټو غل دی یمه
زه لا هغه لیوال شاعر یم چی ځوانی کی ومه
په بوډا توب کی هم هغه یمه او تل دی یمه
ما د نمرود د انتقام له اوره مه ویروی
ما ابدی سوځل منلی دی مشل دی یمه
ولفرات- جرمنی سلیمان لایق 2۲-۱۱- ۱۹۹۴»
***
محترم خ. غرنی بعد از خواندن آن شعر، به جواب “خود صفتی” لایق چند سطری را انشاء نموده بود که برحسب تصاف چندی قبل طی صحبت خودمانی حین ذکر از “کارنامه ها و شهکار” های لایق، او در زمره اوراق پراگنده آن سروده را یافت و بازخوانی کرد وبا اصرار زیاد آنرا در اختیار من گذاشت و حیفم آمد که آنرا با شما شریک نه سازم.
محترم غرنی، لایق را مخاطب قرار داده و به یاد او می آورد که: « تو باربار تغییر موضع داده و بیشترین لغزیدنت در این سن کهولت است. تو با یک پتکه امین ترسیدی و بر اصول رفاقت خط بطلان کشیدی وبا بلند کردن دست، دست آن جلاد را در کشتن رفقایت باز گذاشتی، چه رسد ترسیدن از آتش نمرود. اگر ترس وواهمه و علاقمندی به زندگی ننگین نبود؛ پس چرا در زندان گریه سر دادی و مدیحۀ را در مورد جابر دوران سرودی؟. شاعر هستی، اما در سیاست همه عمر “مداری”. زمانی شب و روز برگرد نجیب شهید در چرخش بودی و در دوران دیگر معامله با جنایتکاران داشتی و او را با کلمات زشت یاد نمودی. حال چون ملای امریکایی به گوشت آذان داده، به سرنی “یانکی” در رقص هستی و مصروف “خودستایی” و بزرگ بینی. »
حال داوری با خواننده است که لایق را شخص “مصمم، ناترس و قهرمان” میداند و یا هم …
غلام مجدد ته د غرنی ځواب
په څوڅو واره له خپل هوډه ګرځېدلی يې ته
په بوډاتوب کې له پخوا ډېرښويېدلی يې ته
د نمرود اور څه د «امين» له پټَکې وډارشوې
که نه، نوولې د ارمان خلاف درېدلی يې ته؟
لاس دې «امين » ته جګولو (2)، ته ډارن وې که نه؟
ولې په کړودې بيا اړتون (3) کې ژړېدلی يې (4) ته؟
شاعر هغه يې خوسياست کې “مداري” (5) وختې
نو د ادب له چوکاټ اوس ولې وتلی يې ته؟
چې د “شهيد” د حسن زور وته ترې ګرد تاوېدې
څنګه تروهګرو (6) سره يوځاي په لاره تللی يې ته؟
تاله شهيد نجيب سره ولې نامردي 4 وکړله؟
چې دې هغه ټپوس (7) باله کله يې بللی يې ته؟
امریکايي بلال (8) دې غوږکې بل “آذان” (9) کړی
چې د “یانکي” بادار سورني ته نڅېدلی يې ته؟
وږی سپاهي یې اوس دې خپل ځان هم په خپله ستايي (10)
په ځان خوښۍ کې هم تر پزې رسېدلی يې ته
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. جمعه خان صوفی، از جمله پناهندگان آنطرف سرحد بود که مدت بیست سال از خوان نعمت دولت های افغانستان (1352 ـ 1371) برخوردار وصاحب تحصیلات عالی در داخل و خارج کشور شد ومدتی طولانی کارمند قابل اعتماد کمیته مرکزی حزب دموکراتیک خلق افغانستان بود و با اضافه داماد سلیمان لایق و همراز و شریک اسرار او. چندین کتاب او از بودیجه وزارت اقوام و قبایل به تیراژ هزارها جلد چاپ و نشر شد. بعد از سقوط دولت جمهوری افغانستان، وی دوباره به پاکستان باز گشت نمود ومصروف مهمانداری از خسرش وکتابی را زیر عنوان “درمسال له خټی” بر علیه دولت های افغانستان نوشت و بسی اسرار دولتی را افشا وخودرا پاکستانی دانست.
2. اشاره به جلسه بیروی سیاسی است که در آن حفیظ الله امین خواستار تبعید اعضای بیروی سیاسی مربوط جناح پرچم شد و لایق و … در همنوایی با امین، اکثریت آرا را تأمین نمود.
3. زندان
4. سلیمان لایق چند هفته بعد از زندانی شدن، مدیحۀ را در وصف امین انشاء کرد و به درگاهش تضرع نمود.
نویسنده:فرید منیر