کتاب سيطره 1400 ساله اعراب بر افغانستان در دو جلد نویسنده سليمان راوش Soleiman Rauwasch

انسان یکی از عناصر مهم زمان به شمار می رود که در واقعیت سایر عناصر زمان را نظم می بخشد.
فراموش نباید کرد که همین انسان در پهلوی سازماندهی نظم زمان و عناصر درونی آن، ویرانگر نظم زمان نیز می باشد، یعنی مانع پیشرفت، رشد و تکامل دیگر پدیده ها و سایر انسانها در میسر حرکت زمان می گردند.
ازاین حقیقت نباید غافل بود که، بیشترین موضوع تاریخ را کارکرد انسانها تشکیل می دهد. انسانهایی که همگام با زمان در حرکت اند و انسانهایی که مانع حرکت اند.

آنگاهی که هنوز جوامع تکامل نیافته بودند، واقعات تاریخ بسیار دیر تر و بعضأ چند قرن بعد نوشته می شدند که در آن کارکرد و اعمال نسلهای قبل به بررسی گرفته می شدند . اما امروز چنین نیست. نسل امروزو نسل فردا، دگر به بیدادگریها ، غفلت ها ، نامردمی گریها، خودخواهی ها، جاه طلبی ها، خود پسندیها وخود بزرگ نمایی های به نفع خود و بسیاری دیگر از ناهنجاری های فردی و اجتماعی را نمی تواند تحمل نماید، زیرا آنها میدانند و به تجربه دریافته اند که تحمل ناهنجاریها از سوی نسل های قبل از ایشان نه تنها برای خودشان مشکل آفرین بوده ، که مسلماً برای زادگان شان نیز اندوه بار خواهد بودو آنها روزی در محکمهء زادگان خویش محکوم خواهند شد. بدین لحاظ است که تاریخ ها زود زود نوشته می شوند و قضاوتها در بارۀ رویداد ها و اعمال انسانها در زمان اتفاق آن، سال به سال، ماه به ماه و حتی همروزه به عمل میآید.
بسیاری ها ازاین واقعیت، یعنی از قضاوت تاریخ بی خبر و غافل مانده اند، و یا هم شاید به خاطر منافع آنی خویش بی تفاوتی در برابر قضاوت تاریخ را پذیرفته اند وبا اتکا با این ضرب المثل حیات به سر می برند که ” من زنده جهان زنده – من مرده جهان مرده”. خطرناکتر آن کسانی اند که دید مادی نسبت به آفرینش دارند، واقعاً اگراینها انحراف می کنند خیلی خطرناک است. اینها برای لذت بردن از لذایذ زندگی دست به هر کاری میزنند تا شهوات پست انسانی خویش را فرو نشانند. بعضی ها اند که در راه ارضای شهوت مقام یا شهرت خویش سر به دروازهء هر امکانی ولو به قیمت آبرو و عزت شان می سایند. اما عدهء دیگری که خواهان ارضای همه شهوات پست انسانی خویش اند نه تنها که سر می سایند، بلکه از سایدن تن و جان نیز به هیچ دروازه ی دریغ نمی ورزند. هر دروازه ای را دق الباب می کنند، بی تفاوت است که کی درب را به رویشان می گشاید. مهم اینست که پاسخ خواهش نفسش از آنسوی درب مثبت داده شود.
“راوش”